Физиканы оқыту әдістемесі пәні бойынша дәріс конспектілері

Тербелмелі қозғалыстың негізгі сипаттамаларын – амплитуданы, жиілікті және периодты енгізуді маятниктердің еркін тербелісі қарастырылғаннан және гармониялық тербеліс ұғымы енгізілгеннен кейін бірден енгізуге болады. Жиілік ұғымы гармониялық тербеліс, яғни уақыт бойынша шексіз процестер үшін, үшін қолданылады. Гармониялық емес сипаттағы периодты процестер жағдайында, біз онда жиілікпен емес, тұтастай жиіліктер жиынтығымен танысамыз.

Оқушыларға бұрыннан таныс шеңбер бойымен қозғалыс және тербелмелі қозғалыс байланысын қолданып, серіппелі маятник тербелісінің периодын алуға болады. Серіппедегі жүктің тербелісі шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалатын шарик көлеңкесінің тербелісімен синхронды тербеледі деп тәжірибеде тағайындалған. Бұл жағдайда тек жиіліктері ғана емес, бұл тербелістердің амплитудаларының да сәйкес болуын жасауға болады, яғни, (мұндағы R-шеңбердің радиусы, яғни шарик көлеңкесі тербелісінің амплитудасы, ал х_т –серіппедегі жүк тербелісінің амплитудасы). Шеңбер бойымен шариктің қозғалыс жылдамдығы тұрақты және тең, ол шеңбердің радиусы мен шариктің шеңбер бойымен айналу периоды арқылы төмендегідей өрнектелуі мүмкін: . Шариктің жылдамдық модулімен сәйкес кееледі, яғни Шеңбер бойымен шариктің айналу периоды және оның көлеңкесінің айналу периоды және серіппедегі жүктің периоды сәйкес келетіндіктен, мынаны аламыз: