Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

050713 – Көлік , көлік техникасы және технологиялары мамандығының студенттеріне арналған

Павлодар

Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқауларды бекіту парағы			Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/41
		БЕКІТЕМІН ОІ жөніндегі проректор _________Пфейфер Н.Э. 20__ж. «___»_______

ассистент _____________ Ж. Р. Танирбергенова

050713 – Көлік, көлік техникасы және технологиялары мамандығының студенттеріне арналған

Кафедраның отырысында ұсынылды

20__ж. «___»______________, №__ хаттама
Кафедра меңгерушісі _____________ Ордабаев Е.К. 20__ж. «____» ________
ММжКФ ОӘК мақұлданды
20__ж. «___»______________, №____ хаттама
ОӘК төрағасы _______________ Ахметов Ж.Е. 20__ж. «____» ________
МАҚҰЛДАНДЫ:
ЖжӘҚБ бастығы _____________ Варакута А.А. 20__ж. «____» ________

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

Пәннің мақсаты мен міндеті.
Пәнді оқытудағы мақсат
- Пәнді оқытудың мақсаты энергетикалық кондырғының құрылысы негізінде, жұмыс істеу принципі бойынша, әр түрлі көлік техникаларының энергетикалық қондырғысының жұмыс істеу ерекшеліктері бойьшша студенттерге қажетті салада білім беру және оларда өтетін процестерінің теориясын оку негізінде негізгі технико-экономикалық тиімді және экологиялық сипаттамаларын жоғарылату жолдарын анықтау.
Пәнді оқытудағы міндет.

«Көлік техникасынын энергетикалық қондырғылары» пәні бойынша алынған білімдер 050713 - «Көлік, көлік техникасы және технологиялары» мамандығы бойынша бакалаврларды, одан әрі магистрларды дайындау кезінде және энергетикалық қондырғының сенімділігін, тиімділігін және қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптарды ескере отырып, олардың теориялык және тәжірибелік зерттеулерін өз бетінше өткізу үшін қажетті.

«Көлік техникасының энергетикалық кондырғылары» пәні және оңың мазмұны. Еліміздің халық шаруашылыгындағы көлік техникасының және технологияның орны мен ролі: Көлік техникасының энергетикалық кондырғыларының бірдейлігі және түрлі болуы және олардын еліміздегі халық шаруашылығы үшін маңызы.

Әр түрлі энергетикалық қондырғының жұмыс істеу принциптері. Отын энергетикалық қорларын пайдаланудағы энергетикалық қондырғының ролі және қоршаған ортаны қорғау мәселелері.

Әр түрлі энергетикалық қондырғылардың қазіргі жағдайы және болашақта дамуы.

1. 
   Әр түрлі техникалардың энергетикалық қондырғыларының топталуы және техникалық сипаттамалары
   
2. 
   Энергетикалық қондырғының принциптік, жинақталу және кинематикалық сүлбалары: тағайындалуы әр түрлі кәзіргі заманғы піспекті қозғалтқыштардың негізгі түйіндерінің кұрылымдық ерешеліктері: газды турбиналық қозғалтқыштарының және қондырғыларының, көліктік дизель-генераторларынын, компрессорларының және тоңазытқыш машиналарының кұрылымдық және жылулық сұлбалары.
   

1.4. Ауамен қамыту, отын беру, жүмыс режимдерін автоматты реттеу, үйкелетін бөлшектерді майлау, жылумен кернеуленетін түйіндердін салқындату, оталдыру және оқтату, апаттық жұмыс режимдерінен автоматты қорғау жүйелерінің құрьлымдық ерекшеліктері, жүмыс істеу принциптері және сипаттамалары. Тартым трансформаторларының топталуы. Бірінші және екінші жағында реттеудің негіздері.

1.5 Тоназытқыш машиналарының жылуалмасу аппараттары және компрессорлар.

1.6 Дәстүрлік емес энергетикалық қондырғының құрылымдық сүлбалары.

2.1. Отын және жанғаннан кейін қалатын заттар.

Жылулық энергетикалық қондырғыларда қолданатын отындардың түрлері және олардың қысқаша сипаттамалары. Қоспа жасау тәсілдері. Әр түрлі жылулық энергетикалық қондырғыларда отын-ауа қоспасының жану процесінің физика-химиялык негіздері. Жылулық қозғалткыштарда отын жануының термохимиялық есебі. Жанғаннан кейін қалатын заттар және олардың қоршаган ортаға әкелер әсері. Жанғаннан кейін қалатын заттардың зиянсыздандырылу тәсілдері.

2.2. Пісіпектік іштен жану қозғалтқыштарының жұмыстық процесі.

Негізгі ұғымдар мен анықтамалар. Піспектік іштен жану қозғалтқышының газ реттеу циклдары, такттілері және фазалары. Көрсеткіш диаграммалары. Іштен жану қозғалтқыштар цилиндрінде өтетін жұмыстық продестердің теориясы: сығылу, жану-үлғаю, газ алмасу процестері. Процестердің негізгі параметрлері және оларды есептеу әдістері. Механикалық жоғалтулар. Керсеткіш және тиімді көрсеткіштері: іштен жану қозғалтқыштарының жылулық балансы.

2.3. Қалактық машиналардың және газды турбиналық қозғалтқыштардың (ГТҚ) жұмыстық процестері.

Негізгі ұғымдар мен анықтамалар. ГТҚ циклдары. ГТҚ-ның жұмыстық процесінің теориясы және есептеу негіздері. Газды турбиналарының жылулық есебі: турбинадағы газдың ұлғаю процесінің теориясы. Турбинадағы жоғалтулар. Турбинаның ПӘК-і және қуаты. Көп сатылы турбиналар. Турбиналардың сипаттамалары.

2.4. Турбокомпрессорда ауаның және тоңазытқыш компрессорында фреонның сығылу процесі: компрессордың ПӘК-і, оның пайдаланатын қуаты және сипаттамасы. Компрессордың есебі. ЭЕМ-да қозғалтқыштың процестерін модельдеу.

5. 
   Қозғалтқьштың жұмыстық процесіне құрылымдық пайдаланғыштық және климаттык факторларының әсерін бағалау үшін модельді пайдалану.
   
6. 
   Трансформатор орамының көмегімен кернеуді реттеу, әр түрлі байланыс сүлбаларының комегімен бір бағытта және қарсы бағытта қосу сатысы.
   

3.1. Энергетикалық қондырғылардың сипаттамалары.

Піспекті: ІЖҚ және ГТҚ-ларының сипаттамаларының түрлері. Тоңазытқыш агрегаттардың және компрессорлардың сипаттамалары.

3.2. Энергетикалық қондырғылардың қуатын жоғарылату тәсілдері.

ІЖҚ-тарын үстеме үрлеу. Үстеме үрлеу жүйелері және сұлбалары. Форсирование. Ауаның аралық салқындатылуы. Тартым трансформаторларының сипаттамасы.

3. 
   Піспек машинасының және үстеме үрлеу агрегаттарының қазіргі заманға сай жұмысы: құрастырылған ІЖҚ-тарының жұмыстық процестерінің параметрлеріне қоршаған ортаның әсері.
   

4.1. Піспек қозғалысының кинематикалық сипаттамасы. ЭЕМ-да піспектік ІЖҚ-ның айналшақ механизмдеріндегі бар күштерді есептеу және олардың сұлбалары; қозғалтқыштары теңгеру; білік жетегінін айналым тәрбелісі туралы негізгі ұғымдар; атнидірілдік және демпферлердің тағайындалуы.

5.1. Пайдалануда энергетикалық қондырғылардың жұмысы: бос жүріс, тұрақталған және тұрақталмаған режимдер. Пайдалану режимдеріндегі жұмыстың ерекшеліктері. Энергетикалық қондырғылардың пайдаланудағы жұмысының техника-экономикалық көрсеткіштері. Жүрістік және жүрістік емес жағдайларында трансформаторлардың жұмысы. Жұмыс көрсеткіштеріне пайдалану факторларының және климаттык жағдайдың әсері. Энергетикалық қондырғылардың сипаттамаларының көлік техникасының техника-экономикалық көрсеткіштерімен және тартым қасиептерімен өзара байланысы. Жалпы энергетикалық қондырғылардың және көлік техникасының пайдаланудағы кауіпсіздік сұрақтары.

6.1. Энергетикалық қондырғылардың сенімділігі және онымен қамту жолдары.

Техникалық диагностика жүйелері. Энергетикалық қондырғылардың техиика-экономикалық көрсеткіштерін жоғарылату үшін диагностиканы қолдану. Тартым трансформаторларын сынау түрлері. Сынаудың мақсаты және түрлері. Энергетикалық қондырғыларды сынақтан өткізу үшін қолданылатын әдістер мен күралдар. Экснерименттерді жобалау және өңдеудің математикалық әдістері.

Әдебиеттер тізімі
Негізгі

1. 
   Энергетические установки подвижного состава: учебник/ В.А. Кручек, В.В. Грачёв, В.В. Крицкий. – М.: Издательский центр «Академия», 2006. - 352 с.
   
2. 
   Расчет автомобильных и тракторных двигателей: Учебное пособие для вузов/ А.И. Колчин, В.П. Демидов – М.: Высшая школа, 2002 г. –496 с.
   
3. 
   Двигатели внутреннего сгорания: учебник в 3 кн./ Под ред. В.Н. Луканина. –М.: Высшая школа, 1995.
   
4. 
   Автокаталог. Модели 1999 г. – М.: За рулём, 1998 г. – 384 с.
   
5. 
   Володин А.И. Локомотивные двигатели внутреннего сгорания — 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Транспорт, 1990. - 256с.
   

7. Райков И.Я., Рытвинский Г.Н. Конструкция автомобильных и тракторных двигателей: Учебник для студентов вузов по специальности «Двигатели внутреннего сгорания».– М.: Высшая школа, 1986. – 352 с.

8. Автомобильные двигатели: Учебник для студентов вузов по специальности «Двигатели внутреннего сгорания» /В.М. Архангельский, М.М. Вихерт, А.Н. Воинов и др.; Под редакцией М.С. Ховаха. – 2-ое изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1977. – 591 с.
Қосымша
9. Учебники по конструкции различных моделей двигателей, автомобилей и тракторов.

10. Тракторные дизели: Справочник /В.А.Взоров, А.В.Адамович, А.Г.Арабян и др. – М.: Машиностроение, 1981. – 535 с.