И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

(
30
.
8
)
V i o + V i — V 2 + V
2 0
.
деп қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
(30.8)-ді т 2-ге көбейтіп, шыққан нотижені (30.6)-дан 
айырып, сонан кейін (30.8)-ді 
т
г ге көбейтіп, шыққан 
нәтпжсні (30.6)-мен қосып, шарлардың соқтығысқаннан 
кейінгі жылдамдықтарыныц покторларын аламыз:
Vl =
v 2 =
2/»гУ2о+ Г,/;і ~ ^г)ую ]
ті
+ 
т2
’ I
2 m 1V i o + ( ' m 2- / n i ) v 2o
Щ
+
т2
(30.9)
Сандық есептеулер үшін (30.9)-ды Vi0 векторыныц 
бағытында проекциялаймыз:
+ 
2т.2у2о
+
{т\
— 
т2) vl0
Щ
+ 
гп-2
2
т хУ\о
+
( т 2
—
т х) у 20
т\
+
т2
Бүл формулаларда і>ю және 
v2o
модульдар, ал 
v {
жәнс 
v2
сәйкес векторлардың проекциялары жоғарғы «—» тан- 
басы шарлардың бір-біріне қарама-қарсы қозғалғандағы 
жағдайға, ал төменгі « + » таңбасы бірінші шар скінші 
шарды қуып жеткен жағдайға' сәйкес келеді.
Абсолют серпімді соктығысқаннан кейін шарлардың 
жылдамдықтарының бірдей болмайтындығын ескерте 
кетелік. Шынында да (30.9)-дегі Vi мен у2-иін өрнектерін 
бір-біріне теңестіре отырып, түрлендіру жүргізсек, мы- 
наны аламыз:
VI0 — V20.
Дсмек, соқтығысқаннан кейін шарлардың жылдам- 
дықтары бірдей болуы үшін, олар соқтығысқанға дейін 
де бірдей болуы қажст, бірақ бұл жағдайда соқтығысу 
болмайды. Осыдан соқтыгысқаннан кейін шарлардың 
жылдамдықтарының теңдік шартының'энергнянын сак- 
талу занымен үйлсспсйтіні шыгады. Сонымен, сериімсіз 
соқтығу кезінде механикалық энергия сақталмайды — 
ол жартылай соқтыгысқан дснелсрдің ішкі энсргиясыиа 
өтеді дс, оларды қыздырады.
Соктыгысатын шарлардын массалары 
т\ = т2
болған 
жағдайды қарастыралық. (30.9)-дап бұ.і шарі бойынша
V ) = V 2o, 
V2 = Vio,
10 6

яғіш соқтығысқан кезде шарлар жылдамдықтарымен 
алмасады, Атап айтқанда, массалары бірдей шарлардың 
бірсуі, мысалы, скіншісі соқтығысқанға дсйін тыныш- 
тықта тұрса, онда соқтығысқаннан кейін оның жылдам- 
дыгы бірінші шардың бастапқы жылдамдығы қандай 
болса, сондай болады; ал бірінші шар соқтығысқаннан 
кейін қозғалмайды екен.
(30.9) 
формуланың жәрдемімен қозғалмайтын немесе 
қозғалыстағы қабырғаға ( т 2 массасы шектеусіз үлкен 
және шектеусіз радиусты шар ретінде қарастыруға бо- 
латын) шардың серпімді соқтығуынан кейінгі жылдам- 
дығын анықтауға болады. (30.9) өрнектің алымы мен 
бөлімін 
т
2-ге бөліп, 
m j m 2
көбейткіші бар мүшелерін 
ескермесек, мынаны аламыз:

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: