И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

жүктеу 28,35 Mb.

Pdf просмотр

бет	75/251
Дата	25.05.2022
өлшемі	28,35 Mb.
	#38762

1 ... 71 72 73 74 75 76 77 78 ... 251

75-сурет.
Ш а р д ы
а й н а л ы п
т ұ р ғ а н
д и с к і н і ң
ү с т і н д е
р а д и а л ь
т ү з у б о й ы м е н д о м а л а т у ғ а м ә ж б ү р е т у ү ш і н , м ы с а л ы ,
О А
қ ы р ы
т ү р і н д е
б а ғ ы т т а у ш ы
ж а с а у
к е р е к ( 7 4 , б - с у р е т ) .
Ш а р т е р б е л г е н
к е з д е
б а ғ ы т т а у ш ы қ ы р
о ғ а н
б і р ш а м а
f r
к ү ш і м е н э с е р е т е д і . А й н а л ы п т ұ р ғ а н с и с т е м а ғ а ( д и с к і -
г е ) қ а т ы с т ы ш а р б а ғ ы т ы б о й ы н ш а т ұ р а қ т ы ж ы л д а м д ы қ -
п е н қ о з ғ а л а д ы . М ұ н ы f r к ү ш і н і ң
ш а р ғ а
т ү с і р і л г е н ә р і
v ' ж ы л д а м д ы ғ ы н а п е р п е н д и к у л я р
б о л а т ы н
f к
и н е р ц и я
к ү ш і м е н т е ң г е р і л е т і н д і г і м е н т ү с і н д і р у г е б о л а д ы .
І к
к ү -
ш і — н н е р ц и я л ы қ К о р и о л и с к ү ш і . О н ы д е р б е с ж а ғ д а й -
л а р д ы қ а р а с т ы р а
о т ы р ы п , ( 3 1 . 2 ) ф о р м у л а с ы
б о й ы н ш а
т а б а й ы қ .
1
ж а ғ д а й .
Д е н е р а д и а л ь
б а ғ ы т т а
а й н а л у
о с і н е
п е р п е н д и к у л я р б о л а т ы н т ұ р а қ т ы v ж ы л д а м д ы ғ ы м е н қ о з -
ғ а л а д ы
( 7 5 - с у р е т ; а й н а л у о с і с у р е т ж а з ы қ т ы ғ ы н а п е р
п е н д и к у л я р ) . v ' т ұ р а қ т ы б о л ғ а н д ы қ т а п , w ' ү д е у і н о л ь г е
т е н , и н е р ц и я к ү ш і — m v v - r e т е ң . А й т а л ы қ д е н е
t
у а қ ы т ы -
н ы ң қ а й с ы б і р м е з е т і н д е
I
қ а л п ы н д а б о л с ы н . О с ы м е з е т -
т е v ж ы л д а м д ы ғ ы қ о з ғ а л м а й т ы н с и с т е м а м е н с а л ы с т ы р -
ғ а н д а е к і қ ұ р а у ш ы д а н : р а д и у с б о й ы м е н б а ғ ы т т а л ы п , д е -
н е н і ң v ' ж ы л д а м д ы ғ ы н а
т е ң
б о л а т ы н v ц
қ ұ р а у ш ы д а н
ж ә н е р а д и у с қ а п е р п е н д и к у л я р , м о д у л ы б о й ы н ш а о ) / ? - г е
т е ң
( м ұ н д а ғ ы
R
— д е н е н і ң а й н а л у
о с і н е н
қ а ш ы қ т ы ғ ы ,
со — а й н а л ы п
т ұ р ғ а н
с а н а қ
с и с т е м а с ы н ы ң
б ұ р ы ш т ы қ
ж ы л д а м д ы ғ ы )
б о л а т ы н
v x
к ұ р а у ш ы д а н қ ұ р а л а д ы .
d t
у а қ ы т ы і ш і н д е ө н б о й ы м е н д е н е қ о з ғ а л а т ы н т ү з у
d ^ = ^ ( n d t
б ұ р ы ш ы н а б ұ р ы л а д ы , а л с о н д а д е н е о с ы т ү з у
113

бойымен
dR = v'dt
кесіндісіне жылжиды да,
2
қалпында
болады. Осының нәтижесіпде v жылдамдығынын екі құ-
раушысы да өздеріне перпендикуляр өсімшелер
(dv
Lі —
— v'dq>
және
d v
и
—uRdy)
алып,
d y
бұрышына бұрыла-
ды. Мұнымен қатар v х құраушысының модулы
d v ± 2 —
= (adR = o)v'dt
шамасына артады. Мұның бұлай болган
себсбі,
2
қалгіында ө'н бойымен дене қозғалатын радиус-
қа перпендикуляр болатын v құрауіпысы to
(R + dR)
ша
масына тең болады.
Сонымен, v жылдамдығының
dt
уақыты ішінде ала-
тын
d \
өсімшесін үш өсімшенің векторлық қосындысы
ретінде көрсетуге болады (75-суретті қараңыз):
dv ±
dv
12
және
dvn,
бұлардың алғашқы екеуі v' векторына
перпендикуляр,
ал үшіншісі v '-нін.
бағытын көрсететін түзудің бойы
мен бағытталган (^ф-дің өте аз ша-
ма екендігі есте болу керек)
dv-нің тиісті құраушыларын
di
re
бөліп, біз w үдеуінің қозғалмай-
тын системаға қатысты құраушыла-
рын шығарып аламыз. w ,, құраушы-
сы модулы бойынша мынаған тең:
dv
ц
„
d
a
W\\
=
i\
\
4 t
\
Ч.у'

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 71 72 73 74 75 76 77 78 ... 251