Ақуыздардың тұнбалану реакциясы.
№5 Тәжірибе. Қыздырудың нәтижесінде ақуыздардың ұйып қалуы.
Ақуыздық молекуланың айналасындағы гидраттық қабықшаның ыдырауына негізделген, нәтижеде түрлі молекулалардың зарядталған бөлікшелерінің иондық әрекеттесуі және олардың жабысып қалуы жүреді (денатурация).
Талдаудың жүруі. Ақуыз ерітіндісін су моншасында немесе ашық жалында қыздырады. Қойланған зат түзіледі.
Бақылау сұрақтары.
Ақуыз дегеніміз не?
Ақуыз молекуласындағы аминқышқылдар бір-бірімен өзара қалай байланысқан?
Ақуыздарға арналған түсті реакциялар нені ашады?
Ақуыздарға түсті реакциялардың мәні.
Ақуыздардың тұнбаға түсуінің себебі неде?
Ауыр металдардың тұздарымен уланғанда уға қарсы зат ретінде не үшін жұмыртқа белогін немесе сүи береді?
Ақуыздардың тұнбаға түсуі қандай температуралық жағдайларда болуы мүмкін?
Ақуыз денатурациясы деген не және қандай факторлар ақуыздың денатурациясын тудырады?
Тақырып 3. Ферменттер.
БИОЛОГИЯЛЫҚ КАТАЛИЗАТОРЛАР - ФЕРМЕНТТЕР.
Ферменттер (немесе энзимдер) деп белоктық табиғатқа ие тірі ағзалардың барлық клеткалары мен ұлпаларының құрамына кіретін және жеке химиялық реакциялардың өтуін тездететін биологиялық катализаторларды айтады (химиялық тепе-теңдікке жету).
Ферменттер ағза клеткаларында синтезделеді және зат алмасу процессінің негізінде жататын барлық химиялық реакциялардың өтуін катализдейді. Ферменттер катализдейтін заттар субстраттар деп аталады. Белсенделу фермент-субстратты комплекстің түзілуімен өтеді.
Олардың әсер ету сипатына қарай олар алты сыныпқа бөлінеді: оксидоредуктазалар, трансферазалар, гидролазалар, лиазалар, изомеразалар, синтетазалар.
Барлық ферменттер табиғаты бойынша белок болғандықтан (жәй және күрделі), олар белоктардың барлық қасиеттерін көрсетеді.
1 Тәжірибе. Ферменттер ерітіндісін дайындау.
а) Өсімдік крахмалының гидролизін катализдейтін амилаза ферментінің ерітіндісін дайындау.
Амилаза ферменті сілекей құрамында болады.
Тәжірибенің барысы. 20-30 мл дистилденген суды алып 1-2 минут бойы бірнеше рет ауызды шайып тастайды. Алынған сұйықтықты ферментті препарат ретінде қолданылады.
б) Мочевинаның ыдырауын катализдейтін уреаза ферментін дайындау.
Жұмыстың барысы. Қарбыз пістелерін тазалайды да және ступкада кварц құмымен дистилденген судың аздаған мөлшерімен араластырады, 10-15 тыныдырып қояды және фильтрлейді. Фильтраттың құрамында уреаза ферменті болады.
2 Тәжірибе. Ферментердің каталиткалық қасиеттері. Сілекей амилазасының әсерінен крахмалдың гидролизі.
Реакция қыздырудағы қышқылдардың әсері механизмі сияқты механизм бойынша жүреді ( 4 жұмысқа қара «Энергетикалық заттар. Көмірсулар.»)
Жұмыстың барысы. Екі пробиркаға 2 мл-ден крахмал жабысқағын және бір пробиркаға соншама су, ал екінші пробиркаға - сілекей ерітіндісін құяды. Екі пробиркаға да шыны таяқшалар салынады және бір уақытта оларды 40С температуралы су моншасына салады. Бір минуттан соң әр бір пробиркадан бір тамшыдан ерітінді алады да және оларды жеке-жеке йод ерітіндісінің тамшысымен араластырады. Осы пробаларды әр бір 2, 4, 6 және 10 минутта қайталап отырады. Байқауларды кестеге толтырып отырады.
|
1мин
|
2мин
|
4мин
|
6мин
|
8мин
|
10мин
|
Крахмал+су
|
|
|
|
|
|
|
Крахмал+сілекей
|
|
|
|
|
|
|
Пробиркадағы қалған сұйықтыққа 1 мл-ден Феоинг сұйығын қосады және қыздырады. Байқаулар мен қорытындыларды жазып қояды.
3 Тәжірибе. Ферменттің белоктық табиғатын дәлелдеу.
Ферменттер белок болғандықтан, белокты денатурациялайтын барлық реагенттер ферменттердің биологиялық қасиеттерін жоғалтады.
Жұмыс барысы. Екі пробиркаға 2 мл-ден сілекей ерітінділерін құяды. Біреуін қайнап тұрған су моншасына қояды, ал екіншісіне фенол қосады. Содан соң екі пробиркаға да 1 мл-ден крахмал және 3 минуттан соң 1 тамшыдан йод қосады.
4 Тәжірибе. Ферменттер әрекетінің спецификалылығы.
Фермент және субстраттың өзара әсерінің спецификалылығының негізгі себебі ферменттің және субстраттың белсенді орталығының құрылымының комплементарлығы болып табылады.
Жұмыстың барысы. 4 пробирканы номірлейді. Алғашқы екеуіне 2 мл-ден крахмал, 3 және 4-лерге сахароза ерітіндісін құяды. Соң жұп пробиркаларға 1 мл-ден сілекей ерітіндісін, ал тақ пробиркаларға - ашытқы сахарозасының ерітіндісін қосады. Араластырады және 10 минутқа 38С температуралы су моншасына қояды. Суығаннан соң барлық пробиркаларға 2 тамшыдан йод ерітіндісін құяды. Тәжірибенің нәтижелерін кестеге енгізеді.
№ пр
|
Субстрат
|
Фермент
|
Әсердің сыртқы эффектісі
|
Қорытынды
|
1
|
Крахмал
|
Ашытқы сахарозасы
|
Йод
|
Фелинг сұйығы
|
|
2
|
Крахмал
|
Сілекей
|
|
|
|
3
|
Сахароза
|
Ашытқы сахарозасы
|
|
|
|
4
|
Сахароза
|
Сілекей
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: | 
