Естен кетпес кездесу

№24 (5687) 23 АЋПАН  2019 ЖЫЛ

6

almaty-akshamу.kz

МЕРЕЙ

 almaty-aksham@mail.ru

Аудан ќкiмдерi

аулаларды

аралап крсе

«Алматы аћшамы» газетiнiѓ 31 ћаѓтардаѕы

№14 (5677) санында жарияланѕан  «Ћоћыс

орнын ћоршап алыпты» деген маћалада

Ќуезов ауданына ћарасты «Аћсай-3»

ыћшамауданындаѕы бiрћатар  келеѓсiз

жаѕдайлар жарияланѕан  болатын. Содан

берi екi апта &ттi. Ешкiм селт етер емес.

Сонда аудан ќкiмшiлiгiндегiлер, тазалыћћа

жауапты сала басшылары газет оћымайтын

болѕаны ма?

Осы маћалада к рсетiлген ћызыл ћоршаудыѓ

тџрѕанына љш-т рт жыл болѕан шыѕар,  ал ол

жерде «Аћсай-3 А», осы ыћшамауданмен к ршiлес

«Аћсай-3 Б»  љй тџрѕындарыныѓ ћоћыс жќшiгi тџра-

тын.  Ћазiр ол жер маћала авторы айтћандай,

ћоршалып, тџрѕындар љйлерiнен шыѕарѕан ћоћысты

ћалаѕан жерлерiне тастап кете бередi. Бџл тџрѕын-

дардыѓ жауапсыздыћтары, дегенмен, осыны

баћылап, тќртiпке келтiретiн ПИК басшылары

болмай тџр-ау.  Ай сайын подъезд жуѕаны љшiн деп

бiр фирмаѕа 300 теѓгеден т леймiз,  бiраћ олар аћ-

шаны алѕанмен, тазалыћтары к ѓiлден шыћпайды.

Пќтераћыныѓ ћаѕазы келетiн кљнi  бiр к рiнiп

кетедi. Ал подъездердi тџрѕындардан бџрын ПИК

ћызметкерлерiнiѓ, ЛИФТ ћызметкерлерiнiѓ здерi

телефондарын жазып, ћаѕаз iлiп, здерi бљлдiрiп

кетедi. Љйдiѓ жерт лесiнен шыћћан исi ћолћаны

ћауып тџр.

Ал оѕан тљсiп, ћџбырларды тексерiп, ж ндейтiн

ПИК ћызметкерлерi таѕы жоћ.  «Аћсай» ыћшамау-

даны шын мќнiнде  заѓсыз сауда жасайтын  дљѓгiр-

шектер мен  жабайы сауда иелерiнiѓ  ћџтты мекенi.

Осы маћалада к рсетiлген ГИППО  дљѓгiршегiнiѓ,

«Алмалы» мейрамханасы жанындаѕы ыстыћ тандыр

нан, самса, гриль пiсiрiп сататын дљѓгiршектiѓ де

заѓсыз  жџмыс iстеп тџрѕаны к зге айћын к рiнiп

тџр. Осы ћыс шыћћалы  «Аћсай» базарыныѓ маѓы

бiр ћардан тазаланѕан жоћ, к к мџз болып жатыр.

Балалар ойнай-

тын ауламыз

ж ндеудi талап

етедi. Айтарымыз

к п. Ќттеѓ, бiраћ

оны тыѓдап жат-

ћан кiм бар дейсiз.

Тек аудан ќкiм-

дерi уаћыт тауып

аулаларды бiр

аралап шыћса ѕой

деген арманымыз

бар. Сонда  к п

нќрсеге к з жет-

кiзер едi.

Г.КЌКIМЖАН-

ЋЫЗЫ,

«Аћсай-3 а»

ыћшамауданыныѓ

тџрѕыны.

Зейнетаћысы берiле ме?

– 20 ћаѓтар кљнi ќкемiз ауыр наућастан ћай-

тыс болды.  Соѕан байланысты сџрайын деге-

нiмiз – ќкемiздiѓ аћпан айындаѕы зейнетаћысы

берiле ме?

   Назгљл КЕРIМЋЏЛОВА.

Назгљлдiѓ бџл сауалына Наурызбай аудандыћ Зейнет-

аћы таѕайындау  жнiндегi орталыћтыѓ  мамандары  жауап

бередi.

– Адам ћайтыс болѕан жаѕдайда оѕан  келер айдыѓ

зейнетаћысы тленбейдi. Тiптi, ол адамныѓ ћайтыс бол-

ѕаны жнiнде аћпарат берiлмей, зейнетаћысын  жаћындары

алѕан кљннiѓ зiнде  ол мемлекетке  керi ћайтарылады.

Себебi, бџл ћаражат сол адамныѓ зiне ѕана тиесiлi. Ал

отбасына  жерлеу рќсiмiне  бiр реттiк кмек ретiнде 37 мыѓ

теѓге тленедi.

Емханаѕа тiркеле аламын ба?

– >ткен жылы  15 ћыркљйек пен 15 ћараша ара-

лыѕында &ткен  тiркеу наућанынан кеш ћалдым.

Мен ендi емханаѕа  тiркеле  аламын ба?

  С.ЋАЖИЕВА,

 Жетiсу ауданыныѓ тџрѕыны.

– Бџл наућан медицина џйымдары ќр дќрiгерге тљсетiн

жљктеме мен  2019 жылы жан басына шаћћанда блiнетiн

ћаржы клемiн аныћтау љшiн маѓызды шара. Осы екi айда

денсаулыћ саћтау  субьектiлерi  осы екi айда ћанша азамат-

тыѓ тiркелгенiн аныћтап алуы тиiс. Ал ендi  сiз емхана таѓ-

дау ћџћын дер кезiнде пайдалана  алмаѕан болсаѓыз, тџрѕы-

лыћты жерiѓiз бойынша автоматты тљрде тiркеле аласыз.

«Ќлеуметтiк  медициналыћ саћтандыру  ћоры» КЕАЋ

Алматы ћалалыћ филиалыныѓ аћпараттандыру блiмi.

САУАЛ – СIЗДЕН, ЖАУАП – БIЗДЕН

Тоѕыз перзенттi Нџржаћып

Едiлов пен Тџрлыхан

Жоламановалар

отбасыныѓ бесiншi баласы

Тџрсынѕали 1959 жылдыѓ

9 ћаѓтарында дљниеге

келген. К&пбалалы

отбасыныѓ отаѕасы

Нџржаћып аѕа

ауылшаруашылыћта,

сосын Iле &зенiнiѓ екi

жаѕалауын жалѕастырѕан

к&пiр ћџрылысында еѓбек

еттi. Жары ардаћты ана

Тџрлыхан екеуi балаларын

да &з &негелерiмен

жастайынан еѓбекке

баулыды. Аћ нанды адал

жеуге љйреттi.

Сол кезеѓнiѓ ер балалары секiлдi

Тџрсынѕали да бокске ћызыћты.

Cзiн-зi жќне жаћындарын ћорѕай

алатын азамат болуды армандаѕан

бозбала Тџрсынѕали арман жетегiнде

«Динамо» стадионындаѕы Бокс

секциясына, жаттыћтырушы Виктор

Солуяновћа келген болатын. Кп

џзамай алѕашћы жаттыћтырушы

Краснодар ћаласына кшiп кетiп,

болашаѕынан љмiт кљттiрген боз-

балаѕа даѓћты бапкер Станислав

Болдыровћа шќкiрт болу бџйырды.

Тынымсыз еѓбек пен тгiлген тер,

Болдыревтiѓ «сабаѕы» кп џзамай з

нќтижесiн бердi де. Тџрсынѕали

тамаша боксшыѕа айналды.

Т.Едiлов Ћазаћ КСР-нiѓ чемпио-

ны (1984), Бiшкекте, Шымкентте

ткен Бљкiлодаћтыћ турнирлердiѓ

жљлдегерi, Барнаул ћаласында ткен

Бљкiлодаћтыћ турнирдiѓ жеѓiмпазы

атанды. Тџрсынѕалидыѓ «КСРО

Спорт шеберi» нормативiн орындауы

да ћызыћ. 1984 жылѕы Ћазаћстан

чемпионатына жасына байланысты

жiберiлмеген Тџрсынѕали туѕан

iнiсiнiѓ тлћџжатымен жолын тауып

жарысћа тљседi. Жартылай финалда

КСРО спорт шеберi В.Паюровтан

басым болып, финалда да шеберлiк

крсетiп, айћын басымдылыћпен

жеѓiске жетедi. Республика чемпио-

ны атанып «Спорт шеберi» норма-

тивiн орындайды. «Осыныѓ бќрi

мыћты жаттыћтырушым Станислав

Болдыревтiѓ арћасы», – дейдi

Т.Едiлов. Џстаз крген Тџрсынѕали

бапкерлерiнiѓ бiлiктiлiгiн кейiн з

тќжiрибесiнде тамаша пайдаланды.

Бапкер Болдыревтi бiлетiндер

оныѓ тамаша жаттыћтырушы-

лыѕымен ћатар, керемет мiнезiн, сол

мiнезiмен шќкiрттерiне мыћты ќсер

ететiнiн, талай «ћиын» сќттерден жол

тауып кететiнiн айтады.

Тџрсынѕали да бапкерiнiѓ ешкiм

бiлмейтiн з «ћитџрћы ќдiстерiмен»

ћарсыластарын ћатыратынын еске

алады. Ќсiресе, финалдыћ кездесу-

лер алдында ол з шќкiрттерiн жан-

жаћты дайындайтын, ортаѕа кез-

десудiѓ наћ алдында шыѕаратын. Ал

зi алдын-ала шыѕып, ћарсылас

жаттыћтырушылар арасына барып,

«ой, менiѓ боксшыларым џйыћтап

ћалды, ауырып ћалѕан ба бiлмеймiн»

деген сияћты ќѓгiме тарататын.

Мџны естiген ћарсыластар тарапы

бiраз босаѓсып ћалатын. Бџл «айла»

ќрдайым iске асып, бiздiѓ спортшы-

лар жеѓiске жететiн, деп еске алады

Т.Едiлов.

Алдыѓѕы буын боксшылар атаћ-

ты «Болдырев шайын» да џмытпаса

керек. Ћызыѕы, Станислав Михаи-

лович спирттiк iшiмдiктердi татып

алмайтын. Тiптi, љлкен мерекелерде,

Жаѓа жылда да.

Есесiне шќкiрттерiн ћаймаћ

ћосћан шаймен, рiк-мейiз, жаѓѕаћ-

пен, ћымбат кќмпиттермен «тойды-

рып» жљретiн. Ал рингтегi кез-

десулер алдында «Болдырев шайын

iшу» дќстљрге айналѕан болатын.

Тџрсынѕали да кейiн, зi бокс

бапкерi болѕанда жаттыћтыру-

шысыныѓ кп ћасиеттерiн пайда-

сына жаратты. Сосын С.Болдыревтiѓ

«Неге КСРО еѓбек сiѓiрген жат-

тыћтырушысы Вадим Псарев

кљрестен Ћазаћстаннан В.Бакулин,

В.Резанцев, А.Назаренко, Ж.Љш-

кемпiров сияћты КСРО, Ќлем,

Еуропа, Олимпиада чемпиондарын

дайындап шыѕара алады, ал бiз

бокстан республикадан Кеѓес

кезеѓiнде бiрде бiр Ќлем чемпионын

шыѕара алмадыћ» деген сзi мiрлiк

жадына саћталып ћалды.

Сол керемет бапкер С.Болды-

ревтiѓ тл шќкiртi Тџрсынѕали Едiлов

кейiннен зi де бокстан ЋР Бас

жаттыћтырушысы болып, 2000 жылы

Тќуелсiз Ћазаћстанныѓ бокс ћџра-

масын Сидней Олимпиадасына алып

барды. Азия чемпионы, Бљкiлќскер-

лiк ойындар жеѓiмпазы (1995),

Атланта Олимпиадасыныѓ жљлдегерi

(1996), Сидней Олимпиадасыныѓ

чемпионы (2000) Ермахан Ыбы-

райымовтай шќкiрт дайындады.

1996 жылѕы Атланта Олимпиада-

сында ћазаћстандыћ боксшылар

кубалыћтармен болѕан 4 кездесудiѓ

тртеуiнде де жеѓiлiп ћалады. Ол

кезде бокс ќлемiнде кубалыћтардыѓ

«атаѕынан ат љркiп», рингте ешкiм

кубалыћтарѕа бата алмайтын. Ћазаћ-

стандыћ мамандар да кубалыћтардан

ойсырата жеѓiлудi сол ћџбылысћа

балады. 1998 жылы Т.Едiлов Ћазаћ-

стан Бокс ћџрамасын Кубаѕа «А»

тобындаѕы жоѕарѕы дќрежелi Ха-

лыћаралыћ турнирге алып барды.

Турнир Фидель Кастроныѓ серiгi,

боксшы Ринальдо Кардова Кардиндi

еске алуѕа арналѕан, дќстљрлi жарыс

болатын. Ќлемнiѓ мыћтыларын

жинаѕан бокс турнирiне Т.Едiлов

Марат Мќзiмбаев, Ерсiн Жайлауов,

Нџржан Сманов, Мџхтархан Дiлдќ-

бековтерден жасаћталѕан команда

алып барды. Бiздiѓ жiгiттер бџл

турнирде де кубалыћтарѕа есе

жiбердi. Марат Мќзiмбаев финалда

болашаћ екi дљркiн Олимпиада

чемпионы Гильермо Ригондо Ортис-

тен џтылды. Кубалыћ кейiннен екi

мќрте Ќлем чемпионы (2001, 2005),

Панамерикалыћ ойындар чемпионы

(2003), кќсiпћой бокста WBA, WBO,

The Ring тџжырымдамалары бойын-

ша бiрнеше дљркiн Ќлем чемпионы

атанды.

Мџхтархан Дiлдќбеков болса

финалда атаћты Алексис Рубаль-

кабаѕа есе жiбердi. Алексис Рубаль-

каба Польеда – Ќлем чемпионыныѓ

кљмiс жљлдегерi (1997), Панамерика-

лыћ ойындар жеѓiмпазы (1999), екi

Олимпиада жљлдегерi. Мџхтархан

кейiн Сидней Олимпиадасында

Рубалькабаны 25:15 есебiмен жеѓiп,

«есесiн ћайтарѕан» болатын.

Осы жарыстан ћайтћан Тџрсын-

ѕали Куба боксыныѓ «феноменiн»

зерттеп, бiраз ой тљйiп ћайтты. Куба

боксшыларыныѓ ќр кездесуiн баћы-

лады. Ќр боксшыныѓ жеке дара

спортшы екенiн џћты. Олар тљрлi

тактика ћолданып, рингте тыным

таппай, ќр соћћысын барынша

жџмсап, жекпе-жектiѓ басынан

рингтi «билеп» алуѕа џмтылады екен.

Елге оралѕан соѓ Едiлов сол

кездегi Бокс Федерациясыныѓ

президентi Нџрлан Балѕынбаевћа

шыѕып, Алматыда кубалыћтармен

бiрге 15 кљндiк оћу-жаттыѕу жиынын

ткiзудi џсынды. Оћу-жаттыѕу

жиынынан соѓ екi ел боксшылары

арасында Алматыда, Ћараѕандыда

матчтыћ кездесулер жасау ћажеттiгiн

айтты. Бџл Бас жаттыћтырушыныѓ

«Куба синдромын» сындырудаѕы

алѕашћы да керемет џсынысы

болатын. Нќтиже де кп кљттiрген

жоћ. Бiздiѓ боксшылар бiрге жат-

тыѕудыѓ, рингтегi кездесулердiѓ

арћасында кп нќрсенi игерiп,

«психологиялыћ» кедергiнi жеѓiп,

«Куба синдромыныѓ» емiн тапты.

Осыдан кейiн ћазаћстандыћ кљрзi

жџдырыћтылар Сидней Олимпиа-

дасында кубалыћтарѕа љш рет

ћарсылас болып, љшеуiнде де жеѓiс-

ке жеттi. Кубалыћтарды тџћыртћан

жiгiттер – Ермахан Ыбырайымов,

Олжас Оразалиев жќне Мџхтархан

Дiлдќбеков.

Осы Сидней Олимпиадасында

бiздiѓ боксшылар рекордтыћ кр-

сеткiшке жеткенi белгiлi.

Бекзат Саттарханов пен Ермахан

Ыбырайымов алтыннан алћа таћса,

Болат Жџмадiлов, Мџхтархан Дiлдќ-

бековтер кљмiс жљлдегер атанды.

Осыныѓ бќрi бiтiмi блек бапкер

Тџрсынѕали Едiловтiѓ еѓбегiнiѓ

нќтижесi болатын. Тџрсынѕалидыѓ

бапкерлiк кмегi мен кеѓесiн

кќсiпћой бокста да кќдеге жаратћан

боксшы Марат Мќзiмбаев едi.

Мќзiмбаев – кќсiпћой бокстан WBO

тџжырымында гентерконтинен-

тальдыћ чемпион, Халыћаралыћ

Бокс Ассоциациясы (ЕВА) чемпио-

ны, Глобалдыћ Бокс Одаѕыныѓ

(GBU) чемпионы.

Десе де, Марат Мќзiмбаев

Т.Едiловтiѓ бапкерлiгiмен ќуесћой

бокстаѕы жеѓiстерiн бќрiнен жоѕары

ћояды. Ќсiресе, «кiшi ќлем чемпио-

наты» аталатын халыћаралыћ тур-

нирде кубалыћ ќлем чемпионы

Вольдемар Фонтты 12:11 есебiмен

жеѓгенi есiнде.

Бiлiктi бапкер ретiнде Т.Едiлов

Ќлем чемпионы Жќнiбек Ќлiм-

ханџлын, кќсiпћойлар арасындаѕы

Ќлем чемпионы Иса Аћбербаевты,

ауыр салмаћтаѕы Ћазаћстан чемпио-

ны, 18 жастаѕы Илияс Мусаевты

дайындауда еѓбегi ерен. Бљгiнгi таѓда

жасспiрiмдер арасындаѕы чемпион

12 жасар Бќйдiбек Дљкенџлы сiп

келедi.

Ћазаћстанныѓ Бас бапкерi

ретiнде еѓ биiк нќтиже крсеткен

Тџрсынѕали Едiлов зiне КСРО мен

Ћазаћстанныѓ еѓ мыћты бапкерлерiн

љлгi тџтатынын айтады. Ќрдайым

КСРО еѓбек сiѓiрген жаттыћтыру-

шылары – С.Болдырев, А.Аникин,

Ю.А.Цхай, В.Никулин, В.Гинкель,

Н.Н.Ли, Н.Д.Храмов, ЋР еѓбек

сiѓiрген жаттыћтырушылары Г.Рож-

ков, Ќ.Нџрмаханов, А.Апачинский,

Я.Фитисов, Э.Габдулов, С.Ќбде-

налиев, т.б. бокс мамандарын

аузынан тастамайды.

Чемпиондарѕа «ќке» болѕан Тџр-

сынѕали Едiлов кереметтей отбасы-

ныѓ да иесi. Жан жарыныѓ есiмi –

Динара. Љлкен џлы Ќдiлжан АЋШ-

та iрi компанияда ћызмет iстесе,

ћызы Мќдина АЋШ-таѕы Колумбия

университетiнiѓ колледжiнде оћиды.

Кiшi балалары – Ќйгерiм 12-де,

Ћайсар 5-те, Ћџралай 2-де.

Бљгiнгi таѓда ЋР еѓбек сiѓiрген

жаттыћтырушысы Тџрсынѕали

Нџржаћыпџлы Едiлов бапкерлiгiн

белсендi тљрде жалѕастыруда.  Ол –

Ћазаћстан спортына еѓбегi сiѓген

ћайраткер, «Ћџрмет» орденiнiѓ

иегерi.

Асћаралы 60 жасћа жетiп отыр-

ѕан Тџрсынѕали Нџржаћыпџлына

мыћты боксшыныѓ денсаулыѕын,

отбасылыћ береке мен баћыт

тiлеймiн. Тќуелсiз Ћазаћстанныѓ

ертеѓi жолында жеѓiстен жеѓiске

жете берiѓiз, бiлiктi бапкер Т.Едiлов.

Ћасым МЌУЛЕНОВ,

профессор, заѓ ѕылымыныѓ

докторы,  Ш.Уќлиханов атындаѕы

сыйлыћтыѓ иегерi,  Ћазаћстан Бокс

федерациясы Атћару комитетiнiѓ

мљшесi.

Ерекше бапкер Едiлов