нихром деп атайды; Fe– Ni – Al түрінде болса,  фехраль

немесе таспаға жеңіл созуға болады, олардың жұмыс температурасы жоғары 
болады, бірақ құрамына қымбат және тапшы никель кіреді.
Фехраль нихромға қарағанда едәуір арзан, өйткені хром және альминий 
никельге қарағанда арзан және тапшы емес. Бірақ фехраль осал және қаттылау, 
сондықтан одан жасалған сымдардың және таспалардың көлденең қималары 
үлкен болады. Қолданылатын саласы – жоғары қуатты электр қыздыру 
құрылғылары мен өнеркәсіптік электр пештерінің қыздыру элементтері.
Манганин 
– үлгілік дәлдігі жоғары кедергі резисторларды дайындауға 
кеңінен 
қолданылатын 
қорытпа. 
Оның 
құрамы 
Параметрлері: 
Манганиннен өте жіңішке (диаметрі 
0,02) 
сымдар 
жасауға 
болады. 
Меншікті 
температуралық 
коэффициентінің 
аз мәнін алу үшін және уақыт бойынша меншікті 
кедергісінің тұрақты болуы үшін манганин сымды арнайы жылулық өңдеуден 
өткізеді (температурасы 600
0
С кезіндегі вакуумда күйдіреді, содан кейін 
жайлап салқындатады.) Рұқсат етілетін жұмыстың температурасы 200
0
С. 
Механикалық 
қасиеттері: 
тығыздығы 
- 
4.4 Асқын өткізгіштер және криогенді өткізгіштер
Асқын өткізгіштер
. Температураны төмендеткен кезде металл 
өткізгіштің меншікті кедергісі азаяды, әсіресе бұл құбылыс төмен (абсолют 
нөлге, яғни 0
0
К – ге жақын) температура кезінде байқалады.
Мұндай құбылысты, яғни материалдың шексіз жоғары меншікті өткізгішті 
болуын – асқын өткізгіштік, салқындатқан кезде материалдың асқын 
өткізгіштік күйге өтетін температурасын Т
с
– асқын 
өткізгіштікке 
өту температурасы, ал асқын өткізгіш күйге өтетін материалды асқын 
өткізгіш деп атайды.
Қазіргі уақытта 35 – тен аса асқын өткізгіш металдар және мыңнан аса 
асқын өткізгіш қорытпалар анықталған, сонымен бірге алтын, күміс, плавтина, 
мыс сияқты металдардың асқын өткізгіш күйге өтпейтіндігі белгілі болып 
отыр.
Асқын өткізгіш (температура Т
с
– тен асқан жағдаймен бірге) асқын өткізгішке 
әсер етуші магнит өрісінің магниттік индукциясы сындық деп аталатын асып 

кеткен жағдайда бұзылады. Бұл жағдайда 4.5 – суретте көрсетілген күй 
диаграммасына сындық индукция В
с
– тың мәні сәйкес келеді.
4.5 Сурет - Бірінші текті асқын өткізгіштің күй диаграммасы
Асқын өткізгіштікке өту температурасы Т
со
– тыңмен үлкен мәніне ең аз мәнді 
магниттік индукция сәйкес келеді, ал ең үлкен сындық магниттік 
индукциясына (В
со
) нөлге жақын температура сәйкес келеді.
Егер де зат күй диаграммадағы Х нүктеге сәйкес температура және 
индукциямен жұмыс істеп тұрса, онда асқын өткізгіштік қызулықпен (PQ 
қиысқан У нүктеден өту), магнит индукциясының, өскенімен (PQ қиысқан У 
нүктеден өту), немесе бір уақытта өту Т және В өзгеруімен ((PQ қисықтық 
қандай болса да қиып өтеді).
1933 жылы неміс физиктері В. Майснер және Р. Оксефелоф күрделі 
жаңалық ашқан: асқын өткізгіштер әдеттік күйден асқын күйге өткенде өте 
оңды диамагнеттік болып қалады, яғни олардың салыстырмалы магниттік 
өтімдіктері 
шекті 
міндетінен 
(асқын 
өткізгіштің 
1 
жақын) 
секіріп 
құлайды. Сондықтан сыртқы магнит өріс асқын өткізгіш 
денеге өте майда, ал егер де бұл дененің асқын өткізгіш күйге өтуі магнит 
өрісінің ішінде өтсе, онда магнит өріс сыртқа «итеріліп шығады».
Біздің ғасырда 50 жылдары (таза металдар емес) қорытпа немесе химиялық 
қосындылар түріндегі жаңа асқын өткізгіштер деп аталатын асқын 
өткізгіштердің бірқатар ерекшеліктері бар. Салқындатқан кезде олар әдеттегі 
күйінен асқын өткізгіш күйге секіріп біртіндеп өтеді; олардың төменгі 
В
С1
және жоғарғы В
С2 
сындық индукциялары мәндерінің арасында аралық 
күйлері болады (Т

Т
то
температура мәндері үшін). Аралық күйде асқын 
өткізгіштік тұрақты кернеу кезінде сақталады, яғни р = 0, бірақ салыстырмалы 
магниттік өтімділік 

0 (4.6 – сурет)

4.6 Сурет - Екінші текті өткізгіштің (N
b3 
Sn) күй диаграммасы (1 және 2 – 
қисық) және біртекті бірінші текті асқын (Pb) күй диаграммасы (3 – қисық)
Асқын өткізгіш электр магниттер қазіргі уақытта өте көп болып 
шығарылады және олар әртүрлі мақсатпен қолданылады. Асқын өткізгіштерді 
мына салаларда қолдануға болады: салмағы және сыртқы қабілеті аз электр 
машиналарды және трансформаторларды, үлкен қуатты ұзын электр жеткізу 
желілерді, асқын жылдамдығы бар темір жол тасымалдаудың магнит 
ілмекшелері бар вагондарды құрауға.

жүктеу 1,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: