Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 131/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) ғылымы өзінің туа бастағанын көр- сетеді. Қазақ әдебиеттану ғылымындағы  әдеби-теориялық, әдеби-тарихи, ғы- лыми-зерттеушілік бағыттағы ой-пі- кірлер осы жолдан өтті. Жоғарыдағы  проблемалық сұрақтарға өз қадір- халінше жауап беруге талпынған,  қазақ әдебиетінің тарихын ғылыми  тұрғыда зерттеуді алғаш бастаған,  белгілі бір кезең ақындарын сөз ете  отырып сол дәуір әдебиетінің кескін- келбетін анықтауды ниет еткен ал- ғашқы ғылыми еңбек Ж. Аймауытов  пен М. Әуезов «Екеу» деген псев- дониммен бірігіп жазған «Абайдан  соңғы ақындар» атты мақала еді. Мақаланың басты мақсаты – қазақ  әдебиеті бар ма? (біздің ойымызша,  жазба әдебиет. – Ж. С. ) бар болса  кімнен басталды, көрнекті ақындары  кімдер деген секілді сұраққа жауап  беру. Авторлар қазақ поэзиясының  көш басшысы деп Абайды атап, одан  басталған ағартушы-демократтық ба - ғытты жалғастырушылар деп С. То - райғыров, М. Сералин, С. Көбеев,  Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов,  М. Жұмабаевтарды алып, қысқаша  таныстырып өтеді. Шығармаларына  талдау жасалмағанымен, осы ақын- дар шығармашылығындағы халық  мұңы мен заман келбетінің жырла- нуына тоқталып, ағартушылық, ха- лықшылдық идеяның басым бол- ғанын тап басып айтады. Абайдан  соңғы дәуірдегі қазақ поэзиясындағы  өзіндік орны бар бұл ақындардың  бұлайша топтастырылып қаралуы –  сол кезеңдегі қазақтың ғылыми-зерт- теушілік ой-пікірі үшін үлкен жаңа- лық, қазақ әдебиетінің тарихын зерт- теуге бастаған алғашқы қадамдар- дың бірі деп бағалаған жөн. Себебі,  осы топтастыра қарап, пікір айтудың  негізінде әдебиет тарихын дәуірге  бөліп зерттеудің ғылыми бастамасы  жатыр. «Екеудің» мақаласында ұлт әде- биетінің ақын-жазушыларымен та-  ныс тыру мақсаты басым жатса,  С. Садуақасовтың әдебиет тари- хын ғылыми тұрғыда тану мен дә- уір ге бөлу нақты көрініс тапқан,  оған жүйелі түрде талдау жасауға  ұмтылған «Киргизская литерату- ра» (историко-критический очерк)  деп аталатын мақаласының маңызы  зор. Әдеби-тарихи бағыттағы ой- пікірінің салиқалығы мен байып ты  тұжырымдар жасауынан автор дың  қазақ әдебиетінің тарихын зерт- теу ді арнайы мақсат етіп қой ға- нын байқаймыз. С. Садуақасов бұл  та рихи-сын очеркінде қазақ әде- биетінің кескін-келбетін таныту үшін  оны белгілі бір кезеңдерге бөле оты- рып тексереді. «Қазақ әдебиеті» әліп- темесінің мазмұнын шартты түрде  іштей былайша жіктеуге болады:  1. Әдебиеттің қазақ өміріндегі  орны.  2. Суырып-салма өнерінің (ауыз  әдебиеті) болмыс-бітімі.  Ре по зи то ри й Ка рГ У 148 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз