161
– Қалайша білмейсің? – деп ол шап етіп жағамнан ұстай алды.
Менің зəрем ұшып кетті, «əжелеп» аттан салуға шақ қалдым.
– Маған айтқан жоқ.
– Жоқ, сен білесің. Қазір бар да, əжем шақырып жатыр деп ертіп
кел.
– Рас айтам, ағатай, кімнің үйінде екенін білмеймін, бізге айтпай
шығып кетті, – деп, мен шыжкөбелек боп тұрмын.
– Онда білмегенің үшін жаза тартасың, – деп Ырысбек дір-дір
етіп тұрған күйімде тік-тік көтеріп алды да, шыркөбелек айналды-
рып əкеп есік алдындағы қалың күресінге басымды төмен қаратып
қойып қалды. Түнге қарай беті сіресіп жатқан қатты қардың төбеме
қатты тигенін білем, бет-аузымды қалың бөргездей осып жібергенін
білем, онан əрі сəл есім ауытқып кетіпті. Басым төмен қарай шан-
шылып күресін қарда қанша тұрғанымды білмеймін, бір кез есім
кіргендей боп, аяқ-қолымды тыпырлата бастағам, көрім болғанда,
күресіннің жарбақ жағы опырылып кетіп, есікке қарай домалап
түстім. Жан-жағыма үрейлене қарасам, Ырысбек те, Əжібек те жоқ
екен, домалай ұмтылып үйге кіріп, жан-дəрмен есікті жауып, ілгегін
салып алдым. «Уһ» деп осы жерде ғана есімді жиғам. Ішкі есік ашы-
лып, қолына жалп-жұлп еткізіп май шамды ұстап əжем шықты.
– Қанатпысың? Тыныштық па?
– Тыныш... – дедім мен əжемді қорқытпайын деп түк болмағандай
жайбарақат үнмен.
– Əлгілер қайда?
– Үйлеріне кетті.
– Тыныш кетті ме, əйтеу?
– Иə, тыныш кетті, – дедім, өне бойым дір-дір етіп, енді сəл
тұрсам, əжемді құшақтап еңіреп жіберуге дайын тұрмын. – Ұйқым
келді, əже, жатайықшы...
3-30-Б.
Сөздік
қытымыр
суровый, морозный
жетімдік
сиротство
сырқырайды
ломит кости, все кости болят
11–1151
162
жота(-ланып)
взгорье, гребень горы, горка
жазалау
наказывать
сирақ
ножки
тыпырлап тұрғанымыз
дрожали, было невтерпёж
қорлық
позор, унижение
қиқарланып
сопротивляясь, упрямствуя
тірідей көміп өлтіріп тастаса
если убьет, похоронив заживо
шықпыртып ұра түседі
начинает бить, стегать
соққы
удар
үшті-күйді жоғалыпты
исчез бесследно
жан
душа, дух
жын
бес, злой дух
шайтан
черт, сатана
бəкі
перочинный нож, складной но-
жик
зікір
зикр, радение дервишей (до-
ведение себя до экстаза путем
бесконечного повторения 99
эпитетов аллаха)
көзі алақ-жұлақ етіп
глаза бегали во все стороны
алқым
горло, глотка
қылғындыру
душить, придушить
əзер құтылады
еле избавляется
жексұрын
гадкий, противный, мерзкий
ашпастан қақ бөліп айырып
порвать не открывая
қалқа
милая, дорогая, душенька (ла-
сковое обращение к молодым
девушкам)
түсі бұзылып
переменившись в лице
түтіге
замыкаясь
қызылкөз пəле
бука, драчун, неистовый
163
ығыр бол
избегать чего-л. надоедливого
ығыр болған
надоевшие, измученные
шүңірейген көз
ввалившиеся глаза
доңайбат
угроза
алқымға алды
схватил за глотку
əуселе
сила, мощь (человека)
шылқытып жағу
пропитывать чем-либо, обильно
намазать
паңданып
гордясь (горделиво), высоко-
мерно
сыриып өсіп кеткен
вытянулся во весь рост
қарақшы сияқты қалқиып тұр
торчит как разбойник (или как
пугало)
көзі аларып шатынап шыға келді глаза засверкали
шекпен
чекмень (домотканный кафтан)
ұрттары томпиып тұр
щёки набухли (наполнились)
сараң
скупой, жадный, скряга
аңқа-шоңқа құладым
упасть кувырком, полететь ку-
барем
тесік
дыра (дырка)
сандық
сундук
көгерген иіс
заплесневелый запах (запах
плесени)
буып-түйіп қояды
упаковывает, заворачивает
кəкпір
шумовка (сетчатая)
телмір
1. уставиться на кого-л.
2. смотреть, вызывая жалость у
кого-л.
телміре қалғанымызды
уставившись
баттиып-баттиып
бросаться в глаза, быть видным
очень резко
шұңқыр
впадина, яма, выбоина
164
көзіне көк шыбын үймелет
замучить кого-л.
шақшабас
маленькая голова
қаскүнем
вредитель, злоумышленник
кеще
тупой, бестолковый
құлан құдыққа құласа,
құлағында құрбақа ойнайды
если кулан упадет в колодец, то
на его ушах резвятся лягушки
(т.е. злобно насмехаться, глу-
миться над былым авторитетом)
қалжа
этн. калжа, горячая пища, при-
готовляемая из свежего мяса
для роженицы или для больного
человека
табала(-п)
злорадствовать, ехидничать
құйыршық
прихвостень, угодник
боқмұрын
сопляк, молокосос
бетімізге басып айтып
говоря откровенно в лицо
көксоққан
о проклятый!
серке
кастрированный козел (пяти-
шести лет) козел-валух
тобылғы
таволга (кустарник с очень
крепкой деревесиной багрового
цвета)
қараған
караганник (кустарниковое рас-
тение)
таудан домалатамыз
спускаем с горы
таудан домалату
спустить с горы
күс-күс
мозоль
күнгей
солнечная сторона
кетпен
кетмень, мотыга
шұбырып жүріп кеттік
пошли все вместе (друг за дру-
гом)
сілекей
слюна
165
үңгір
пещера
айбат
свирепый, грозный вид
киелі
свещенный
дөң
возвышенность, холм, бугорок
// возвышенный, холмистый,
бугристый
көзді қарықтырады
ослепляет глаза
тостаған
тостаган (небольшая круглая
чашка)
арлан
самец (животных, чаще хищных);
бəтуа(-ға) келді
пришли к единому решению,
порешили
қорым
корым (груда мелких гладких
камней, отвалившихся от скал)
қиялап
идти (ехать) по склону, косо-
гору, идти по серпантину (при
подъеме на крутую гору или
при спуске)
бөксе
нижняя часть туловища, тазо-
вый пояс
діңкелегенше
до усталости (перен. до смер-
ти)
беймезгіл
некстати, невовремя
одырая
смотреть исподлобья
атала көже
болтушка (из похлебки и воды,
муки и айрана)
ымдап
намекая
жадау-жүдеу
неухоженный, обтрёпанный,
обнищавший
желбегей
нараспашку, внакидку (о верх-
ней одежде)
желбегей жамылып
накинуть на себя (о верхней
одежде)
Достарыңызбен бөлісу: |
