Ф р 042 02. 2015-01 «25» ақпан 2015 ж басылым №1

Сүрет 4. Манипулятордың функциясы

Манипулятор орта пернесі (СКМ) – объектті (манипуляция режимінде) алу (қолдануға). Сондай-ақ, осы пернесі кейбір объектілерімен жеделдетілген жұмысты жүргізуге мүмкіндік береді (мысалы, тежегіш құрылғыларының тұтқалары жедел бұрау (откручивание)).

Манипулятор оң жақ пернесі (ЖКМ) – манипуляциялар режиміне өту (объектілерді басқару), навигация режимін қайтару (сахнада жылжу).

Ескертпе: меңзер пайда болған кезде көзқарасты жан-жаққа және жоғары аудару мүмкін емес.

Ауаның жылусыйымдылығын анықтау калориметрлі ағынды әдісімен жүргізіледі. Орнату кестесі 5-суретте ұсынылған. Калориметр құбыр түріндегі металды корпустан 3 тұрады. Оның ішіндегі қыздырғыш элемент 7 орналастырылған. Корпустың сыртқы қызу аймағында оқшаулаулағышпен 8 жылу шығынын азайту үшін жабылған. Зертханалық автотрансформатор 12 (ЛАТР) арқылы қосылған қыздырғыш элемент, оның көмегімен жүзеге асырылатын калориметр жылу қуатын реттейді. Ол көрсеткіштер бойынша вольтметр 10 және амперметр 11 анықталады (осы аспаптардың үлкейтілген түрі басу арқылы жүзеге асырылады). ЛАТРды және қыздырғышты желіге қосу ажыратқышпен 14 жүргізіледі. Қыздырғыштың жұмысын индикациялау үшін сигналдық шамы 13 қарастырылған.

1 - желдеткіш; 2 - электрқозғалтқыш; 3 – металлды корпус; 4 - қысым қабылдағыштары; 5 - сұйықтық манометрі; 6 – мыс-константалы термопарлар; 7 - электрқыздырғыш элементі; 8 – жылу оқшаулау; 9 - температура өлшегіш; 10 - вольтметр; 11 - амперметр; 12 - зертханалық автотрансформатор; 13 - сигналдық шамның жұмыс қыздырғышы; 14 – ажыратқыш қыздырғыштың; 15 – жалпы ажыратқыш

Әуе ағынының кіру және шығу калориметрі орнатылған термопарларының 6 температура айырмасын анықтау үшін өлшегіш температура 9 қосылған. Барлық зертханалық орнатуларды қосу ортақ ажыратқышы 15 арқылы жүзеге асырылады.

Сурет 6. Зертханалық жұмыстағы эксперименталды орнату

1. ЛАТР-дың барлық ажыратқыштары мен сабы өшірілген күйде тұрғанын, манометрдегі судың деңгейі - "нөлдік" екенін тексеріңіз.

2. Бөлмедегі ауаның барометрлік қысымы мен температурасын (қабырға дисплей) құлыптаңыз.

3. Ортақ ажыратқыш 15 пен құрылғыны желіге қосыңыз, желдеткіш жұмыс істей бастайды.

4. Температура өлшегішті желіге қосыңыз.

5. Ажыратқышты 14 мен ЛАТР қосыңыз. Бұл ретте сигналдық шамы 13жанады.

6., ЛАТР тұтқа көмегімен қыздыру элементінің қуатын амперметр шамасына сүйене отырып, құрыңыз. Ток шамасы оқытушы немесе басында 1,5 А орнатылады, содан кейін үш басқа режимдер үшін – 2,0; 2,5; қойылады.

7. 5 мин басталғаннан кейінгі іс-қимылдары сипатталған п. 6, 2-3 температура өлшеу шамасын жүргізіңіз. Оның шамасының алдыңғы өлшеу астам 10°С-тан артық айырмашылығы болмауы тиіс. Бұл жағдайда, режимді орнатылған деп санауға болады.

8. Орнатылған режим кезінде аспаптарды зертханалық қондырғыларда өлшеп және жазу айғақтарын жүргізіңіз: ток шамасы, кернеу, динамикалық қысым (манометр бойынша).

9. Баяндалған тт. 6-8 үшін келесі үш режимдерде қайталаңыз.

10. Өлшеу біткеннен кейін, әмбебап вольтметрді өшіріңіз, ЛАТР тұтқа көмегімен қыздырғыштың деңгейін "нөлге" дейін (нөлдік көрсеткіші вольтметр және амперметр) қуатын азайтыңыз, қыздырғыш және ЛАТР ажыратқышпен 14 өшіріңіз.

11. 2-3 минуттан кейін желдеткішті ажыратқышпен 15ажыратыңыз. Өлшеу нәтижелерін хаттамаға еңгізіңіз (1-қосымша).

1. Жылусыйымдылыққа анықтама беріңіз.

2. Шынайы және орта жылусыйымдылықты қалай түсінесіз?

3. Саны бойынша жылуы шығарылатын заттарды жылусыйымдылық қалай ажыратады?

4. Жылуалмасу процесінің өту шарттарына байланысты жылусыйымдылықты қалай ажыратады?

5. Адиабаталық және изотермиялық процестер кезіндегі жылусыйымдылық неге тең?

6. Идеал және нақты газдар жылусыйымдылығы температураға қалай байланысты?

7. Ср және Cv жылусыйымдылығы бір-бірімен қанлай байланысты?

8. С, Соб, Cm жылусыйымдылықтары бір-бірімен өзара қалай байланысты?

9. t1-ден t2-ге дейінгі диапазондағы жылусыйымдылықты 0-ден t1 және 0-ден t2-ге дейінгі белгілі мәндегі жылусыйымдылықты температурны қалай анықтайды?