63
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассам-
блеяларының құрылу тəртібі мен құқықтық мəртебесі «Қазақстан халқы Ас-
самблеясы туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен айқындалады.
Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблея-
ларының жұмыс органы əкiм аппаратының құрылымына дербес құрылым-
дық бөлімше ретінде кiретiн облыс (республикалық маңызы бар қала, астана)
ассамблеясының хатшылығы болып табылады.
Облыс (республикалық маңызы бар қала, астана) ассамблеясы хат-
шылығын меңгеруші басқарады. Облыс (республикалық маңызы бар
қала, астана) ассамблеясы хатшылығының меңгерушісін тиiстi əкiм ҚР
Президенті Əкімшілігінің ҚХА Хатшылығының келісімімен қызметке
тағайындайды жəне қызметiнен босатады.
Ассамблеяның міндеттері мен функцияларын іске асыруды қаматамыз ету
мақсатында Хатшылық қажет болған жағдайда комиссия, оның ішінде басқа
мемлекетік органдармен жəне ұйымдармен бірлесе отырып, құруы мүмкін
(қар.
Этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісімнің қазақстандық
моделі, Этносаралық қатынастар саласындағы Қазақстан заңнамалары,
Қазақстандағы этносаясат принциптері, Қазақстан халқы Ассамблеясы,
ҚХА Төрағасы, ҚХА Кеңесі, ҚХА-ның ғылыми-сараптамалық кеңесі).
ҚР ПРЕЗИДЕНТІНІҢ ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНА ЖОЛДАУЫ (ор.
Пос-
лание Президента РК народу Казахстана, ағыл.
Address of the President of the
Republic of Kazakhstan to the nation of Kazakhstan) – жалпы халық сайлаған
Мемлекет басшысының мемлекеттік биліктің жалғыз бастауы халықпен ті-
келей тілдесуінің ҚР Конституциясында қарастырылған маңызды ұйым-
дық-құқықтық формасы. ҚР Негізгі Заңының 44-бабының 1- тармақшасына
сəйкес, Республика Президенті «Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Рес-
публиканың ішкі жəне сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл
сайын жолдау арнайды». Жолдау ауызша я жазбаша пішімделуі мүмкін. Егер
жолдау Парламент сессиясында жария етілсе, ол талқыланбайды, сұрақ та
қойылмайды.
ҚР.П.Қ.Х.Ж. біріктіруші сипат болады, берілген тапсырмаларды орындау,
мақсаттарға жету үшін биліктің қай тармағында екеніне қарамай мемлекеттік
органдардың бəрі, азаматтық қоғам институттары түгелдей күш қосады.
ҚР Конституциясы күшіне енгеннен бері Ел Президенті Қазақстан халқы-
на он сегіз рет жыл сайынғы жолдауын жыл сайын таратты.
Əр жолдаудың ерекше маңызын айтпағанда, елдің дəуірлік өзгерістерінен
айрықша орын алатын екі жолдаудың қағидаттық маңызы бар.
«Қазақстан-2030». Барлық қазақстандықтың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі
жəне əл-ауқатының артуы» (1997 ж., қазан) Жолдауында Қазақстанның өзін-
дік жолы сызылып, стратегиялық мақсаттар мен міндеттердің болашағы ай-
64
ЭТНОСАЯСИ СӨЗДІК
қындалды. Бұл Жолдау халық пен биліктің күш-қайратын қосудың жоғары
саяси жолының жəне осыған ұйымдастыратын бастаулардың маңызды құра-
лы, дүниетанымдық темірқазығы болды. «Қазақстан - 2030» стратегиясын
жүзеге асыру Қазақстан Республикасында үш түрлі заманауи жаңартуға қол
жеткізді: мемлекет құру мен нарықтық экономикаға өту; əлеуметтік мемле-
кеттің негіздерін қалыптастыру жəне қоғамдық санадағы серпін.
«Қазақстан-2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси
бағыты» Жолдауы 2012 жылы 14 желтоқсанда жарияланды. Жолдауда «Қа-
зақстан - 2030» стратегиясының орындалған көрсеткіштерін жаңа кезең-
де үйлесімді дамыту жолдары ұсынылып, ұлттың 2050 жылға дейінгі жаңа
саяси бағыттары түйінделді. Мұндай дəуірлік Жолдауды жүзеге асыру 2050
жылға қарай басты мақсатқа жетуді, Қазақстанның əлемнің ең озық 30 елінің
қатарына кіруін қамтамасыз етуге арналады.
Стратегиялардағы шешуші меже – мемлекеттің ұлттық саясатының бағыт-
тарын анықтайтын қағидалар. 2012 жылғы Жолдауда осы тұрғыдағы қағида-
лар «Қазақстан - 2050» Стратегиясы – тез өзгеретін тарихи жағдайлардағы
жаңа саяси бағыт» деген атпен ІІІ бөлімге енгізілген. Бұл бөлімнің жетінші
тармағы «Жаңа қазақстандық патриотизм – біздің көпұлтты жəне көпконфес-
сиялы қоғамымыздың табысының негізі» деп аталады да, басқа тақырыптар-
мен қоса мынадай тақырыптарды қамтиды: «1. Жаңа қазақстандық патрио-
тизм», «2. Барлық этнос азаматтарының тең құқықтылығы», «3. Қазақ тілі
жəне тілдердің үштұғырлығы», «4. Мəдениет, дəстүр жəне дербестік», «5.
Ұлттық зиялы қауымның рөлі», «6. ХХІ ғасырдағы Қазақстандағы дін».
ҚР П. Қ.Х.Ж. қағидалары мемлекеттік жоспарлау жүйесінің, соның қата-
рында алдағы жоспарлы кезеңге бюджет қалыптастырудың құжаттарын əзір-
леу мен түзетулер жасауға негіз болады (қар.
Қазақстан Республикасының
Тұңғыш Президенті – Ұлт Көшбасшысы).
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ТІЛДЕРДІ ДАМЫТУ МЕН
ҚОЛДАНУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ (ор.
Государствен-
ная программа развития и функционирования языков в Республике Казахстан,
ағыл.
The government program of development and functioning of languages in
the Republic of Kazakhstan) – елімізде тілдердің қолданылуы мен дамуын мақ-
сатқа сай жəне жоспарлы түрде жүзеге асыру үшін мемлекеттің қабылдаған
құжаты. Мысалы, Қазақстан Республикасында осындай үш бағдарлама қа-
былданды: «Қазақстан Республикасында Тілдерді қолдану мен дамытудың
мемлекеттік бағдарламасы» (5 қазан 1998 ж.); «2001-2010 жж. Қазақстан Рес-
публикасында Тілдерді қолдану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы»
(17 ақпан 2001 ж.); «2011-2020 жж. Қазақстан Республикасында Тілдерді қол-
дану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы» (29 маусым 2011 ж.);
«2001-2010 жж. Қазақстан Республикасында Тілдерді қолдану мен да-
мытудың мемлекеттік бағдарламасы» он жылға бағытталған ұзақ мерзімді
