нысанының ішкі сипаттамасы бекітеді.Осылайша оқу моделі оймен талдау өтімі ретінде
шығады, содан кейн адамның ойлау әрекетінің айрықша құралына айналуы мүмкін.
Нысанының қатынасы (жалпыға бірдей) көптеген жеке белгілермен тасаланады, бұл оны
анықтап көріп алуға кедергі болады. Модельде бұл қатынас анық және таза күйінде
көрінеді.Сондықтан оқушылар оқу моделін қайта құрып, түрлендіре отырып жалпыға бірдей
қатынасы жан – жағынан зерттеу мүмкіндігіне ие болады. Оқу моделімен жұмыс жасау
абстракцияның қасиетін зерттеу үрдісі түрінде шығады. Бұлар әрі осыған сүйене отырып,
оқушылар жалпы әдіспен шешілетін жеке тапсырмалар жүйесін құрады және берілген оқу
тапсырмасының көп түрлі жеке ерекшеліктерін ашады. Соңында тапсырманы шешу жолы
түгелімен рефлекцияңа ұшырайды.
Ұтымдық (біріккен) бөлініп берілген әрекет концепциясы.
(В.В. Рубцов – Г.А. Цукерман)
А.С. Выгодскидың айтуынша психикалық дамудың бастама субъеті бөлек адам емес,
адамдар тобы болып табылады. Олардың әлеуметтік – мәдени іс –әрекетінде және шешуші
әрекетінде жеке тұлға қалыптасып, ол қалыптасуының белгілі бір сатысында дамушы
субъектілер қатарына көшеді. Осыған ұқсас оқу ісінің алғаш қалыптасу және тіршілік
етуінің көзі сыныптағы әлеуметтік қатынастар жүйесінің басқарушы әсеріне байланысты
болады (Интрапсихикалық механизмдер). Әр оқушы өзін мәселен ұтым алдында шешумен
айналысатын субъект, идея немесе опонент орнына қояды.
Оқушы проблемалы сұрақтарды белгілі бір шығармашылық күште тудырып, өз пікірін
айтуға, шешім қалыптастыруға, гипотезалар құрып, оны опоненттер мен талқылау
барысында тексеру ге мәжбүрлейді. Мұндай ұтымдық – бөлініп ойлау әрекеті екі жақты
нәтеже береді: Оқу тапсырмасын шешуге көмектеседі.Және оқушылардығ сұрақтар мен
жауартар құру, шешімдердің аргументін және көздерін іздеу, гипотезалы құру мен оларды
тексеру, өзінің іс – әрекетін рефлекстеуге үйретеді және іскерлік сөйлесуге үйретеді.
Диологты (полилог) ұйымдастыру, жетектеу – мұғалімнің басты тапсырмасы. Бірақ оны тек
іштей, диалогтың тең құқылы мүшесі ретінде қатысы шеше алады. Оның ұсыныстары,
пікірі, бақылауы басқалардың пікірі, әрекеті сияқты сынауға ашық болуы тиіс. «Мұғалім –
оқушы» диалогында көмектін азайып келіп, оқушының өз бетімен жасауының көбеуі
принципі ұсталынады.
Д.В. Эльконин – В.В. Давыровтың технологиясында оқу дегеніміз – ұтымды ойлау ісі,
диалог – полилог, балалардың іскерлік әңгімелесуі.
Бағалау, бақылау,өзін – өзі бақылауы.
Дәстүрлік технологияда ерекшелігі дамытып оқуда оқу ісін бағалау әдісі тіптен өзгеше.
Оқушы орындағанда жұмысының сапасымен көлемі иұғалімнің тапсырманы оқушыға
түсіндіру деңгейіне карай емес, оқушының субъектівтік мүмкіншілігі тұрғысынан
бағаланады. Нақты жағдайда бағалау оқушының жеке даму деңгейін, оның оқу ісінің
жетілуін көрсетеді. Сондықтан оқушы өзінің мүмкіншілігі шегінде жұмыс жасаса, ол басқа
оқушының мүмкіншілігі деңгейімен салыстырғанда орташа нәтеже оқушының оқу ісін
жетіктіретін құрал ретінде, әлсіз оқушының даму қабілеті бар екенінің дәлелі ретінде
қолданылады.Тұлғаның даму жылдамдығы өте жеке нәрсе және оқытушы – барлығы
білімнің бір деңгейіне жеткізу емес, әр оқушының тұлғасын даму режиміне көшіру,
оқушыда танымдық, жетілу инстинктін ояту.
Мұғалімнің позициясы: «Оқушыларға жуаппен емес(дайын ЗУН), сұрақпен» оқушы өзіне
белгілі оқыту мақсатына жетелеп, сәбидің талғамын дұрыс бағыттайды(қалған бағыттарда
көз жұму керек болады).
Д.Б. Эльконин – В.В. Давыдовтың технологиясы іс-әрекеттің танымдық деңгейіне сүйнеді,
сондықтан ол оқудың бастапқы сатысында жақсы нәтиже береді (1 кестені қара).
Дәстүрлі оқу мен дамыта оқу технологияларын салыстыру
Дәстүрлі оқытудың түсіндірмелі – суреттемелі тәсілі
Д.Б. Эльконин -
В.В.Давыдов бойынша
дамыта оқыту тәсілі
Түсінуге,жаттауға, айтуға, БАС колдануға арналған
ОӘС игеріп БАС
табуға арналған
Мақсаттары: Тұлғалық салалар мен құрылымдарға бағытталуы
1. БАС +2 барлығы
Білім беру – адамзат ойлап тапқан байлықтармен миды
толықтыру
1. ОӘС+2. ӨМС+3.
БАС+...
Ақыл әрекетерінің
теориялық
тәсілдерінің
қалыптастыру,өйткені
1. ОӘС пен ӨМС
арқылы БАС-ты
игерген тиімдірек
2. Қоғамға
функционалдар
(БАС) қанша
керек болса
инициативті
әмбебаптардың
қажеттілігі сонша
(ОӘС, ӨМС)
3. Мектептегі БАС-
тан босатып, оны
іздеп табу
қажеттілігімен
және
біліктілігімен
алмастыру қажет.
Принциптері
Кезектілік – қарапайымнан күрделіге
Индукция – бөлшектен тұтасқа
Сызықтық логика
Табиғат жинақтау
Оқу дамуға жанасады (оқытылатын даму)
Қол жетерлік
Көрнектілік (эмпирикалық ойлау)
Ойлау образының басымдылығы
Түсіну – оқу мақсатын түйсіну
Жеке ерекшеліктерді есептеу
Дедукция –
тұтастан бөлекке,
күрделіден қарапайымға
Сызықтық емес
логика
Басып озу
Оқу дамудың
алдында, оны тездетеді
(дамытып оқыту)
Қиындықтар, ең
жақын даму аймағы:
қиындылығын күшейтеді,
материалдың теориялық
деңгейі баланың
ақылының
қабілеттілігінің өсуіне
сабеп болады
Мазмұнды
талқылау: модельдеу
Белгілік
жүйелерді кең қолдану
Рефлекция –
баланың оқу үрдісін
түсінуі
Жеке дамуды
қарау
Мазмұны
Индуктивтік логика
Жалпылауды күрделендіру негізінде нақтыдан
абстрактылыға шығу
Ақылының
дамуын жетелеу
мүмкіншіліктері ең
