Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



жүктеу 3,59 Mb.
Pdf просмотр
бет141/444
Дата04.10.2023
өлшемі3,59 Mb.
#43645
түріОқулық
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   444
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ.
 
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
себептердің бірі «ұлтшылдыққа» 
қар сы күрес болғандықтан, КазАПП
платформасын жақтаушылар сыңар-
жақ солақай сын мен тұрпайы со-
циологизмді ұзақ уақыт қару ет-
кендігінен еді. Осы пікірталаста 
жал пы көркем әдебиет, қазақтың 
про летарлық әдебиеті туралы өз 
көзқарасын білдірмеген ақын-жа-
зу шылар, әдебиетшілер аз. Бұл жа-
рияланған 
мақалаларда 
көркем 
әде биет мәселелері «кімнен үлгі 
алу керек» деген сұрақты шешу қа-
зақтың 
классикалық 
мұрасына, 
оның көрнекті өкілдеріне тығыз бай-
ланыстылықта қарағандықтан ав-
торлар ұлттық әдебиеттің тарихын 
зерттеу жайында пікір білдірмей 
тұра алмады. Сол себептен олар қа-
зақ әдебиеттану ғылымында әдеби-
тарихи зерттеу бағытындағы ғылыми 
ой-пікірдің тереңдей түсуіне де әсер 
етпей қалмады.
Олардың көпшілігі «Қазақстанда 
көркем әдебиет бар ма? Бар болса, 
ол қай таптың әдебиеті? Пролетар-
лық әдебиетті кімдер жасайды?» 
деген секілді проблемалық сұраққа 
әр түрлі пікір айтса, Абай, Ыбы-
рай, Нарманбет, Шәңгерей творче-
ствосына келгенде, олардың өнер-
паздық тұлғасын бағалауда, олар-
дан үлгі алу, үйренуде дұрыс пікір 
білдіре отырса да, «тұрпайы со-
циологизмге» іш тартып, үстем 
тап қоғамында өмір сүргендіктен, 
ата тегі сол таптан болғандықтан 
«байлар табының ақындары» деген 
қорытынды жасайды. КазАПП пен 
қазақ оқығандарының арасындағы 
осы айтыс классикалық мұраның та-
рихи мәні мен көркем шығарманың 
әлеуметтік тақырыбы, идеясы, көр-
кемдігі сияқты мәселелерді шешіп 
алуына көмек жасады.
Негізінен алғанда, қазақ әде-
биеттану ғылымында өнерді, көр-
кем творчествоны сыншылдық-эсте -
тикалық тұрғыдан түсінуде Ж. Ай-
мауытовтың 1925 жылы жазған «Мағ-
жанның ақындығы туралы» атты 
көлемді мақаласының орны бөлек. 
М. Жұмабаев поэзиясы туралы айты-
ла бастаған әр қилы бағаларға қарсы 
жазылған бұл еңбек Ж. Аймауытов-
тың білімді, білікті әдебиетші болға-
нын анық танытады. Оған заман тала-
бына сай дүниені материалистік тұр-
ғыдан түсінуде Гегель мен Маркстің 
көзқарастарын салыстыра отырып 
түсіндіруі, әдебиеттің таптығын сөз 
еткенде Луначарскийдің пікірін са-
бақтауы және ақын поэзиясына 
әдеби-теориялық, тіпті кейбір әдеби-
тарихи талдаулар жасауы – айқын 
дәлел. Ж. Аймауытовтың мақаласына 
қарсы сол кездің білгір сыншысы 
атанған Ғ. Тоғжановтың «Мағжан-
ның ақындығы, Жүсіпбектің сыны», 
«Көркем әдебиет туралы марксшілер 
не дейді, Жүсіпбек не дейді?» ат-
ты жауап мақалалары жарияланады. 
Осы екі автор да М. Жұмабаев шы-
ғармашылығына сол кездегі дәуір та-
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


158

жүктеу 3,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   444




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау