16-сыз ба.
IoT ар хи тек ту ра сы
Же лі дең гейі екі не гіз гі функ ция ны орын дай ды. Же лі мүм-
кін дік те рі құ рыл ғы лар мен шлюз дер дің өза ра әре кет те рі не
тәу ел ді. Та сы мал дау мүм кін дік те рі IoT қо сым ша ла ры мен қыз-
мет те рін, сон дай-ақ IoT бас қа ру жә не ба қы лау ту ра лы ақ па рат-
та ры ның та сы мал дауы на жа та ды.
Қыз мет тер ді жә не қо сым ша лар ды қол дау дең гейі, қо сым ша-
лар мен пай да ла ны ла тын мүм кін дік тер ді бе ре ді. Көп те ген түр лі
қо сым ша лар жал пы қол дау мүм кін дік те рін пай да ла на ала ды.
Мы са лы, де рек тер ді жал пы өң деу жә не ДҚ бас қа ру жа та ды.
Қо сым ша дең гейі IoT құ рыл ғы ла ры мен өза ра әре кет те се-
тін бар лық қо сым ша лар дан тұ ра ды. Бас қа ру мүм кін дік те рі нің
дең гейі же лі ні бас қа ру дың дәс түр лі функ ция ла рын қам ти ды,
яғ ни ақау лар ды, кон фи гу ра ция ны, есеп ке алу ды, жұ мыс көр-
сет кіш те рін жә не қау іп сіз дік ті бас қа ру.
Қау іп сіз дік ті қам та ма сыз ету мүм кін дік те рі нің дең гейі,
қо сым ша лар ға бай ла ныс ты емес қау іп сіз дік ті қам та ма сыз ету-
дің жал пы мүм кін дік те рін қам ти ды.
Қау іп сіз дік ті қам та ма сыз ету дің жал пы мүм кін дік те рі нің
мы сал да ры:
– қо сым ша
дең гей ін де:
ав то ри за ция,
ау тен ти фи ка ция,
қо сым ша лар де рек те рі нің құ пия лы лы ғын жә не тұ тас ты ғын
116
қор ғау, же ке өмір ге қол сұ ғы лу дан қор ғау, қау іп сіз дік
ауди ті жә не ан ти ви рус тық қор ғау;
– же лі дең гей ін де: ав то ри за ция, ау тен ти фи ка ция, пай да ла ну
ту ра лы де рек тер дің жә не сиг нал бе ру де рек те рі нің құ пия-
лы лы ғы, сон дай-ақ сиг нал бе ру де рек те рі нің бү тін ді гін қор-
ғау;
– құ рыл ғы дең гей ін де: ау тен ти фи ка ция, ав торизация, құ рыл-
ғы ның бү тін ді гін тек се ру, кі ру ді бас қа ру, де рек тер дің
құ пия лы лы ғы мен бү тін ді гін қор ғау.
Қау іп сіз дік ті қам та ма сыз ету дің ар найы мүм кін дік те рі,
қо сым ша лар дың та лап та ры мен, мы са лы, мо биль ді тө лем дер дің
қау іп сіз дік та лап та ры мен ты ғыз бай ла ныс ты.
Зат тар ин тер не ті
– адам дар мен зат тар дың өза ра әре-
кет ете тін тең де сі жоқ бо ла шағы, алай да бү кіл әлем бо йын ша
бірың ғай же лі ге қо сыл ған мил лион да ған «зат тар» үшін ІоТ-ны
ен ді ру дің та бы сы жа һан дық дең гей де әре кет тер дің үй ле сім ді-
лі гін, се нім ді лі гін жә не ти ім ді лі гін қам та ма сыз ете тін ау қым-
ды стан дарт тар дың бо луы на ті ке лей бай ла ныс ты бо ла ды.
Бү гін гі кү ні IoT бі рың ғай то лық қам ти тын стан дарт тау дың
бол мауы – оны ен гі зу ді те жейт ін не гіз гі проб ле ма лар дың бі рі.
Зат тар ин тер не тін ұй ым дас ты ру ға бай ла ныс ты тех но ло гия-
лар ды стан дарт тау мен бір не ше ха лы қа ра лық зерт теу топ та ры
ай на лы са ды, олар дың не гіз гі ле рі Ра диоэлект ро ни ка жә не
элект ро тех ни ка бо йын ша стан дарт тар ды әзір леу са ла сын да ғы
ма ман дар қау ым дас ты ғы ның (IEEESA) Internet of Things то бы
жә не Ха лы қа ра лық Электр бай ла ны сы ода ғы ның (ХЭО) стан-
дарт тау сек то ры ның то бы бо лып та бы ла ды.
Бү гін гі кү ні ХЭО-да зат тар ин тер не ті бо йын ша ба за лық
стан дарт та р әзір лен ді. Зат тар ин тер не ті ерек ше лі гі мен қол да-
ныс та ғы тех но ло гия лар ды пайдалану бо йын ша көп те ген мә се-
ле лер қа рас ты ры лу да. Кез кел ген жа ңа тұ жы рым да ма ға тән,
зат тар ин тер не ті нің стан дарт тау про це сі же лі ар хи тек ту ра сын,
«зат тар дың» та лап та ры мен мүм кін дік те рін жә не олар ды қол-
да ну дың нақ ты тех но ло гия ла ры на дей ін зат тар ин тер не тін де
«зат тар дың» бір-бі рі мен жә не сырт қы ор та да ғы құ рыл ғы-
лар мен жә не адам дар мен ті ке лей өза ра әре кет те суін ұй ым дас-
ты ру ға мүм кін дік бе ре ді.
Қа зір гі уа қыт та ин фо ком му ни ка ция са ла сын да әр түр лі тех-
но ло гия лар стан дарт та ла ды. Алай да оны қам та ма сыз ету ге мүм-
кін дік бе ре тін тех но ло гия лар емес, қа зір гі за ман ғы ақ па рат тық
117
қо ғам да өза ра іс-қи мыл дың не гіз гі бір лі гі бо лып та бы ла ды.
Мы са лы, элект рон ды ме ди ци на (e-health) – ке ле сі ұр пақ тың
бай ла ныс же лі сі ар қы лы не ме се зат тар дың ин тер нет те гі объ ек-
ті ле рі нің өза ра іс-қи мы лы есе бі нен ұсы ны ла тын қыз мет.
Достарыңызбен бөлісу: |
