Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 133/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) Осы кезең әдебиетін таныстырған- да да ақын-жазушыларды аталған  екі түрлі бағытқа сай бөле көрсету  арқылы тұлғасына баға беріп, шы- ғармашылығының басты сипатын  танытуға ұмтылады. Мысалы, А. Бай - тұрсынұлы – «халықшыл ақын,  жас тардың рухани ұстазы», М. Ду- лат ұлы – «Мәшһүр Жүсіптің жо- лын қуған, Абайдың пәлсапалық  өлеңдеріне еліктеген ақын» болса,  М. Жұмабайұлы – «өзіндік бағыты  бар лирик, ойының пәктігі, өлеңнің  көркемдік деңгейі жағынан өзіне  дейінгілерден оза туған ақын» деген  секілді бағалаулары бүгінгі таңдағы  тұжырымдардан алшақ жатқан жоқ.  Ең бастысы бұл пікірлердің осы  ақын-жазушылардың көзі тірісінде- ақ айтылуында еді. Бұлардан соң халықшыл бағыт- тың өкілдері ретінде Ғ. Қарашұлы,  С. Дөнентайұлы, С. Шорманұлын  атап, олардың өлеңдеріндегі «таза қа- зақы рух пен оның өн бойындағы ұлт- тық ағындардың» басым екенін көрсе- тіп, С. Торайғырұлы, А. Мәметұлы,  С. Сейфоллаұлы, Б. Өтетілеуұлылары  шығармаларындағы «орыстың жалаң  үлгісін көшірумен» салыстыра оты- рып, ғылыми тұрғыда пікір білдіреді.  Ал Шәкәрімді Абай салған дәстүр- мен танылған ақындар қатарында деп  түсіндіреді. Бұл осы аталған ақын- жазушылар  шығармашылығының  ғы лыми-зерттеушілік ой-пікірде ал- ғаш рет талқыға түсіп, өздеріне тән  лайықты бағасын алуы екенін ескер- сек, ұлт әдебиетін тарихи танудағы  сәтті бір қадам жасалғандығына куә  боламыз. С. Садуақасұлы қазіргі әдебиет  деп атағанда, төңкерістен бергі жаңа  замандағы әдеби дамудың сипаты- на шолу жасай кетуді ойластырған  сияқты. Жаңа танылып келе жатқан  жас талап ретінде Болғанбайұлы,  Әлімбекұлы, Қауызжанұлы, Ғаббас- ұлы, Аймауытұлы, Әуезұлы, Кемең- герұлы, Тұрғамбайұлы, Жәнібек ұлы- ларын атап, олардың келешегінен  үлкен үміт күтетінін айтады. Кейін  бұл үмітті Ж. Аймауытұлы, Қ. Ке- меңгерұлы, М. Әуезұлы толық мәнін- де ақтап шыққаны белгілі. «С. Садуақасұлының «Қазақ әде- биеті» еңбегінің қазақ әдебиетта- нуындағы орнының ерекшелігі –  оның бұл саладағы орыс тіліндегі  алғашқы зерттеулердің бірі болуында  ғана емес, қазақ әдебиетін осындай  кең ауқымда жанр-жанрға жіктеп  тұңғыш саралауында», – деп жаза- ды Д. Қамзабекұлы [40, 54]. «Жанр- жанрға жіктеп» дегеніне келісе  қоймасақ та, бұл баға мақаланың  ұлттық ғылыми-зерттеушілік ой-пі- кірге қосқан үлесін дұрыс көрсетіп  отыр. Себебі, ұлт әдебиетінің бар- жоғын зерттеушілік көзқараста без- бенге салып, бас-аяғын түгелдеп, не- гізгі бағыттарын айқындауы, Р. Мәр- секов мақаласынан бері келе жат қан  әдеби-тарихи бағыттағы ғылыми- Ре по зи то ри й Ка рГ У 150 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз