Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 396/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер бас тауларын зерттеуге көп уақыт қол  байлау болып келгені рас [1, 360].  Қағидаға айнала бастаған көзқарасты  бұзу оңай емес. Бұл бағыттағы ғы- лыми-зерттеу жұмыстарға ал ғаш  қадам жасаған профессор Т. Кә кі - шевтің еңбегін, ұлттық тарихи та- мырға қалам тартқан жылт еткен  бір ой болса «ұлтшылдық» деп бай- балам салып шыға келетін кеңестік  идеология кезеңінде, үлкен ерлік деп  бағаласақ, артық айтқандық емес.  «Төңкеріске дейін 3 проценті ғана  сауатты болды, біз барлығы үшін  орыс халқына, оның революциясы- на қарыздармыз» деген тұжырымды  қайталай-қайталай санамызға сіңіріп  алған тоқырау дәуірінде төңкеріске  дейін қазақ әдебиетінің сынының  туғандығын ғылыми дәлелдеп шығу,  бүгінде ғана айтуға оңай. Мәселе –  қазақ әдебиеті сынының төңкеріске  дейін туғандығын білімдарлықпен  жүйелеуде ғана емес, бастысы біздің  төңкеріске дейін «надан» емес  екенімізді, әдебиеті мен мәдениеті  өзіндік ұлттық сипатта дамыған ха- лық екенімізді танытуға ұмтылған  ұлтжандылықтың жан айқайында жа- тыр.  Соның нақты бір дәлелі – «Қа- зақ әдебиеті сынының туу және  қалыптасу жолдары» атты 1971 жылы  қорғаған докторлық диссертациясы.  Ондаған жыл тірнектей зерттеген  мехнатты еңбегі қазақ әдебиет сыны- ның Октябрь революциясына дейін  туғандығын, Ұлы Отан соғысына  дейін жанрлық жағынан әбден қа- лыптасып, оңаша отау тіккендігін  дәлелдеп беріп отыр. Оның алғашқы  бөлімі 1971 жылы «Сын сапары»  атты монография болып жариялан- ды. Екінші бөлімі – «Оңаша отау» –  1982 жылы басылды. Қазақ әдебиеті  сыны саласындағы еңбегі қазір ре- спублика жоғары оқу орындарының  негізгі оқу құралына айналып, оның  алғашқы бағдарламасын 1982 жылы  жасап, 1994 жылы 25 баспа табақ  көлемінде оқулығын шығарды. Т. Кә - кішевтің қазақ әдебиеті сынының  тарихы саласындағы еңбегі қазақ  әдебиеттану ғылымына қосылған  зор үлес болып, ұлттық әдебиеттану  ғылымындағы сын мен зерттеуде  ғылыми мектептің негізін қалады. Т. Кәкішевтің қазақ әдеби сы- ны жайлы зерттеулері – ұлттық әде- биеттануда тың жатқан келелі зерт- теу нысаналарын зерттеуге баста- ма салуымен құнды. Бұрын қазақ  әдебиеттану ғылымында зерттелмей  келген оның құрамдас үш бөлігінің  бірі – әдеби сынды қолға алып, оның  тың тарихына ғылымның түренін  салған Т. Кәкішев екенін баса айт- қан жөн. Ғалымның осы саладағы  ізденістеріне көз жіберсек, үлкен  ғылыми ерліктің куәсі боламыз. Әде- би сын – әдебиеттанудың аса қиын да  күрделі саласы. Нәтижесінде «Сын  сапары» (1971), «Оңаша отау» (1982)  монографиялары өмірге келді.  Ре по зи то ри й Ка рГ У 419 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз