Әлеуметтік-Гуманитарлық- факультеті

№ 10 сабақ

Баяндау хат

Баяндау хаттың мазмұнын ашатын тақырыбы болады. Құжаттың осы түрін ресімдеу адресатқа байланысты. Баяндау хат ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді.

Баяндау хаттың күні оған қол қойылған күн болып есептеледі. Кәсіпорын қызметінің негізгі қызметі бойынша баяндау хаттар 5 жыл сақталады.

Мәтінге арналған сөздік

Словарь к тексту

Баяндау хат – докладные записки

кәсіпорын – предприятие

басшысы – руководитель

тұжырымдар – выводы

ұсыныстар – предложение

құбылыс – явление

қалыптасқан оқиға – сложивщаяся ситуация

жоғары тұрған – вышестоящий

бастама – инициатива

нұсқау – указание

құрастырушы – составитель

шешім қабылдау – принять решение

мазмұн – содержание

ашатын – раскрывающий

ресімдеу – оформление

5 жыл сақталады – хранятся 5 лет

(Форма докладной записки)

Сен _________ __________ Сендер _________ __________

Сіз _________ __________ Сіздер _________ __________

Ол _________ __________ Олар _________ __________

Баяндау хат мекеменің атынан жоғары жаққа арналса, компьютерге басылып, мекеме басшысы қол қояды.

А) жедел хат

В) өтініш хат

С) баяндау хат

D) ұсыныс хат

Е) бастама хат

А) 3 жыл

С) 2 жыл

Е) 8 жыл

А) анау

С) біз

Е) неше
4. Болымсыздық есімдігін көрсетіңіз.

А) мен

В) ешбір

Е) қай
5. Жалпылау есімдігін табыңыз.

А) бұл

В) өзім

Е) ешкім

(Объяснительные записки)

Түсініктеме – негізгі құжаттың (жоспардың, есептің, жобаның) жекелеген ережелерін немесе қандай да бір фактінің, оқиғаның себептерін түсіндіретін құжат. Мазмұны бойынша түсініктеме екіге бөлінеді. Бірінші топқа негізгі құжатқа (жоспарға, есепке) ілесіп жүретін және негізгі құжаттың жекелеген ережелерін түсіндіретін құжаттар кіреді. Олар кәсіпорынның жалпы бланкілерінде ресімделеді.

Екінші топқа қандай да бір оқиғалар, қалыптасқан жағдайлар, жекелеген қызметкерлердің әрекеттері мен тәртібіне байланысты түсіндірме жазбалар енеді. Мұндай жазбалардың мәтіні дәлелді, қысқа болуы керек. Баяндау хаттар сияқты олар ішкі және сыртқы болып бөлінуі мүмкін. Құрылымдық бөлімшелердің немесе мекемелердің басшыларына берілетін ішкі түсініктемелер компьютермен бастырылған түрде немесе қолмен жазылған түрде таза қағазға ресімделеді. Жоғары тұрған органдарға жіберілетін сыртқы түсініктемелерге кәсіпорынның басшылары қол қояды және хаттар, факстерге арналған жалпы бланкіде ресімделеді.

Словарь к тексту

түсініктеме – объяснительная записка

негізгі құжат – основной документ

жоспар – план

есеп – отчет

жоба – проект

жекелеген – отдельные

ереже – положение

мазмұн – содержание

бөлінеді – делятся

ілесіп жүретін – сопровождающий

ресімделеді – оформляются

құрылымдық бөлімше – структурное подразделение

оқиға – происшествие

қалыптасқан жағдай – сложившаяся ситуация

жекелеген қызметкерлер – отдельные работники

ішкі түсініктемелер – внутренние объяснительные

қолмен жазылған түрде – рукописным способом

жоғары тұрған органдар – вышестоящие органы

(Форма объяснительной записки)

Ана тілін білу – ана тілін сақтаудың қажетті шарты. Сондықтан Қазақстан халықтарының тілдерін оқытып үйретуге және ол тілдердің қолданыста болуына жағдай туғызуды мемлекет өз міндетіне алады.

А) анықтама

В) түсініктеме

С) түйін

Е) жобалау

А) үшке

С) екіге

Е) алтыға

А) қара

С) өшір

Е) айтыс
4. Туынды етістікті табыңыз.

А) жүгір

В) байла

Е) түсін
5. Есімнен жасалған туынды етістікті табыңыз.

А) отырғыз

В) тұрғыз

С) жазыс

D) апарыс

Е) көмектес

(Факсы и Е-mail)

Аппараттың өзі қоятын қосымша деректері:

• 
  жіберушіні (кодты) көрсету;
  
• 
  ақпараттың берілген күні және уақыты;
  
• 
  ақпарат берілген телефакстің (аппараттың) нөмірі;
  
• 
  беттердің саны болады.
  

растау (CONFIRMITION REPORT) алуға тиіс, онда:

• 
  алушы фирманың коды;
  
• 
  факсті алушының нөмірі;
  
• 
  күні;
  
• 
  ақпаратты берудің уақыты және ұзақтығы;
  
• 
  алынған беттердің саны (Р);
  
• 
  нәтижесі (RESUL TS) көрсетіледі.
  

Егер алынған факстердің маңызды ақпараты болса және ол ұзақ пайдалануға арналса, онда олардың көшірмесін түсіріп алады, өйткені факс қағазы ұзақ сақталмайды. Алайда қымбат факс аппараттарын пайдалану кезінде көшірме жасау міндетті емес.

Байланыстың бұл түрі жедел ақпарат жіберу үшін қолданылады, өйткені факспен берілген құжаттардың өзінің түпнұсқалығы туралы растамасы болмайды, егер шартта факспен хабар алмасу айтылған болса, онда олардың осындай нысанның өзінде заңдық күші болады.

Коммерциялық хат алмасулардың көп бөлігі 3 жыл сақталады және мұрағатқа өткізуге жатпайды. Аса маңызды мәселелер бойынша шетел фирмаларымен алмасқан ақпараттар (экспорт, импорт, кепілдік) 10 жыл сақталады.

Электрондық поштамен жіберілген құжаттардың көшірме деген мәртебесі болады және қолы мен мөрі болуға тиіс. Бұл ретте электрондық қолды пайдаланылатын субьект пайдалану құқығына және электрондық қолдарға рұқсат алуға қатысты сақтық пен бақылаудың тиісті шараларын белгілейді. Факс және Е-mail бойынша құжаттар алмасу шарты азаматтық-құқықтық сипаты бар шарттарда айтылуға тиіс. Осындай құжаттарға заңдық күш беру үшін 27.12.94 ж. № 268 – ХІІ ҚР АК-нің 152 бабының және 07.01.2003 ж. № 320-ІІ ҚРЗ-ның талаптары орындалуы тиіс.

Мәтінге арналған сөздік

Словарь к тексту

байланыстың телефон жүйесі – телефонный канал связи

көмегімен – с помощью

көшірме - копия

кез-келген түрлері – любые виды

қосымша – приложение

сызбалар – чертежи

кестелер – таблицы

суреттер – рисунки

іскер әріптестер – деловые партнеры

ұйым – организация

арадағы – между

хат алмасу – переписка

іскерлік хат – деловое письмо

қосымша деректер – дополнительные данные

жіберуші – отправитель

бет саны – количество страниц

ақпарат – информация

алушы – получатель

растау – подтверждение

нәтиже – результат

баған – графа

іркілістер – сбои

жедел ақпарат – оперативная информация

түпнұсқалық – подлинность

сақталады – хранится

мұрағат – архив

кепілдік – гарантия

мәртебе – статус

мөр – печать

пайдалану құқығы – право использование

электрондық қол – электронная подпись

бақылау – контроль

азаматтық-құқықтық – граданско-правовой

бап – статья

талап – требование
Факс үлгісі