Өсімдіктер мен жануарлардағы жарықтың қатысуымен өтетін маңызды үрдістер
Үрдіс
|
Функциялары мен мысалдар
|
Фотосинтез
|
Орта есеппен өсімдікке түсетін жарықтың 1-55 фотосинтез үшін пайдаланылады. Фотосинтез барлық қалған қоректік тізбек үшін энергия көзі. Жарық сондай-ақ хлорофилдің синтезі үшін де қажет.
|
Транспирация
|
Өсімдіктерге тусетін күн радиациясының шамамен
75% судың булануына жұмасалады да осылайша транспирацияны күшейтеді, бұл суды сақтау мәселесіне байланысты маңызды.
|
Фотокезеңдену
|
Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік әрекеттілігі мен іс-қылығаның (әсіресе көбеюдің) жыл мезгілдерімен үйлесуі үшін маңызды.
|
Қозғалыс
|
Өсімдіктердегі фототропизм және фотонастия өсімдікті жеткілікті жарықпен қамтамасыз ету үшін манызды. Жануарлар мен бір жасушалы өсімдіктердегі фототаксис, ыңғайлы мекен ететін жерді табу үшін қажет
|
Жануарлардың көруі
|
Басты сезімталдық функцияларының бірі
|
Басқа да үрдістер
|
Адамда D витаминінің синтезделуі
|
Ағзалардың негізгі басым бөлігі өз денесінің температурасын қандай да бір деңгейде ортаның төтенше жағдайлары мен кенеттен құбылуының әсерін «Жұмсарта» алатын түрлі жауап қайту реакциялары мен бе мен бейімдеушілердің көмегімен бақылап отырады[3]. Сулы жерлерде судың жоғары жылу сыйымдылығының арқасында температура шұғыл өзгере алмайды, сондықтан бұл тұрғыдан мұндағы жағдай құрлықтағыға қарағанда тұрақты. Жарықтың үнемділіг тәрізді температура көбінесе географилық ендікке, жыл мезгіліне, тәулік мерзіміне, экспозицияға байланысты болады. Алайда таңшеберлік температуралық айырмашылықтар да жиі кездеседі, бұл әсіресе, өзінің микроклиматы бар микромекендерге қатысты. Мысалы: орман шымылдығының астында немесе өсімдіктің жапырақтарының астында басқаша температура болады.
Өсімдіктерге судың жетіпеушілігіне төзімділік қабілетіне қарай :
Ксерофиттер;
Мезофиттер;
Гидрофиттер- деп үш түрге бөлінеді. Суға байланысты әселе судағы ағзаларға да бар. Бұл ағзаларды «тұщы сулық» және «теңіздік» - деп өздері мекен ететін судың ащылық деңгейіне байланысты бөлуге болады. Салыстырмалы тұрғыда ащылықтың тым ауытқуында төзетін өсімдікте мен жануарлар көп емес.
В.И. Вернадский биосферада әр түрлі, бірақ геогиялық өзара байланысты жеті зат типін бөледі:
- Тірі зат;
-биогенді зат ( қазба жанармайлар, әктастар т.б. тірі заттың өнімдері);
- тірі ағзалар қатыспайтын үрдістердің нәтижесінде түзілген «сірескен жат» зат;
- биосіріскен зат;
- радиобелсенді заттар да оның құрамына кіреді.
Әлемдегі табиғи ресурстар түрлеріне жатады:
-Жер ресурстары
-Су ресустары
-Энергетикалық ресурстар
- Минералды ресурстар- осы ресурстарды дұрыс пайдаланбау, ысырапшылық жасау, ластау, оларды тауысу экологиялық байланыстардың бұзылу қаупі қоғам мен табиғи ортаның өзара әрекеттілігінің табиғатты қорғау деп аталатын нысанын тудырды [6]. Осыдан сайып келгенде қоршаған ортадағы негативті үдеріс көздері:
- Өнеркәсіптік өндіріс
- Транспорт
-Ресурстарды алу мен дайындау
-Энергетика
- Мал шаруашылығы
- Тұрмыстық шаруашылығы
- Мал шаруашылығын химияландыру
Достарыңызбен бөлісу: |