ТАЛДАРДЫЃ
«ШАШТАРАЗЫ»
№24 (5687) 23 АЋПАН 2019 ЖЫЛ
9
almaty-akshamу.kz
almaty-aksham@mail.ru
ЋАЛАДАЅЫ КЌСIП
АРБОРИСТ
ТАЛДАРДЫЃ
«ШАШТАРАЗЫ»
ТАЋЫРЫПЋА ОРАЙ
АРБОРИСТIЃ МIНДЕТI:
– аѕаштар мен бџталарды отырѕызу;
– жемiс аѕаштары мен жидек бџталарын
формаѕа келтiрiп ћырћу;
– аѕаштар мен бџталарды санитарлыћ
ћырћу;
– .сiмдiктердi суару;
– .сiмдiктердi зиянды жќндiктерден
.ѓдеу;
– дезинфекциялау жќне дератизация-
лау;
– аѕаштарды аћтау;
– ћыста аѕаш бџтаћтарыныѓ сынуын
болдырмау маћсатында жабысћан ћарды
жою.
сiмдiктерiнiѓ бљкiл ѕџмыр бойына жљргiзiледi.
Аѕаштарды жас кезiнде ћырћу негiзiнен џшар басын
сiруге баѕытталѕан. Кейiнiрек бџл жџмыстар аѕашты
саћтап, џстау љшiн, ал ћартайѕан кезде сiмдiктердi
жасарту љшiн ћажет. Ал ћала жаѕдайында аѕаштарды
ћырћу немесе џшар басын сирету тiршiлiк љшiн
ћажеттi операция. Егер мџны жасамаса, олар џзаћ мiр
сљрмейтiн к рiнедi. Ћала жаѕдайында аѕаштар табиѕи
ортадаѕыдай спейдi. Олардыѓ тамыр жљйесi нашар
болады екен. Жел ћатты соћћанда, ескiрген аѕаш-
тардыѓ опырылып ћџлайтыны да содан. Сондыћтан
олардыѓ желкемдiлiгiн азайту љшiн жќне дiѓгекке
желдiѓ кљшiн т мендету љшiн аѕаштар ћырћылып
отырады.
– Ћала – орман емес, жасанды тiршiлiк ортасы.
Сондыћтан аѕаштардыѓ к лемiне, сыртћы пiшiнiне,
олардыѓ эстетикалыћ жаѕына баћылау жасау керек.
Алматыда отырѕызылатын аѕаштардыѓ тљрi к п.
Жалпы, бiзде аѕаштыѓ барлыћ тљрi жаћсы седi.
Соныѓ iшiнде ћараѕаш. Бiраћ оныѓ да кемшiлiктерi
бар. Бџл аѕаш ћартайѕан кезде тљрi ажарсыз болады.
Сондыћтан к п жылѕы аѕаштарды кесiп тастау ћажет.
Бџдан басћа, оныѓ бџтаћтарында зиянкестер пайда
болады, – дейдi Александр.
Кќсiбi мен ћиялын џштастыра бiлген Александр
аѕаш ћырћу жџмысы жљйке жљйесiне пайдалы деп
отыр. Санаѓды жат ойлардан тазартады дейдi. Сондай-
аћ, бџл жџмыста асћан сабырлыћ ћажет дейдi. Техни-
калыћ ћауiпсiздiктi дџрыс саћтамаса, бџл маман-
дыћтыѓ ћауiп-ћатерге толы екенiн де жасырмайды.
К ШЕТТЕРДI ОТЫРЅЫЗУ БАР ДА,
ОЛАРДЫ КЉТIП-БАПТАУ ЖОЋ
Алматыда кќрi аѕаштардыѓ ћатары сиреп, жаѓадан
отырѕызылѕан к шеттер ћарасы жыл санап к бейiп
келедi. Бџл – жаћсы љрдiс.
– Жылдыѓ ћай мезгiлiнде де Алматыда тиiстi
мамандар аѕаш к шеттерiн отырѕызуын отырѕызады.
Бiраћ солардыѓ соѓынан жаѓа скiндердi кљтiп-баптап
жљргендердi к рмеймiз. Мысалы, былтыр отырѕы-
зылѕан к шеттердiѓ ћаншасы ћурап ћалды? Отыр-
ѕызылѕан к шеттердi кiм кљтiп-баптайды? Демек,
к шеттердi отырѕызу бар да, оларды кљтiп-баптау
жаѕы аћсап тџр. Осы мќселенi ретке келтiрсе деген
џсыныс бар, – дейдi Александр.
Сонымен ћатар, ол ћала тџрѕындарын аѕаш егу
мќдениетiне к птеп баулыса, ћала бџдан бетер жасыл
желекке айналар едi деген пiкiр бiлдiрдi.
– Бiзге тек Наурыз мерекесiнде ѕана емес, бар-
лыћ кезде аѕаш егудi кеѓ аућымда насихаттау керек.
Мысалы, «Алматы – ћоршаусыз ћала» баѕдарламасы
аясында шањарда к птеген мекемелер ескi ћоршау-
ларын алып, орнына жасыл желек еккенiн байћадым.
Жаћсы ѕой?! Кљтiмi жаћсы болса, жасыл желектер
50 жылѕа дейiн се бередi, – дейдi Александр.
Маманныѓ айтуынша, аѕаштарды ћырћудыѓ љш
тљрi ћолданылады. Бiрiншiсi, пiшiн беру љшiн
ћырћылады. Яѕни аѕаштыѓ немесе бџтаныѓ џшар
басын пiшiндеген кезде, жасартушы жаѓа бџтаћтар
су љшiн аѕаштардыѓ џшар басы тљгел алынып
тасталады. Сосын санитарлыћ ћырћу бар. Бџл –
сынѕан, ауру жќне ћураѕан бџтаћтарды алып тастау
љшiн керек. Егер санитарлыћ ћырћу жыл бойы
жљргiзiлсе, онда жасарту жќне пiшiн беру љшiн
аѕаштарда шырын аћпайтын кезеѓ таѓдалады. Яѕни
бџл – ћазанныѓ аяѕынан сќуiрдiѓ ортасына дейiнгi
кезеѓ.
– Аѕаштаѕы зиянкестердiѓ к птiгiне байла-
нысты, жасыл желектердi жылына бес рет ѓдеу
керек. Алѕашћы екi ѓдеу аћпан айыныѓ соѓында
басталады. Бџл жџмыстар наурыз, сќуiр жќне маусым
айына дейiн жалѕасады. Соѓѕы ѓдеу кљз айларында
жљргiзiледi, – дейдi Александр.
Жоѕарѕы бљршiктердi ћырћып тастау бљйiрдегi
бљршiктердiѓ суiне жќне дамуына к мектеседi екен.
Бџл жас аѕаштардыѓ џшар басын ћалыѓдатады. Жиi
ћырћу жќне џшар басын сирету аѕаштыѓ џшар басы
мен тамыр жљйесiнiѓ дамуы арасындаѕы ћалыпты
ара-ћатынасты ћалпына келтiру љшiн ћажет. Уаћыт
те келе оларда бiртiндеп џшар басыныѓ ћалыѓда-
ѕаны байћалады. Сосын аѕаш бџтаћтарын жиi ћырћу
џшар басындаѕы ркендердiѓ белсендi суiн жќне
жапыраћтар к лемiнiѓ к беюiне ќкеледi екен.
– Ћазiр жљргiзiлiп жатћан ћырћудыѓ санитар-
лыћ тљрi ћаладаѕы аѕаштардыѓ декоративтiк сапасын
ћалпына келтiруге мљмкiндiк бередi. Егер санитарлыћ
ћырћу тџраћты жљргiзiлiп тџрса, онда аѕаштыѓ џшар
басы сауыѕып, аѕаш сљрегi немесе ћабыѕында тљрлi
аурулардыѓ пайда болу ыћтималдылы азаяды.
Ћартайѕан аѕаштардыѓ к бi жаћсы кљтiм жасалѕа-
нына ћарамастан, баѕалы декоративтiк сапасын
жоѕалтады. Олардыѓ жапыраћтары џсаћталып, боза-
рады, суi азаяды. Ћаладаѕы аѕаш сiмдiктер ќдетте
ћартайып, табиѕи жаѕдайѕа ћараѕанда, едќуiр ерте
ћурап ћалады. К п ћырћу арћылы ерте ћартайѕан
немесе ћурап жатћан аѕаштардыѓ мiр сљру ћабiлетiн
арттыруѕа, оларды жасартуѕа болады, – дейдi
Александр.
