34
I
Бөл
ім
:
Саяса
т
жаса
у,
жосп
арлау
жəн
е жү
зег
е а
сыр
у
1.1 Карта: Тұрақты даму аймақтары
Дерек көзі:ҚОҚМ, 2007 ж.
Ескерту: Осы картада көрсетілген шекаралар мен атаулар БҰҰ тарапынан мақұлдауды немесе тануды білдірмейді
1 Тарау: Қоршаған ортаны қорғау жəне тұрақты даму саласында саясат жасаудың негізгі қағидаттары
35
Дегенмен бұл шаралардың іске асырылу барысы бағдарламаның бірінші кезеңінде қаражаттың
жетіспеушілігіне орай қиындай түсті. Алайда мемлекеттік бюджеттен бөлінген құралдар (яғни,
122 миллион теңге немесе 1 миллион
доллар) толық жұмсалуы мүмкін еді, тек халықаралық
серіктестердің уəделескен 3 миллиард теңгенің жалпы сомасынан 447 миллионға ғана қол
жетті. Осының нəтижесінде ҚОҚМ толық шамада бірінші сатыдағы барлық жоспарланған
жобаларын іске асыра алмады. Бұған қарамастан, ҚОҚМ мəліметтері бойынша алға қойылған
мақсаттың шамамен 80 пайызы қолда бар ресурстардың нəтижесінде орындалды.
Астана, Президенттiк Сарайы
Экологиялық қауіпсіздік Тұжырымдама жəне 2004–2010 жылдарға арналған ауылдық
аудандарды дамыту Бағдарламасы сияқты басқа да құжаттар жердің шөлге айналуы жəне
құлдырауы мəселелерін шешуге бағытталып жасалынған.
Биоалуандылыққа қатысты Бағдарлама
2000 жылдан бастап, биоалуандықты қорғау жəне басқару саласында бірқатар стратегиялық
құжаттар жасалынды.
•
2004–2006 жылдары балық гендерін сақтау жəне балық шаруашылығын дамыту
Бағдарламасы.
•
2005 – 2007 жылдары жабайы тұяқты аңдар мен киіктердің сирек жəне жойылып
бара жатқан түрлерін сақтау жəне қайта қалпына келтіру Бағдарламасы, яғни тоғай
маралы, парсы қарақұйрығын жəне архар (Ovis vignei arkal), алтай архарын, қазақстандық
архар, қызылқұмдық архар, тяньшан архары, қаратаулық архар, құлан (Equus hemionus
hemionus) жəне қарақұйрықты сақтау туралы бағдарлама.
•
2004-2006 жылдарға арналған «қазақстан ормандары» Бағдарламасы, ормандардың
сақталуын, орман алқаптары ауданының біртіндеп кеңеюі жəне орманды өрттен, жəндіктер мен
аурудан қорғау тиімділігін арттыру, ормандардың жас құрамы, түрлілік құрамы жəне
санитарлық жағдайын жақсартуды қарастырады.
2005 жылы қабылданған Мемлекеттік есеп жүргізу, Қазақстан Республикасында кездесетін
жануарлар əлемінің кадастры мен мониторингі ережелері аңдардың қауіп алдындағы
түрлерін қорғауға қатысты жасалынған маңызды қадам болып отыр. 2004 жылғы жануарлар
əлемін қорғау, қалпына келтіру жəне қолдану туралы Заңға жануарлар мен олардың мекен ету
ортасын сақтау шаралары енгізілген. Мысалы, мұнда инвазивті бөгде түрлерінің мəселелері
туралы айтылған, дегенмен оларды күту туралы ешқандай мақсат белгіленбеген. Сонымен
бірге, атқарылып жатқан түрлі іс-шараларға, мəселен, бекіре балығын аулауды бақылау жəне
жеңілдіктер енгізу шараларының жүргізіп жатқандығына қарамастан, Каспий теңізіндегі бекіре
балығының популяциясының азаюы тоқталар емес.
36
I Бөлім: Саясат жасау, жоспарлау жəне жүзеге асыру
2030 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының ерекше күзетілетін табиғи аумақтарын
орналастыру жəне дамыту Тұжырымдамасы – биоалуандылыққа қатысты жасалынған
құжаттың тағы бірі. Қазақстандағы күзетілетін аумақтардың ауданы 14.8 миллион га немесе
елдің жер аумағының 5.44% пайызын алып жатыр. 2010 жылы 2.24 миллион га ауданды алатын
жаңа күзетілетін аумақтар құру жəне Алматы облысындағы Көлсай көлі мен Шарын
каньонындағы Ұлттық қорықты қосқанда, қазіргі қолданыстағы күзетілетін аумақтардың
ауданын 1.0 миллион га үлкейту жұмысы жоспарланып отыр. Күзетілетін аумақтардың жалпы
ауданы 18.04 миллион га немесе елдің жалпы аумағының 6.63% алып жатыр, оның 1.6%
қорықтарға, 1.4% - ұлттық парк жəне жартысынан астамы (3.4%) – мемлекеттік резервттер мен
табиғи ескерткіштерге бөлінген.
2002–2010 жылдарға арналған ауыз су Бағдарламасы
2002 жылы 2010 жылға дейін су ресурстары секторы мен гидроэнергетиканы дамыту
Тұжырымдамасы жасалынды. «Ауыз су» салалық бағдарламасын жүзеге асыру мақсатында
2002 жылы атқарылатын іс-шаралардың тиімділігі мен өтімділігіне сүйене отырып, ауыз сумен
жабдықтау жұмыстарын жақсартуға бағытталған қызметтің дəлме-дəл жоспары жасала
басталды. Бағдарламаның басты мақсаты 2005 жылға дейін ауыз су жабдығының одан əрі
нашарлауының алдын алу жəне су ресурстарына қолжетім деңгейін кеңейтуге негізделеді.
Бағдарлама су ресурстарын басқарудың экожүйелік əдісін алға қояды. Бағдарламаның
міндеттері: (a) сумен жабдықтау жүйелерін қайта қалпына келтіру, жетілдіру жəне жаңа
жүйелерін салу; (b) сумен жабдықтаудың баламалы көзін дамыту; (c) су сапасын арттыру жəне
ресурстарды тиімді пайдалануды ілгерілету. Бағдарлама басымдылығының құрамына мына
мəселелер кіреді: білім, жұртшылықты ақпараттандыру жəне адал ниетпен басқару (9 тар.қар.).
Қоршаған ортаның бұрынғы ластануын жою жөніндегі Бағдарлама
ҚР Үкіметі 1991 жылға дейін болған қоршаған ортаның бұрынғы ластануының барлық
түрлерін жою туралы бағдарламасын жасады. Қазіргі уақытқа дейін оған шолу жүргізілді жəне
проблемалық аймақтар анықталды. Енді қайта қалпына келтіру бағдарламасы 2008 жылдың
ортасына қарай қабылданады деп күтілуде.
1.4
Заңнамалық межелер
Қоршаған ортаны қорғаудың заңнамалық шеңбері 2000 жылдан бастап қысқартылды. Мұндағы
ең басты өзгеріс - Экологиялық кодекстің енгізілуі, ол бір жылға да жетпейтін өте қысқа
мерзім ішінде жасалып, қабылданды. Экологиялық кодекске енгізілген соң үш негізгі заң
(Қоршаған ортаны қорғау туралы Заң, Экологиялық сараптама туралы Заң жəне
Атмосфералық ауаны қорғау туралы Заң), бұған қоса, Экологиялық кодекс қабылданған кейін
80 нормативтік-құқықтық акті қысқартылды.
Қоршаған ортаны қорғау туралы Заң 1997 жылы қоршаған ортаны қорғау, экологиялық
ақпарат жəне оны жариялау, экологиялық мониторинг, экологиялық аудит, экологиялық
апаттарды басқару, сонымен бірге қоршаған ортаны қорғауды бақылауды (тексеру)
басқарудың негізгі қағидаларын орнатты. 2004 жылы Заңға қалдықтарды басқару жөніндегі
ережелер кіргізуді қарастыратын өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. 2005 жылы берілген
Заң ерікті жəне міндетті экологиялық аудит туралы ережемен толықтырылды.
1997 жылғы Экологиялық сараптама туралы Заң 2004 жылғы 20 желтоқсандағы соңғы
өзгерту жəне толықтырулары арқылы қаржыландыру мəселелерін, сараптама комиссиясын
құру жəне экологиялық сараптама туралы заңнаманы сақтамауға қатысты жауапкершілік
мəселелерімен қатар, экологиялық сараптама (ЭС) өткізу процедурасын ретке келтірді.
2002 жылғы Атмосфералық ауаны қорғау туралы Заң ауа күйін мемлекеттік тұрғыдан
бақылаудың базалық шарттары мен қағидаларын айқындады, сонымен бірге мемлекеттік
Достарыңызбен бөлісу: |
