Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 353/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары (1986), Н. Келiмбетовтiң «Қазақ  әдебиетiнiң ежелгi дәуiрi» (1986),  М. Жолдасбековтiң «Асыл арна- лар» (1986), Қ. Өмiрәлиевтiң «VIII- ХII ғасырлардағы түркi әдеби  е керткiштерi» (1986), А. Қырау баева- ның «Ғасырлар мұрасы», Х. Сүйiнiш - әлиевтiң  «Ғасырлар  поэзия сы»  (1987) секiлдi қазақ әдебиеттану  ғылымына үлес болып қосылған  ғылыми  еңбектерiне  жалғасты.  Оларда ежелгi дәуiрдегi көне түркi  жазба ескерткiштерiнiң ұлттық әде- бие тiмiздiң арғы бастаулары екенi  ғылыми негiзделiп, оны дәуiрге  бөлудi осы ерте кезеңнен бастап  жүйелеу қажеттiгi толығымен дә- лелдендi. Соның нәтижесiнде ұлт- тық әдебиетiмiздiң тарихы хроно- логиялық тұрғыдан алғанда ежелгi  дәуiрдегi әдебиет, ХV-ХVIII ғасыр- дағы әдебиет, ХIХ ғасырдағы әде- биет, ХХ ғасыр басындағы әдебиет,  қазақ совет әдебиетi деген дәуiрлер- ге жүйелендi де, он екi ғасыр болып  толықты. Бұл дегеніміз – ұлттық  ғылыми-зерттеушiлiк ой-пiкiрдiң жи- ырма жылғы тарта дау-дамайға түсiп  келген концепцияны толық жүзеге  асырған үлкен табысы едi. Қазақ әдебиеттану ғылымы өзi- нiң қалыптасу кезеңiнде төл әде- биетiмiздiң ұлттық танымға сай та- рихи бастауларын анықтап алуы,  сөз жоқ, ғылыми мәнi зор жаңалық  болып табылады. Себебi, бұл қа- зақтың ұлт, халық ретiнде толық  танылуын, әдебиетi мен өнерiнiң,  ғылымының өсiп-өркендеуiн Ресей ге  «өз еркiмен қосылғаннан» берi қарай  ғана қарастырып келген, тiптi Қазан  төңкерiсiне дейiн «үш пайызы ғана  хат танитын сауатсыз едi» деудi оңды- солды насихаттаған европацентристiк  көзқарастың, нигилистiк пиғылдағы  пiкiрлердiң iрге тасын шайқал тып- ақ тастады. Ғылыми-зерттеушiлiк  ой-пiкiр ендi қазақ халқының төңке- рiске дейiн «надан», «тағы», «тузе- мец» болмағанын дәлелдеуге бағыт  ала бастады. Оның бiр көрiнiсi  Т. Кә кiшевтiң қазақ әдебиетi сыны- ның туу, қалыптасу тарихын зертте- ген еңбектерiнен байқалды. Ғалым  ұлттық  сыншылдық-эстетикалық  ой-пi кiрдiң  бастауларын  халық  фоль к лорынан берi тарамдата баян- дап, негiзгi арналары төңкерiске де- йiн-ақ айқындалғанын, ғасырларға  созылған туу үдерісін бастан кешiрiп  үлгергенiн ғылыми саралап шықты.  Жоғарғы оқу орындарында жеке пән  ретiнде жүргiзу дәрежесiн алып бердi.  Қалыптасу жолындағы әрбiр кезеңi,  методологиялық мәселелерi мен тео- риясы, жанрлық iшкi түрлерi жекелей  зерттеле бастауына жол ашты. Ғылыми-зерттеушiлiк ой-пiкiрдiң  ұлттық мақсаттағы таным-бiлiкке  тереңдей бой ұруы 1980 жылдары  толыса түстi. Кеңестiк идеологиялың  iрiп-шiрiгенi сондай, кейде маркстiк- лениндiк әдiснаманы тек қалқан  ретiнде ұстай отырып жазылған  Ре по зи то ри й Ка рГ У 374 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз