Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
161
Сахарозаның концентрациясы жоғарылағанда, аз салмақты жүкті әйелдердің бүтін
мембрана эритроциттерінің бұзылу себебі, эритроцит гемолизі тек клетканың сахарозалық
қысым әсерінен ғана емес, сонымен бірге қызметінің бұзылуы нәтижесінде.
Келесі тәжірибеде эритроцит мембранасының ӛткізгіштігі анықталды (2 сурет). Аз
салмақты жүкті әйелдердің эритроциттерінің мочевина/NaCl қатынасы 45/55
ертінділерінің инкубацияланған кезде гемолиз деңгейінің концентрацияға тәуелді 2,9%-ға
біршама жоғарылауына әкеледі. Мочевина/NaCl қатынасы 50/50 дейін ӛскенде, мембрана
ӛткізгіштігінің 9,8% тӛмендегені байқалады және мембрана тӛзімділігі жоғарылайды.
Мочевина/NaCl 60/40 қатынасында максимальды мәнісі белгіленеді, бақылау тобындағы
эритроцит гемолизі 70,0%, ал жүкті әйелдер тобы 77,8%. Эритроцит гемолизі 7,8%
жоғарылықты кӛрсетті.
Келесі тәжірибеде жүкті әйелдердің эритроцит мембранасының асқын тотықтық
гемолизін анықтадық (3 сурет). Бақылау топтағы жүкті әйелдермен салыстырғанда
(34,4%), аз салмақты жүкті әйелдердің эритроцит гемолиз деңгейі 58,4% кӛрсетті, сонда
24% жоғары.
0
10
20
30
40
50
60
1 2
3-сурет. Жүкті әйелдердің бақылау және тәжірибе топтарының эритроцит
мембранасының асқын тотығу резистенттiлiгi. Ордината осі: гемолиз деңгейі, %; абцисса
осі: 1 – бақылау, 2 – аз салмақты жүкті әйелдер.
Жүргізілген зерттеудің нәтижесіне келсек аз салмақты жүкті әйелдердің
эритроциттерінің асқын тотықтығы біршама жоғарылағанын кӛрсетеді.
Осылайша, зерттеудің нәтижесі аз салмақты жүкті әйелдердің эритроцит
мембраналарының құрылымдық-функционалдық қасиетінің ӛзгеруінің және тӛзімділігінің
тӛмендегенін кӛрсетті.
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ
1. А.П.Ющенков. Влияние вредных факторов на плод, М. - 1978. – 123 с.
2. К.К.Джаксылыкова. Современные представления о внутриутробной гипотрофии у
новорожденных //Педиатрия и детская хирургия Казахстана. – 2000. - №3. - С. 59-6
3. В.В.Рапян, З.А.Авакян, С.О.Мартиросян Состояние эритроцитарных мембран при
внутриутробной гипоксии плода //Акушерство и гинекология. – 1993. - №3. – С.17-19.
4.
В.Н.Колмаков, В.Г. Радченко Значение определения проницаемости
эритроцитарных мембран (ПЭМ) в диагностике хронических заболеваний печени
//Терапевтический архив. - 1982. - Т. 54, № 2. - С. 59-62.
5. Б.С.Абдрасилов Молекулярные механизмы действия тритерпеновых гликозидов
даммаранового ряда на структурно-функциональное состояние мембран и клеток:
автореф. докт. биол. наук: – М., 1997. – 44 с.
6. Т.Н.Мирошина, М.К.Мурзахметова, Р.С.Утегалиева и др. Корригирующее
влияние индоламинов на состояние мембран эритроцитов при действии ионов кадмия
//Вестник КазНУ. Серия биологическая. - 2002. - № 3. - С.80-86.
162 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013
РЕЗЮМЕ
У беременных женщин с малым весом плода было выявлено снижение перекисной
резистентности мембран эритроцитов, повышение гемолиза мембран при сахарозном
сжатии, повышение проницаемости мембран. Выявленные изменения структурно-
функциональных свойств эритроцитов вызывают понижение резистентности мембран и
могут повлиять на рост и развитие плода.
SUMMARY
The article deals with the influence of factors to erythrocyte membrane in the pregnant
woman organism.
ӘОЖ ББК 28.08 И 18
ӚСІМДІКТЕР ШЫРЫНЫ – СЕРГЕКТІК КӚЗІ
Ж.Ж.Қожантаева - б.ғ.д.,
профессор, К.Д.Маселбаева - ізденуші
(Алматы қ., КазмемқызПУ)
Аннотация: Мақалада жемістердің құрамындағы минералдық заттар, дәрумендер,
ферменттерге сипаттама берілген. Олардың адам организміне жағымды әсері, зиянды
жақтары да баяндалған. Әр түрлі елдердегі және Қазақстанда шығарылатын сусындар,
олардың құрамы туралы нақтылы мәліметтер кӛрсетілген. Шырындарды жемістер мен
кӛкӛністерден қосып дайындалған жағдайдағы маңызы нақтыланған.
Түйін сӛздер: Мақалада жемістердің және кӛкӛністердің шырынының құрамы,
маңызы, шырынды бӛліп алу әдістері кӛрсетілген.
Аңыздарға сүйенсек шикі шырындарды алып батырлар ішкен. Орыс әлқисаларында
үлкен очиток (қоянсүйек орамжапырақ) шырыны Илья Муромец батырға күш беріп, оны
кӛпжылдық сал ауруынан емдеген. Шырындар ӛндірісі туралы заманауи мамандардың
пікірі мынадай: «Шырындарды жай ғана деликатестік ӛнім ретінде, ӛз кезегінде қолдануға
немесе қолданбаса да болатын, десерттік тағам ретінде қолданылатын уақыттар ӛтті.
Әлемнің ғылыми мекемелерінде кӛп жылдар бойы жүргізілген, кең және терең зерттеулер
ғалымдарға жемістер және кӛкӛністермен тамақтанудың мағызды және жоғары бағалы
саналатынын, ал олардан алынатын шырындар құрамында балғын жемістер мен
кӛкӛністердің дерлік барлық компоненттері сақталатынын сенімді түрде жариялауға
мүмкіндік берді». Әсіресе бұл жұмсақ жемісті шырындарға қатысты, кейде оларды
«сұйық жемістер» деп те атайды [1].
Кӛптеген зерттеушілер ӛсімдік шырынының жұмысқа қабілеттілікке жағымды әсер
ететінін атап кӛрсетеді. Осы уақытқа дейін бұл әсердің механизмі аяғына дейін
анықталмаған. Жалпыланған әртүрлі мәліметтер сызба түрінде кӛрсетілген. Шырындарға
арнайы емес және арнайы әсерлер тән деп жорамалдауға болады. Біріншілері «тірі судың»
барлық түріне қатысты және шырын кӛзі болатын ӛсімдіктің ерекшеліктеріне тәуелділігі
аз. Арнайы әсері шырынға ететін ӛсімдіктердегі белгілі бір физиологиялық активті затқа
(ФАЗ) тәуелді. Әсерлер энергетикалық және биостимулдеуші болуы мүмкін [1, 3] .
Арнайы емес энергетикалық әсерлер әмбебап стимуляциялық энергия алмасумен
байланысты. Арнайы емес биостимулдеуші әсер түрі бойынша ол да әмбебап. Сондықтан
олар шырынның сергектік эффектілігі бойынша түсіндіріледі. Органикалық қышқылдар
мен басқа да заттардың болуы, ауыз қуысында оның құрғақтығын кетіруші, сӛлбӛлуші
рефлексті тудырады. Шырындардың бұл қасиетін тұрғындар жылдың ыстық мерзімінде,
сонымен қатар ыстық цехтардағы жұмысшылар қолданады. Сонымен қатар барлық
ӛсімдік шырындары ауыр физиологиялық жұмыстардан бұзылатын қанның қышқылды-
