Экономика жəне басқару факультеті

 

 

 

 

 

  

 

 

 

Назар  аудартудың  маңызды  факторы  болып  жарнамаланатын  тауардың 

жаңашылдық дəрежесі табылады.  

Жарнамада  назар  аударту  үшін  көбінесе  проблемалық  ситуацияны 

қолданады. Мысалы, не істеу керек?  (Комет) 

Жарнаманың  көру  аймағының  сол  бөлігінде  орналасуы  тиімді  болып 

табылады.  

Жарнамалық  мəтінді  сауатты  құрастыру  үшін  тек  қана  адамның 

психологиясын  ғана  емес,  сонымен  қатар  саяси  жəне  экономикалық 

жағдайларды  да  есепке  алу  керек.  Мысалы,  жарты  жыл  жалақы  алмаған 

шахтерлардың  көтерілісінен  кейін  (голодовка)  бриллиант  алуға  шақыру 

жарнамасы орынсыз болып табылады.    

 

Тақырып 8. Жарнамалық хабарлау: үлгілері, құрамы 

 

1. 

Жарнамалық хабарлау: түсінігі, негізгі кезеңдері 

2. 

Жарнамалық хабарлаудың мазмұны 

3. 

Жарнамалық хабарлау нысандары 

 

Əрбір  жарнаманың  ажырамас  (бөлінбес)  бөлігі  болып  идеяны  жəне 

жарнаманың негізгі мəнін ашып көрсететін мəтін табылады. 

Төменде  жарнамалық  материалдар  мəтінінің  идеясын  жасау  əдістемесі 

көрсетілген: 

Жарнама  материалдарының  мəтінінің  идеясын  жасау  əдістемесі 

(кезеңдері) 

1. 

Жан-жақты 

талдау 

негізінде 

сіздің 

ұйымыңыздың 

жəне 

жарнамаланатын  тауардың  (қызметтің)  аналогиялық  тауарлар  (қызметтер) 

нарығындағы  орнын  анықтау.  Бəсекелестердің  жарнамалық  материалдарын 

жинау, зерттеу жəне бағалау. 

2. 

Өзіңізді сіздің болашақ жарнамалық материалдарыңызды алушының 

орнына  қою.  Тауардың  (қызметтің)  жарнамалық  (пайдалы)  қасиеттерінің 

тізімін 

жəне 

сіздің 

тауарыңыз 

(қызметіңіз) 

қанағаттандыратын 

тұтынушылардың қажеттіліктерінің тізімін құрастыру. 

3. 

Сіздің  болашақ  жарнамалық  мəліметіңіздің  жарнама  алушыға 

жетуінің  əр  түрлі  жағдайларын  моделдеу.  Жарнамалық  мəтінді 

құрастырудың,  безендірудің  əр  түрлі  варианттарына  жарнама  алушының 

мүмкін  реакциясын  елестетуге  жəне  талдауға  тырысу.  Тұтынушының 

Шешім қабылдау 

Əрекет (сатып алу) 

қажеттіліктері 

мен 

мұқтаждықтарын 

қанағаттандыратын 

сіздің 

тауарыңыздың  артықшылықтарын,  оның  пайдалы  қасиеттерін  көрсету 

тəртібін анықтау. 

4. 

Барлық  істелген  жұмыстардың  нəтижелері  бойынша  жарнамалық 

материалдың  мəтіндік  бөлігін,  жарнамалық  материалдарды  безендірудің 

мүмкін сюжетін құрастыру. 

Жарнамалық мəтінді құрастырған кезде тауарды сатып алу туралы шешім 

қабылдауға ынталандыратын мотивтерді есепке алу маңызды. 

Американ  психологы  А.Маслоу  жарнамалық  мəтінді  құрастыруға 

көмектесетін  адам  қажеттіліктерінің  түрлерін  ұсынды.  Жарнама  мəтінін 

құрастырумен  айналысатын  жарнама  агенттігінің  мамандары  қажеттіліктің 

бұл  жіктелуін  толығымен  пайдалана  алады.  1.....,  2.................,  3............., 

4........., 5........... 

Маслоу адам қажеттіліктері иерархия бойынша орналасады деп жəне жаңа 

қажеттіліктердің 

пайда 

болуы 

оның 

алдындағы 

қажеттіліктерді 

қанағаттандыруға  негізделеді  деп  есептейді.  Мысалы,  аш  адам  қорғаныс 

(қауіпсіздік)  немесе  басқа  да  жоғары  қажеттіліктерді  сезінбейді.  Тек 

тойғаннан  кейін  ғана  адамда  қорғаныс  қажеттілігі  пайда  болады,  оны 

қамтамасыз  еткеннен  кейін,  адам  əлеуметтік  қажеттіліктерді,  содан  соң 

құрметтеу жəне ең соңында өзін-өзі көрсету қажеттілігін сезіне бастайды. 

Осылайша  жарнама  маманының  –  мəтін  дайындаушының  алдында 

адамның  мінез-құлқына  неғұрлым  ықпал  етуші  факторлар  мен 

қажеттіліктерді таңдап алу міндеті тұрады.  

Əлеуетті тұтынушыларды ең алдымен өндірушінің тауарға қосқан нəрсесі 

емес, ал олардың тауардан не ала алатындығы қызықтырады. 

Хабарландыруда  нақты  жəне  неғұрлым  толық  ақпарат  берген  дұрыс. 

Адамдар егер оларды қызықтыратын ақпарат тапса, ұзын мəтінді оқуға даяр 

екендігі  бірнеше  рет  дəлелденді.  Мысалы,  жиһаз,  теледидар,  т.б.  алғысы 

келетін  адам  сол  тауарларға  қатысты  кез  келген  хабарландыруды  байқайды 

жəне оны соңына дейін оқиды. 

Жарнама  жасаудың  шет  елдік  тəжірибесі  жақсы  жарнама  жасауға 

мүмкіндік беретін кейбір ережелерді қалыптастыруға мүмкіндік береді:  

Позицияны  анықтау.  Жақсы  жарнама  жарнамаланатын  тауардың  нені 

білдіретінін жəне оны қалай пайдалануға болатындығын көрсетеді. Сонымен 

қатар  жарнамаланатын  тауардың  бəсекелестер  бұйымынан  ерекшелігін 

айқындайды.  Мысалы,  сіз  өзіңіздің  тіс  пастаңыздың  басқа  пасталарға 

қарағанда  тісті  жақсы  ағартатынын  жəне  күлкіңізді  əдемі  ететіндігін 

позициялай аласыз. Екінші жағынан, сіз өзіңіздің тіс пастаңызды тіс жегішке 

қарсы əрекет ететін дəрілік құрал ретінде позициялай аласыз. 

Үлкен үміт.  

Ұлы идея. 

Тауар маркасының имиджі 

Сапа 

Жаңашылдық  (новизна) 

Нақты (истинные) сатып алушылар 

Көрнекілік (наглядность) 

 

Тақырып 9. Прессадағы жарнама 

 

1. 

Прессадағы жарнаманың маңызды сипаттамалары 

2. 

Прессаға арналған жарнамалық материалдар 

3. 

Газет, журнал жарнамасының артықшылықтары мен кемшіліктері 

4. 

Жарнама құны, басылымдағы жарнаманың орны 

 

Прессадағы  жарнама  əр  түрлі  газеттердегі,  журналдардағы,  бюллетень, 

каталогтардағы  публикациялармен  қамтамасыз  етіледі.  Бұл  жарнама 

құралына 

анықтамалардағы, 

оқулық 

жəне 

оқу 

құралдарындағы 

жарнамаларды да жатқызады. 

Жарнама  тарату  құралы  ретінде  периодикалық  басылымдар  келесі 

маңызды сипаттамаларға ие:  

1. 

оны 

оқитын 

оқырмандардың 

ерекшеліктері, 

периодикалық 

басылымдарды мамандандыру; 

2. 

тираж; 

3. 

тарату аймағы; 

4. 

басылымның периодтылығы. 

Тематикасына  байланысты  барлық  периодикалық  басылымдарды 

қоғамдық-саяси  жəне  мамандандырылған  деп  бөлуге  болады.  Қоғамдық-

саяси  басылымдарда  тұрғындардың  көп  бөлігіне  арналған  тауарлар  жəне 

қызметтер туралы жарнамалық хабарландырулар жарияланады. Өнеркəсіптің 

белгілі  бір  саласындағы,  ғылыми  жəне  техникалық  мамандарға  арналған 

өнеркəсіптік  бағыттағы  тауар  жəне  өнімдер  туралы  жарнамалық 

хабарландырулар сəйкес мамандандырылған басылымдарда жарияланады. 

Жеделдігіне,  қайталанатындығына  жəне  кең  таратылуына  байланысты 

прессадағы  жарнама  жарнама  құралдарының  ішіндегі  ең  тиімділерінің  бірі 

болып табылады. Жарнаманың бұл түрі жедел қарқынмен өсуде. Жыл сайын 

жарнамалық  хабарландыруларды  жариялауға  тапсырыс  алушы  қоғамдық-

саяси жəне мамандандырылған басылымдардың саны өсуде.  

Сауда,  өнеркəсіп  жəне  кəсіби  мамандар  үшін  басылымдар  туралы  сөз 

болғанда оқырмандар аудиториясын зерттей білу маңызды болып табылады. 

Мысалы,  жалпы  бағыттағы  медициналық  журналдарды  10000-даған 

дəрігерлер,  ал  медицинаның  терең  мамандандырылған  бөліміне  арналған 

периодикалық басылымдарды  мыңға  жетпейтін  адамдар оқуы  мүмкін.  Бірақ 

олар жарнаманы нағыз пайдаланушы адамдар болуы мүмкін. 

Жарнаманы  орналастыру  үшін  басылым  таңдау  кезінде  маңызды  ролді 

оның  периодтылығы  алады.  Күн  сайын  шығатын  газетті  тəулік  ағымында 

лақтырып тастайды. Жергілікті аптасына шығатын газетті немесе журналды 

аптасына бірнеше рет қарайды жəне 7 күн сақтайды. Айына бір рет шығатын 

журналдардың өмірі одан да ұзақ жəне олар жылдар бойы сақталуы мүмкін. 

Бірақ басқа жағынан қарасақ, күн сайын шығатын газеттер жарнаманы нақты