Электродинамика және арнаулы салыстырмалық теориясы «Физика», «Физика және информатика»

жүктеу 8,12 Mb.

бет	9/63
Дата	22.02.2018
өлшемі	8,12 Mb.
	#10436

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 63

3.Біруақыттылықтың салыстырмалығы.
§5. Бір санақ жүйесінен екіншісіне өту формулаларын (Лоренц түрлендірулерін) қорыту

l, тыныш тұрған-дағы ұзындығы l₀. Сонымен, сызғыштың ұзындығы оны қан-дай санақ жүйесінде өлшегеніне тәуелді болып тұр. Бұл факт ұзындықтар салыстырмалылығы деп аталады.

3.Біруақыттылықтың салыстырмалығы.

Бір жүйеде біруақытта болатын оқиғалар басқа санақ жүйесі тұрғысынан біруақытта бола ма? Классикалық физи-ка бұған «Иә» деп жауап беретін. Салыстырмалық теориясы-ның, яғни қазіргі физика тұрғысынан бұған бірмәнді жауап беруге болмайды. Біз бұл мәселеге интервалдарды талдаған-да оралармыз.

§5. Бір санақ жүйесінен екіншісіне өту формулаларын (Лоренц түрлендірулерін) қорыту
Осыған сүйеніп екі жүйедегі координаталардың өзара байланысын табайық. Бастапқы кезде, яғни О және O' нүктелері беттесіп тұрған кезде ұзындықтар салыстырмалы-лығы принципіне (4.8) сәйкес шкалалар бірдей болмайды:

. (5.1)

Уақыт өткен сайын координаталар қатынасы да өзгереді.

(5.2)

Бұдан, бұл координатаның түрленуі:

(5.3)

С

онымен, бір координат жүйесінен екіншісіне көшкенде, қандай да оқиғаның координат-тарының түрлену заңы табылды.

Уақыттың салыстырмалылығын пайдалану

Мынадай есепті талдап көрейік. Бастапқы уақыт моментінде (t=t′=0), O және O′ нүктелері беттесіп тұрған кезде, бұл нүктелерден ОХ осі бағытында жарық cигналы жіберіледі. t₂ уақыт моментінде сигнал:

x₂=ct₂ нүктесіне (К жүйесінде) (5.4₁) және x₂′=ct₂′ нүктесіне (К′ жүйесінде) (5.4₂) келеді. Сол нүктеде К′ сағаттары не көрсетеді? Екі координа-таның бір-бірімен байланысы (5.3) бойынша:

x′₂=(x₂-vt₂)Г , (5.5) бұған (5.4)-тен х₂ және х′₂ - ті қойып табатынымыз:

(5.6)

Сонымен сигнал х₂ нүктесіне келгенде, екі жүйеде са-ғаттар әртүрлі уақыт көрcетеді. Сол моментте O′ нүктесі

жүктеу 8,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 63