Гносеология

Гносеологиялық пессимизм

адамның танымдық мүмкіндіктерін шектейді; әртүрлі философиялық қозғалыстарда көрінеді, негізгілері - агностицизм мен скептицизм.

Агностицизм (грек тілінен аударғанда «agnostos» - білуге ​​болмайды) - адамның тікелей тәжірибесінде ұсыныла алмайтын барлық нәрсені - Құдайды, субстанцияны, заңдылықты және т.б.

Агностицизмнің теориялық негіздерін И.Кант «өзі-өзі» туралы ілімінде қалаған. Әлемдегі барлық заттар шынымен де бар, деп сенді ол, бірақ олардың жасырын мәні (бізге тәжірибеде берілмейді). Адам бір нәрсені өзінің танымдық тәжірибесінде қалай көрінсе, солай біле алады, бірақ ол біздің білімімізге қарамастан, оны «өздігінен» білуге ​​түбегейлі қабілетсіз.

Скептицизм

• "Скептицизм (грек тілінен аударғанда. «Скептик» - қарастыру) - бұл жақтастары (ежелгі скептиктер, Д. Хьюм және басқалары) әлемді сенімді тану мүмкіндігіне күмәнданатын ағым. Сонымен, ежелгі грек скептиктері заттар туралы білімдеріміздің салыстырмалылығын олардың үнемі өзгергіштігіне байланысты сенімді түрде дәлелдеп берді. Дәлелдердің бірі: бірдей нәрселер әр түрлі идеяларды тудырады - сонда қандай идеяны сенімді деп санауға болады?.

Гносеологиялық оптимизм, пессимизм және скептицизм.

• Таным субъектісі деп белгілі бір мақсатқа бағытталған танымдық қызметті атқарушыны айтамыз. Ол — бірдеңені танып, білуге тырысушы. Ол адам немесе тұтастай қоғам болуы мүмкін.
• Таным объектісі деп танымдық қызмет бағытталған нәрсені айтамыз. Демек, ол танылушы, былайша айтқанда, кітап, молекула, атом, адам немесе тұтастай табиғат болуы мүмкін. Таным объектісі материялық, дүние немесе рухани құбылыс, сонымен катар субъектінің өзі де болуы мүмкін. Таным объектісі мен субъектісі бір-бірінің мәнділігін шарттастырады: субъектісіз объект болмайды, объектісіз субъект болмайды. Таным үдерісінде олар бір-біріне маңыз аларлық ықпал етеді. Сонда танымдық қызмет субъекті мен объект қатынасы және олардың өзара әрекеттесуі болып шығады.