13
объектілерін аттестациялау қысқартылған жұмыс уақытының режимін
белгілеудің талабы ретінде.
Жұмыс уақытының режимі. Жұмыс аптасының, жұмыс ауысымыны
жұмыс күнінің түсінігі және түрлері. Ауысым кестесі. Жұмыс уақыты режим
белгілеу тәртібі. Жұмыс уақытын есептеудің түрлері. Жұмыс уақытының
жинақталған есебі. Вахталық әдіспен жұмыс істеу кезінде жұмыс уақытын
есептеу.
Мерзімнен тыс жұмыс. Қызметкерді мерзімінен тыс жұмыстарға тарту.
Қызметкерді түнгі жұмыстарға тарту. Жұмысты вахталық әдіспен
ұйымдастырудағы ерекшеліктері.
Демалыс уақытының түсінігі және түрлері. Тынығу және тамақтану үшін
берілетін үзіліс. Арнайы демалыстар. Демалыс және мейрам күндері. Жылдық
ақы төленетін демалысқа құқық. Қосымша еңбек демалыс және оны беру
тәртібі. Жылдық еңбек демалысын алуға құқық беретін еңбек өтілін есептеу
және жылдық еңбек демалысты беру тәртібі. Қызметкерлерге жылдық
еңбек демалысын беру кезектілігі. Еңбек демалысынан шақыртып алу. Жеке
еңбек шартын бұзу кезінде жылдық демалысты пайдаланбағаны үшін өтемақы
төлеу.
Жүктілігі және босануына байланысты демалыс. Бала асырап алған
әйелдерге (еркектерге) берілетін демалыс. Бала асырап алған әйелдерге
(еркектерге), үш жасқа дейін баласы бар әйелдерге жалақысы сақталмайтын
қосымша демалыс беру.
7-тақырып. Жалақы. Қызметкерлерге кепілді және өтемақылық
төлемдер.
Жалақының түсінігі және еңбегі үшін көтермелеудің басқа да түрлерінен
айырмашылығы. Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты жалақының
функциялары.
Жалақыны құқықтық реттеудің әдістері. Жалақының минималды шегі.
Ең төменгі жалақы, өмір сүру деңгейі, айлық есептік көрсеткіштің
арақатынасы.
Еңбекке ақы төлеу нормаларының жергілікті және жеке рөлі. Еңбек
нормалары және нормалау түсінігі. Норма өнімі, норма уақыты, норма саны,
норма қызметі. Еңбек нормаларын енгізу, тексерту, өзгерту және қайта қарау.
Еңбек ақының нысаны және жүйесі. Премия жүйесі қызметкерлерді
материалдық көтермелеудің нысаны ретінде.Қосымша және үстеме ақы
көлемін белгілеудің түсінігі және талаптары.
Жұмыстың қалыпты жағдайынан ауытқыған ретте еңбекке ақы төлеу
(мерзімнен тыс жұмыстар, демалыс және мейрам күндері, түнгі жұмыстар).
Іркіліс кезінде ақы төлеу тәртібі және жағдайлары. Заңсыз ұстап қалудан
қорғау. Жалақыны төлеу мәселелері. Жалақыны төлеу мерзімі және орны.
Орташа айлық жалақы. Қызметкерлердің орташа айлық жалақысын
есептеу тәртібі.Орташа күндік жалақыны анықтау.
Кепілді және өтемақылык төлемдердің түсінігі және түрлері. Кепілді
төлемдер және түрлері. Қызметтік іс сапарда жүрген кезде және ұйыммен
бірге басқа аймаққа ауысқан кезде төленетін өтемақылық төлемдер. Уақытша
14
еңбекке жарамысыздығына байланысты, жүктілігі және босануына
байланысты, бала асырап алған әйелдерге (еркектерге) берілетін әлеуметтік
жәрдемақыларды тағайындау және төлеу тәртібі.
8-тақырып. Еңбекті қорғау.
Еңбекті қорғау түсінігі және қағидалары. Қауіпсіздік және гигиена
талаптарына сай азаматтардың конституциялық құқығы. Еңбекті қорғау
бойынша заңдылық. Еңбекті қорғаудың және өндірістік санитарияның жалпы
және арнайы нормалары. Қызметкердің еңбекті корғау құқығның кепілдігі.
Еңбекті қорғауды қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық-өндірістік
нысандары: еңбекті қорғау және өндірісітік санитария шараларын жоспарлау
және қаржыландыру, дәрігерлік қайта куәландыру, қызметкерлерді үнемі
тексеруден өткізу, еңбекті қорғау және өндірістік санитария ережелері
бойынша қызметкерлерді оқыту, жеке қорғану үшін қажетті заттармен
қамтамасыз ету; атқарып отырған жұмыстың (өндіріс объектісінің) ауыр,
қауіпті, зиянды екенін анықтау.
Өндірісте жазатайым жағдайларды тергеу және есепке алу жағдайлары|.
Дәрігерлік-әлеуметтік сараптау комиссиясымен қызметкерлерді қайта
куәландыру тәртібі.
Қызметкерлердің жеке санаттарының еңбегін қорғау:әйелдердің,
кәмелетке толмағандардың және еңбек қабілеті төмен тұлғалардың.
Еңбекті қорғауды қадағалау және қорғау органдары. Еңбекті корғау және
өндірістік санитария заңдылығының нормаларын бұзғаны үшін жауапкершілік.
9-тақырып. Еңбек даулары
Еңбек дауларының түсінігі және жіктелуі: жеке және ұжымдық. Жеке
және ұжымдық еңбек дауларының пайда болу негіздері. Азаматардын жеке
және ұжымдық еңбек дауларына конституциялық құқығы, ереуілге құқық
қосқанда.Еңбек дауларының қарайтын органдар.
Жеке еңбек дауларын келісім комиссиясында қарау.Келіс
комиссиясының құқықтық мәртебесі. Жеке еңбек дауларын сотта қарау. Еңбек
даулары бойынша шешімдерді орындау.
Ұжымдық еңбек дауларын қараудың негізгі қағидалары. Ұжымдық еңбек
дауларын қарайтын органдар (келісім комиссиясы, еңбек төрелігі) Ұжымдық
еңбек дауларын қарау тәртібі. Ұжымдық енбек дауларын қарау жөнінде келіс
комиссиясы және еңбек төрелігінің өкілеттілігі. Ұжымдық еңбек дауларды
қарауда делдалдың құқықтық мәртебесі. Ереуілдің түсінігі. Ұжымдық еңбек
дауларыньщ шешу кезінде ереуілді өткізу процедуралары. Ұжымдық еңбек
даулары және ереуілдер туралы заңдылықты бұзғаны үшін жауапкершілік.
10-тақырып. Халықаралық еңбек құкығы. Алыс және жақын шетелдер
еңбекті қүқықтық реттеу. Еңбекті халыкаралық-құқықтык реттеу
пәні,әдісі және қағидалары.
Еңбекті
халықаралық-құқықтық
реттеудің
субъектілері.
Еңбеі
халықаралық-құқықтық реттеудің қайнар көздері жөне олардың сипаттамасы
(БҰҰ,ХЕҰ, Еуропа Кеңесі, Еуропалық одақ,ТМД актілері). Халықаралық
