Әлеуметтік зерттеулер - әлеуметтік, қоғамтанулық зерттеулердің бір түрі, қоғамды жекелеген ғылымдардағы арнайы және нақтылы-әлеуметтік зерттеулерде жалпытеориялық және әдістемелік негіз, "өзегі" ретінде қарастырады. Әлеуметтік зерттеулерді бір жағынан, жалпылама, абстрактылы, қоғамды өзіне тән әмбебап белгілеріне, мәніне, бүкіл әлем заңдылықтарына сай зерттейтін әлеуметтік-философиялық зерттеулерден ажыра- тып қарау керек; екінші жағынан, қоғам¬дағы нақтылы, арнайы ғылымдардағы - саясаттану, экономикалық теория, мәдениеттану, әлеуметтік психология, құқықтану, этнология және т.б. - әлеуметтік зерттеулерден бөліп қарау керек. Бұнда қоғам әлеуметтік біртұтас түрінде зерттелмей, оның кейбір жекеле¬ген құрылымдары, бөлігі, саласы қарас- тырылады. Ә.З.-ге сай белгілер: әлеу- меттік шынайылықты зерттеуге жүйелі көзқарас; әлеуметтік дәйектерге сүйену; эмпирикалық материалдар қолдану. Әлеуметтану құрылымына сай Әлеуметтік зерттеулер теориялық және эмпирикалық; негізгі және қолданбалы; макро, микро және орта деңгейдегі болып бөлінеді. Маңызы жағынан көпшілік Әлеуметтік зерттеулер бір әлеуметтік құбылыстың немесе процестің екіншісінен тәуелділігін анықтаудан тұрады. - Әлеуметтік зерттеулер - әлеуметтік, қоғамтанулық зерттеулердің бір түрі, қоғамды жекелеген ғылымдардағы арнайы және нақтылы-әлеуметтік зерттеулерде жалпытеориялық және әдістемелік негіз, "өзегі" ретінде қарастырады. Әлеуметтік зерттеулерді бір жағынан, жалпылама, абстрактылы, қоғамды өзіне тән әмбебап белгілеріне, мәніне, бүкіл әлем заңдылықтарына сай зерттейтін әлеуметтік-философиялық зерттеулерден ажыра- тып қарау керек; екінші жағынан, қоғам¬дағы нақтылы, арнайы ғылымдардағы - саясаттану, экономикалық теория, мәдениеттану, әлеуметтік психология, құқықтану, этнология және т.б. - әлеуметтік зерттеулерден бөліп қарау керек. Бұнда қоғам әлеуметтік біртұтас түрінде зерттелмей, оның кейбір жекеле¬ген құрылымдары, бөлігі, саласы қарас- тырылады. Ә.З.-ге сай белгілер: әлеу- меттік шынайылықты зерттеуге жүйелі көзқарас; әлеуметтік дәйектерге сүйену; эмпирикалық материалдар қолдану. Әлеуметтану құрылымына сай Әлеуметтік зерттеулер теориялық және эмпирикалық; негізгі және қолданбалы; макро, микро және орта деңгейдегі болып бөлінеді. Маңызы жағынан көпшілік Әлеуметтік зерттеулер бір әлеуметтік құбылыстың немесе процестің екіншісінен тәуелділігін анықтаудан тұрады.
Әлеуметтік зерттеулердің түрлері - Социологиялық зерттеу мақсаттары үшін олар іргелі және қолданбалы болып бөлінеді. Іргетастар әлеуметтік бағыттарды, даму заңдылықтарын анықтауға және талдауға бағытталған және қоғамның күрделі мәселелерін шешумен байланысты. Нақты объектілерді зерттеуге, белгілі бір әлеуметтік мәселелерді шешуге бағытталған қолданбалы. Ұзақтығы бойынша Ұзақ мерзімді - 3 жылдан жоғары; Орта мерзімді - 6 айдан 3 жылға дейін; Қысқа мерзімді - 2 айдан 6 айға дейін; Жедел зерттеу - 1-2 аптадан 1-2 айға дейін [1] Талдау тереңдігі бойынша Іздеу ізденісі - оның параметрлері бойынша қарапайым, мазмұны қарапайым тапсырмаларды шешеді. Олар проблема, зерттеу объектісі немесе зерттеу объектісі нашар зерттелген немесе мүлдем зерттелмеген кезде қолданылады. Олар шағын популяцияларды қамтиды, жеңілдетілген бағдарлама мен құралдар бар. Көбінесе олар тереңірек масштабты зерттеудің алдын-ала сатысы ретінде қолданылады, оларды зерттеу объектісі мен тақырыбы туралы ақпарат жинауға, гипотезаларды нақтылауға және т.б. Зерттеудің бұл түрі ақылдылық деп аталады. Зерттеу жұмыстары нүктелік, қайталау және панельдік болып бөлінеді. Нүктелік сипаттамалық зерттеу бір сәтте ең қысқа мерзімде зерттелетін объектінің жай-күйі туралы ақпарат алу үшін жүргізіледі. Қайталанатын зерттеу зерттелетін объект өзгерістің динамикасын анықтау үшін бірнеше рет зерттелетіндігімен сипатталады.
Әлеуметтік зерттеулер әдісі - Әлеуметтанулық зерттеудің әдіснамасы мен әдістері - әлеуметтанулық зерттеудің әдіснамалық негіздеу әдістерін, зерттеу бағдарламасын қалыптастыру принциптерін, алғашқы әлеуметтанулық ақпараттарды жинау әдістерінің мазмұны мен сипаттамаларын, сондай-ақ әлеуметтік деректерді жинау мен талдауға арналған әдістер мен компьютерлік технологияларды қолдану ерекшеліктерін зерттейтін әлеуметтану ғылымының саласы. Әлеуметтанулық зерттеулерде қолданылатын әдістерге сәйкес сұрақ қою әдісі, ақпаратты талдау әдісі, эксперимент әдісі, әлеуметтік байқау әдісі және сараптамалық бағалау әдісі ерекшеленеді.
Зерттеу бағыттары - Зерттеу бағыттары: Социологиялық білім деңгейлері және эмпирикалық зерттеу әдіснамасының ерекшеліктері Әлеуметтік зерттеу бағдарламасының құрылымы мен функциялары Әлеуметтік квалиметрияның ерекшелігі Әлеуметтанудағы селективті әдіс Әлеуметтанулық ақпараттарды жинау әдістерінің классификациясы Бастапқы әлеуметтанулық ақпараттарды жинау технологиясы Әлеуметтанулық мәліметтер бойынша математикалық талдау әдістерін қолдану ерекшелігі Социологиялық ақпаратты өңдеу технологиялары
Достарыңызбен бөлісу: |
