Мәдени әртүрлілік. Құндылықтар, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар

Әдеттер орындауға шақырылатын іс-әрекеттердің тарихи жаппай үлгілеріне жатады. Бұл жазылмаған мінез-құлық ережелерінің бір түрі. Оларды бұзушыларға бейресми санкциялар қолданылады - ескертулер, мақұлдамаулар, сынаулар және т.б. Моральдық әдет-ғұрыптар адамгершілікті қалыптастырады. Бұл концепция белгілі бір қоғамда бар және моральдық баға беруге болатын адам мінез-құлқының барлық түрлерін сипаттайды. Әдет-ғұрып ұрпақтан ұрпаққа беріліп отырса, олар дәстүр сипатын алады.

Дәстүр – ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, ұзақ уақыт бойы сақталатын әлеуметтік-мәдени мұраның элементтері. Дәстүрлер біріктіруші принцип болып табылады, әлеуметтік топтың немесе жалпы қоғамның бірігуіне ықпал етеді. Сонымен қатар, дәстүрді соқыр ұстану қоғамдық өмірде консерватизм мен тоқырауды тудырады.

Біріншіден, бұл ұлттық сана аясындағы өзгеріс.

Екіншіден, ұлттық «меннің» кейбір белгілерін өзгерте отырып, ішкі өзегін сақтау.

Қазіргі кездегі модернизация үлгілерінің қауіптілігі қандай? Шындығында жаңғыру дамудың ұлттық моделінен белгілі бір бірыңғай, әмбебап модельге көшу ретінде қарастырылады. Бірақ өмір бұл қате екенін үнемі дәлелдейді! Іс жүзінде әртүрлі аймақтар мен елдер өз үлгілерін әзірледі.

Ұлттық салт-дәстүріміз бен әдет-ғұрпымыз, тіліміз бен музыкамыз, әдебиетіміз бен той-думанымыз – бір сөзбен айтқанда ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуы тиіс.

Абай даналығы, Әуезов қаламы, Жамбулдың жүрекжарды жолдары, Құрманғазының сиқырлы үндері, мәңгілік аруақ үні – рухани мәдениетіміздің бір бөлігі ғана.

Бірақ модернизация жаһандық әлемге сәйкес келмейтін бірқатар архаикалық әдеттер мен артықшылықтарды өткенде қалдыру керектігін де білдіреді.

Бұл біртұтас ұлттың аймақтық бөлінуі сияқты санамыздың ерекшелігіне де қатысты. Өз өлкеңнің тарихын білу, оны мақтан ету – қажетті әрі пайдалы іс. Бірақ көп нәрсені ұмыту мүмкін емес - біртұтас және ұлы ұлтқа қатысты.

Біз меритократиялық қоғам құрып жатырмыз, онда әрбір адам өзінің жеке үлесі мен жеке кәсіби қасиеттеріне қарай бағалануы тиіс. Мұндай жүйе непотизмге жол бермейді. Бұл артта қалған қоғамдардағы мансаптық дамудың бір түрі.

Міндет – жинақталған тәжірибенің оң және теріс жақтарын санамау. Мәселе екі өзгермейтін ережені түсіну болып табылады.

Бірінші. Ұлттық мәдениет сақталмай ешбір жаңғыру болмайды.

Екінші. Алға жылжу үшін ұлттың дамуына жол бермейтін өткеннің элементтерінен бас тарту керек.