Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

66
радиаторлардың  жылу  қайтарымы  40-50%  артық.  Егер  радиаторлар  оңай 
алынып-салынуы  ескеріліп,  қондырылса,  оларды  тұрақты  жуу  мүмкіндігі 
болады, бұл да жылу қайтарымын арттыруға септігін тигізеді;
џ
 балконды немесе лоджийды əйнектеу қосымша терезе орнатқанмен тең. Бұл 
көшедегі  күшті  аязға  қарағанда  10  градус  жоғары  аралық  температурамен 
жылу буферін туғызады.
џ
Жылудың  жетіспеуімен  қатар,  оның  артылуы  да  проблемаға  айналған  сирек 
жайт  емес.  Осыған  байланысты  2012  жылдан  бастап  техникалық  мүмкіндік 
болған жағдайда пəтерлік жылу есептегіштерді орнатуға кірісу жоспарланған 
болатын. Бұл тұрғындарды температураны желдеткішпен емес, радиаторларға 
қондырылған термостат вентильдермен ретке келтіруге мəжбүрлейді.
Электр энергиясын үнемдеу
џ
əдеттегі қыздыру шамдарын энергия үнемдеуші люминисценттік шамдармен 
айырбастау. Олардың қызмет мерзімі қыздыру шамдарына қарағанда 6 есе көп, 
тұтынуы 5 есе аз. Пайдалану кезеңінде шам өзін 8-10 есе ақтайды;
џ
 жалпы жарықтандырға қажеттілік болмаған кезде жергілікті шырағдандарды 
қолдану;
џ
 бөлмеден шыққанда жарықты сөндіру;
џ
ұзақ  күту  режимінде  болған  құрылғыларды  ажырату.  Телевизорлар, 
бейнемагнитофондар, музыкалық орталықтар күту режимінде энергияны 3-тен 
10 Вт дейін тұтынады. Бр жылдың ішінде осындай төрт құрылғы, розеткаларда 
қалдырылған  зарядтау  құрылғылары  300-400  КВт/сағат  қосымша  электр 
энергиясын шығындайды;
џ
энергия  тиімділігі  тобы  А-дан  төмен  емес  техниканы  қолдану. 
Конструкциялары  ескірген  тұрмыстық  құрылғыларға  энергияның  қосымша 
шығыны  шамамен  50%  құрайды.  Мұндай  тұрмыстық  техника  бірден 
ақталмайды, бірақ энергия тасымалдаушыларға бағанының өсуін ескергенде 
үнемдеудің ықпалы арта түседі. Одан бөлек, мұндай техника, əдетте, заманауи 
əрі сипаттамалары жөнінен үздік;
џ
тоңазытқышты  газ  плитасының  немесе  жылыту  радиаторының  жанына 
қоймаңыз. Бұл тоңазытқыштың энергия шығынын 20-30% арттырады;
џ
  тоңазытқыштың  тығыздағышы  таза  əрі  тұрқына  жəне  есігіне  тығыз  жатуы 
тиіс.  Тіптен  тығыздамадағы  шағын  саңылау  энергия  шығынын  20-30% 
ұлғайтады;
џ
азықтарды  тоңазытқышқа  қояяр  алдында  бөлме  температурасына  дейін 
салқындату;
џ
тоңазытқыштың мұзын жиі еріту;
џ
тоңазытқыштың радиаторын жаппаңыз,  еркін салқындатуы үшін үй-жайдың 
қабырғасы  мен  тоңазытқыштың  артқы  қабырғасы  арасында  саңылау 
қалдырыңыз;
џ
пəтердің  қабырғаларын  безендіргенде  ашық  түстерді  қолдану.  Ашық  түсті 
қабырғалар,  ашық  перделер,  таза  терезелер,  түстердің  қисынды  көлемі 
жарықтандыру шығындарын 10-15% азайтады;
џ
кейбір  үйлерде  компьютер  ұдайы  қосулы  тұрады.  Тəулік  бойына  үздіксіз 
жұмыс істеп тұрғанда компьютер айына 70-120 кВт с тұтынады. Егер үздіксіз 
жұмыс істеу қажет болса, онда мұндай мақсатқа ноутбукті немесе аз энергия 
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

67
тұтынатын  компьютерді  (Atom  тобының  процессорлары)  пайдаланған 
тиімдірек.
џ
Тұтастай  алғанда  тұрмыс  сапасын  төмендетпей  жəне  əдеттерге  зиянын 
тигізбей электр энергиясын тұтынуды 40-50% азайтуға əбден болады.
Суды үнемдеу
џ
су  шығынын  есептегіштер  орнату.  Бұл  судың  шығындалуын  қысқартуға 
уəждейтын болады;
џ
бұрамалы  крандардың  орнына  араластырғыштарға  тетікті  ауыстырып 
қосықыштар  орнату.  Су  10-15%  үнемделеді  жəне  температураны  таңдауда 
қолайлылық;
џ
суды толық арынына қоспаңыз. 90% жағдайларда шағын ағынның өзі толық 
жетеді. Үнемдеу 4-5 есе;
џ
жуынғанда  жəне  душ  қабылдағанда  оған  қажеттік  болмаса,  суды  өшіріп 
қойыңыз;
џ
душ қабылдауға ванна қабылдағанға қарағанда су 10-20 есе аз жұмсалады;
џ
екі  түймешікті  су  жіберетін  кіші  бакты  қолданғанда  су  айтарлықтай 
үнемделеді;
џ
кіші бактағы ескі фурнитураның əсерінен туындайтын су жіберетін кіші бактан 
судың  ағып  кетуін  мұқият  тексеріңіз.  Фурнитураны  айырбастау  түкке 
тұрмайды, ал суды үнемдеу қомақты. Судың жылыстауының жіңішке арыны 
арқылы сіз айына бірнеше шаршы метр су жоғалтуыңыз мүмкін;
џ
ыстық су бергенде «кері ағуы» қалай жұмыс істейтінін тексеріңіз. Егер берген 
кезде  айналма  жоқ  болса,  онда  су  оны  сіз  өз  пəтеріңізге  апарғанға  дейін 
көршілердің тік құбыры арқылы сорылатын болады. Əлбетте, бұл ретте қымбат 
«ыстық» су кəріз жүйесіне төгіліп кетеді.
џ
Тұтастай алғанда суды тұтынуды 4 есе қысқарту толық іске асырылатын əрі 
шығыны аз міндет.
Газды үнемдеу
џ
Газды  үнемдеу,  ең  алдымен,  жеке  жылыту  пункттері  бар  пəтерлерге,  ГЖА 
(газбен  жылыту  аппараттары)  бар  жеке  үйлерге  газ  есептеуіштер  орнатқан 
кезде өзекті болады. Бұл жағдайда жылу мен ыстық суды үнемдеудің барлық 
шаралары газды үнемдеуге əкеледі.
џ
Сонымен бірге ас дайындаған кезде де газды үнемдеу мүмкіндігі болады:
џ
жанарғының  жалыны  кастрөлдің,  қазанның,  шəйнектің  түбінің  аясынан 
шығып кетпеуі тиіс. Бұл жағдайда жай пəтердегі ауа қызады. Үнем 50% жəне 
одан көп;
џ
ыдыстың деформацияланған түбі газдың 50% дейін артық жұмсалуына əкеп 
соқтырады;
џ
ас  дайындалатын  ыдыс  таза  əрі  күйіп  кетпеген  болуы  тиіс.  Ласталған  ыдыс 
асты дайындау үшін газды 4-6 есе көп қажет етеді;
џ
энергия  үнемді  ыдысты  қолдану.  Ең  энергия  үнемді  бұйымдар  түбі 
жалтыратылған,  əсіресе  мыс  немесе  алюминий  қабатымен  таттанбайтын 
болаттан  жасалған  бұйымдар.  Алюминийден  жасалған,  эмаль  жағылған, 
тефлонды жабыны бар ыдыс аса үнемді емес;
џ
жанарғының астына алюминийлі жұқалтырдан жасалған төсемелерді ұстауды 
ұсынамыз.  Бұл  жағдайда  плита  қатты  қызбайды  жəне  былғанбайды,  ал  газ 
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі