7-тарт. Қаржылың инеестициялар және аңшалар
♦ 1 2 1
Соцы
1
2
3
4
44
Жумысшы-қызмсткерлердің
д с п о
ненттслген еңбскакы сомасы касіпорынның
кассасынан толенді
687
451
45
Жұмысшы-қызмеікерлсрдің бсрген авшіс-
тық ссеб) бойынша оларга қарьп сома
кэсіпооынның кассасьшан төленді.
687
451,452
46
Өнімдсрді сату барысыігда пайда болган
шығындар
кәсіпорынның
кассасынан
толенді
811
451
47
Кэсіпорьшның
ә к і м ш і л і к
шығындары
кассадан
т о і і с н д і
.
821
451
48
Кэсіпорыннын
конак
кулу
(предста-
вительские расходы) шыгындары кассадан
талещц.
821
451,452
49
Багалы каг^аздарды сатуга. байланысты жум-
салатын шығындар үпіін кажстті акшалар
кэсіпорынның кассасьшан төлендІ.
843
451
50
Жагымсыз багамдық айырмага байланысты
шекксн
гііығьш сомасы кэсіпорынньщ
кассасынан шығыс стілді.
844
452
Кәсіпөрыкідар мен уйы м іарды ң
7 * 4 * есеп айырысу шогы боііынша
жүргһілетін операцияларының есебі
Кәсіпорындар мен үйымдар оздершің ақшаларын сақтау үшін
өздері қалаған банк мекемелерінен есеп айырысу шотын ашулары
тиіс. Кез келген кэсшорындар үшін эрбір банк мекемесінен бір гана
есеп айырысу шоіъш ашуына болады. Есеп айырысу шотын ашу
үшін кәсіпорындар мен үйымдар банк мекемесше мьшадай қүжат-
тарды табыс етуІ қажет:
• банк мекемесінщ атына шот аиіу турачы өтшіш;
• кэсіпорынпың
цұру
туралы
(жайлы)
шешімдердіц
көшірмесі;
• кәсторынныц басшысы, бас бухгалтері жэне ачардыц
орынбасарларыныц қолтацбалары қойылгаи, сондай-ақ
кәсіпорынныц мор тацбасы басылган арнаучы үлгідегі
карточка жэне басқа қүжаттар;
Кәсіпорынның басқа кэсіпорындар мен ұйымдарға төлейтін
төлемі эдетте қолма-қол ақшасыз есеп айырысу шотынан төленеді.
Қандай да болмасьш заңды үйымның басқа кэсторындар
мец үйымдарға қарызы, сшардан сатылып алынған тауарлардың.
122
♦
Бухгалтерлгк есеп теориясы жәпе негіздері
материалдық қүндылыктардың, тагы да басңалардың құны жэне
олардын көрсеткен қызметгеріне төленетін төлем шот иесінің
келісімімен ғана төленеді. Есеп айырысу шотынан қаржы кейбір
жагдайларда шот иесініңкелісімінсіз арбитраждьщ бұйрығы, соггың
үкім қағазы, салық комитеті немесе қаржы полидиясыньщ бүйрығы
тағы да басқа занда қаралған жағдайлар негізінде аударылуы мүмкін.
Есеп айырысу шотындагы ақшадан, нақгы ақшамен қаржы алуг
үшін шот иесіне қызмет көрсететін банк мекемесі чек кітапшасын
береді. Үйымдардың өкілі, эдетте кассир есеп айырысу шотынан
кэсіпорьш кассасына накты ақшаны осы чек кітапшасыньщ тиісті
түрде толтырылған чегі бойынша ала алады. Есеп айырысу шотына
кэсіпорынньщ сатқан өнімі мен тауарларының, материалдық
қүндылықгары мен басқа да активтерінщ жэне баска заңды немесе
жеке түлғаларға көрсеткен қызметгерінен гүскең табыс сомасы,
банкпер мен басқа да банктен іъіс мекемелерден алған несие, сондай-
ак басқа да кэсіпорьшдар мен үйымдардан алған қарыздарының
сомалары кірістеледі. Ал бүл шотган кэсіпорынның басқа заңцы
немесе жеке түлғалардан сатып алған мүлікгері мен загггарының
күны, бюджет жэяе бюджеттен тыс мекемелерге төленетін төлем
сомасы төленеді. Сонымен қоса бүл шоттан кэсіпорьшньщ кас-
сасына жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекакысын төлеу үшін
жэне басқадай мақсаітар үшін нақты ақша алынады. Банк мекемесі
есеп айырысу шогындагы акшалардың көлемінде щот иесінің, яғни
кәсшорындар мен үйымдардың ақша қабьшдау, төлеу және аудару
жайлы талсырмаларын орындайды. Есеп айырысу шоты бойынша
операциялар бірыңғайланган белгші қүжаггар негізінде жүргі-
зіледі. Негізгі есеп айырысу қүжаттары больш: төлем тапсьфмасы,
есеп айырысу чегі, төлем талабы-тапсырмасы, инкассалық өкім,
сапык жэне кеден органдарының инкассалық окімі және тагы да
басқа қүжаттар саналады. Есеп айырысу қүжаттарында оларға
қол қоюға құқыгы бар екі лаүазымды адамдардьщ (кэсіпорын
басшысы мен бас бухгалтерінін) қолдары болуы керек. Онсыз
құжат орындалуға қабьщданбайды. Банк мекемесі өзі қызмет
көрсететін кэсіпорындар және үйымдармен, яғни есеп айырысу
шотының иесімен келісімге келе отырып, белгіленген мерзімде
оларға шоттың көшірмесін жіберіп отырады. Осы көшірмемен
бірге есеп айырысу шоты бойынша жүргізілетін операңиялардың
негізі болып саналапгын есеп айырысу құжаты да бірге беріледі.
Көшірмеде кэсіпорьшдар мен ұйымдардьщ шотындағы қаржының
айдың басындағы жэне айдың соңындағы қалдығы жэне операция
бойынша есеп айырысу шотына келш түскен, яғни кірістелген
жэне одан шығыс етілген, яғнн жұмсалған қаржылар сомасы
көрсетіледі. Кэсшорыңдар мен ұйымдардың бухгалтериясында
банк мекемесі берген шоттың көшірмесінде жазылған сомалардың
дұрыстығы жэне олардың көшірмемен бірге берілген кұжаттарға
сэйкестігі тексеріледі, Үйымдардың есеп айырысу шопгындағы
ақшаларының жұмсалу нөмірі 2-ші (екінші) журнал-ордерде,
ал шотқа кіріс етгітген акшалардың сомасы осы журналдың
тізімдемесшде есептеледі.
Есел айырысу шотындагы ақшалар шоты бойынша жүргііілетін
7-тарау. Қаржыльщ ипвестициялар және аңшалар
♦
123
операциялар
№
Операцимар
мазмұны
Дебитто-
летін шот
Кредиттелетін
шот
1
2
3
4
1
Саггып алушылардан жіберілген өнім,
корсетілген кызмст, істелген жұмыстар
үшін алынуга тиісті сома есеп айырысу
шотына кіріске алынды.
441
301
2
Еншілес (тзуелді) серлстсстіктерден са-
тылган өнім, корсеіілген қызмст, істелші
жұмыстар үшін альшуга тиісті сома есеп
айырысу шотына кіріске алынды
441
321-323
Ессп айырысу шотьша вексельмен келіп
түсксн сома;
- нсгізгі берешектердің қарыз сомасы;
- есептелген пайыздар
441
441
302
332
4
Жолдағы деп есептелген акшалар ұиым-
ныя еееп
айырысу шотыпа кіріскс
алынды
441
411
5
Есеп айырысу шотына кэсінорынның
жарғылык корын толтыру максатымен
үлсс косушылардан келіп түскен сома
441
511
6
Оз акдиямызды қайта сагудан есеп
айырысу шотына кіріске алынган табыс
сомасы
441
521
7
Есеп айырысу шсггына жалға алушы-
лардан мүлікгерді паяцалашаны үшін
түсксн қаржы
441
724
332 (егер бұрын
есепіелінген
болса)
Достарыңызбен бөлісу: |
