Әдістемелік құрал

жүктеу 1,32 Mb.

бет	4/9
Дата	05.02.2018
өлшемі	1,32 Mb.
	#8622

1 2 3 4 5 6 7 8 9

_______
2 . 10 5 Па Т 2 - 5.
ПӘН МҰҒАЛІМІ Мамбетова К К ПӘНІ
КЛАСЫ 7 САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ
Жаңа материалдың таныстырылымы
Жаңа материалды қолдану
В) денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама
А) жылдамдық

Бақылаулар таблицасы.

Дене	Зат тығыздығы	Дене бата ма, әлде жүзе ме?
Дене	Зат тығыздығы	Су	Тұз ерітіндісі
Ағаш өзекше	520
Металл өзекше	7800
Картоп	670

32.а)Егер_______________________________________________________________

____________________________________________________дене сұйыққа батады.
б).Егер __________________________________________________________________

________________________________________дене тепе – теңдік қалпын сақтайды.

с)Егер _____________________________________________________________

____________________________________________ дене сұйық бетіне көтеріледі.

33.Жанып жатқан керосинді өшіруге бола ма?

Жауабын түсіндір. _______________________________________________________

_____________________________________________________________________
34. Қандай суда жүзу жеңіл - өзенде ме, теңізде ме?

Жауабын түіндір. ________________________________________________________

_____________________________________________________________________
35. Анықтаманы толықтыр: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ беттік керілу күші деп аталады.
36. Жұғатын сұйықты жұқпайтын сұйықтан қалай ажыратуға болады?

Жауабы:___________________________________________________________________________________________________________________________________

37. а)Қылтүтіктік құбылыстар деп _________________________________________

________________________________________________________________атаймыз.

б)Сұйықтың қылтүтіктік көтерілу биіктігі формуласымен анықталады.
Жұмыс. Қуат. Энергия.

1.Механикалық жұмыс деп _______________________________________________

_____________________________________________________________ атаймыз.
2.Механикалық жұмыс мына формуламен анықталады:

3.Жұмыстың өлшем бірлігі_____________________________ белгіленеді.

4.Жұмыстың өлшем бірліктері арасындағы қатынасты жаз.

1 кДж=___________ Дж

1 мДж=___________ Дж

0,1 МДж=_________ Дж

5.Массасы 220 кг құлан жүгірмей-ақ 1,5 м биіктікке секіре алады. Ол қандай жұмыс істейді?
6.Жұмысшы құмы бар арбаны 100 Н күшпен итереді. Арбаны 20 м жерге ауыстырғанда ол қандай жұмыс атқарады?
7.500 кПа-ға тең будың қысымымен, бу машинасының поршені 0,4 м-ге ығысты. Поршень ауданы 300 см² –қа тең. Будың жұмысын есепте.
8.Сұрақтарға жауап беру арқылы таблицаны толтыр.

№	Сұрақ	Жауабы	Дұрыс жауабы
1	Қуаттың қай анықтамасы дұрыс?	А) Көлем бірлігіндегі бөлшектер саны; Б) Көлем бірлігіндегі зат массасы; В) Жұмыстың орындалу жылдамдығы; Г) Уақыт бірлігінде дененің өткен жолы.
2	Қуатты қай формуламен есептеуге болады?	F=ρgV A=F*S N=A/t N=m/m₀
3	Қуаттың негізгі өлшем бірлігі қандай?	H Па Дж Вт

9. Массасы 3 т жүк 12 м биіктікке көтерілді. Көтергіш машина двигателінің қуаты 2 кВт. Жүк қандай уақытта көтерілді?

10. Анықтаманы толтыр.

Энергия деп __________________________________________________________

_______________________________________________________________ айтамыз.
11. Схеманы толтыр:

12. Потенциалдық энергия деп _____________________________________________

______________________________________________________________атаймыз.
13. Потенциалдық энергияны есептеу формуласын жаз:

14. Кинетикалық энергия деп _____________________________________________

________________________________________________________________атаймыз.

15. Кинетикалық энергияны есептеу формуласын жаз:

Деформацияланған серіппенің потенциалдық энергиясының формуласын жаз:

Деформацияланған дененің серпімділік күші:

19.Екі бірдей металл шар (m₁=m₂) әртүрлі жылдамдықпен еден бетімен қозғалып келеді.Мұндағы v₁=3v₂. Денелердің кинетикалық энергиясы жайлы не айтуға болады?

20.Жылжымалы блок көмегімен жүк 0,9 м биіктікке көтерілді. Жіптің бос ұшы қандай ұзындыққа созылды?
21.10 Н күшпен жіпті тартып қандай жүкті көтеруге болады? Блок массасы 250 г.
22.Механиканың алтын ережесі: ___________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

23.Анықтаманы толықтыр.

1. Толық жұмыс дегеніміз

__________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Механизмнің ПӘК-і дегеніміз ___________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. ПӘК-ті есептеу формуласы:

Молекула-кинетикалық теория негіздері

1. Қалыпты жағдайда 1 кг SO₂ күкіртті газда қанша молекула бар?

М = 64^.10^-3 кг/моль

N_A= 6,02 ^.10²³моль^-1 N= m / m_0, бірақ m₀= М / N_Aолай болса N= m N_A/ М

m = 1 кг 1 кг 6,02 ^.10²³моль^-1

N= = 9,4 ^. 10^-24

N-? 64^.10^-3 кг/моль

2. О₂ оттегінің бір молекуласының массасын тап. 1-тәсілі

М = 32^.10^-3 кг/моль М

N_A= 6,02 ^.10²³моль^-1 m ₀= ^_____

N_A

m ₀-? 32^.10^-3 кг/моль

m ₀ = ^{______________________} = 5,3^.10^-26кг

6,02 ^.10²³моль^-1
2-ші тәсілі

m ₀= 32 м.а.б. =1,66^.10^-27.32= 5,3^.10^-26кг

3. Судың салыстырмалы молекулалық массасы 18 м.а.б.екендігі белгілі, оны килограммен көрсет.

m ₀= 18 м.а.б. =1,66^.10^-27.18= 3^.10^-26кг

4. Табиғатта әртүрлі атомдар мен молекулалар саны қанша?

Ж: Табиғатта химиялық элементтер саны 107, ал молекулалар саны шексіз.
5. Қалыпты жағдайда көлемі 60м³ бөлмеде қанша ауа молекулалары бар?Ауаның мольдік массасы М = 29^.10^-3 кг/моль, ауаның тығыздығы ρ₀= 1,29 кг/ м³

М = 29^.10^-3 кг/моль N= m / m_0,ондағы m- бөлмедегі ауа массасы; m_0-бір молекуланың

N_A= 6,02 ^.10²³моль^-1 массасы. m= ρ₀^. V₀; m₀= М / N_A сонда N= ρ₀^. V₀ ^. N_A/ М

V= 60м³ 1,29 кг/ м^3. 60м^3. 6,02 ^.10²³моль^-1

ρ₀= 1,29 кг/ м³N= = 1,6^. 10^-27

29^.10^-3 кг/моль

N-?

6. N₂ азоттың молекулалық массасын анықта.

М = 28^.10^-3 кг/моль М 28^.10^-3 кг/моль

N_A= 6,02 ^.10²³моль^-1 m ₀ = ^______ = ^{_____________________________} = 4,65 ^. 10^-26кг

m ₀-? N_A 6,02 ^.10²³моль^-1

Идеал газ. Газдың макроскопиялық параметрлері.

1. Егер жабық ыдыстағы газды 140 К – ге қыздырған кезде оның қысымы 1,5 есе артса, ол қандай температурада болған?

Көлемі тұрақты, демек Р₀ Т₀2

^_______ = ^{_________________}= ^______; Т₀ = 280 К

РТ₀+140 3

2. Идеал газдың күй теңдеуін ... деп жазуға болады.

Ж: PV/T = const

3. Температурасы 4⁰С ал будың тығыздығы 0,0064 кг/м³, судың тығыздығы 1000 кг/м³болса, онда су буының молекула аралық көлемі судың молекула аралық көлемінен неше есе үлкен?

t = 4⁰С

ρ_бу = 0,0064 кг/м³, Vбу : Vсу = ρ_су: ρ_бу

ρ_су = 1000 кг/м³Vбу : Vсу = 1000 кг/м³: 0,0064 кг/м³= 1,53^.10 ⁵

Vбу : Vсу - ?

4. Ауаның қалыпты жағдайдағы тығыздығы 1,29 кг/м³. Ауаның мольдік массасын табу керек.

ρRT ρRT

Р = ^____________М = ^_________ М = 29 ^.10 ^-3кг/моль

М Р

5. Газдың қандай күйі вакуум деп аталады?

Ж: Молекулалардың еркін өту жолы ыдыстың мөлшерлерімен шамалас болатын кездегі күй.

6. Газдың қысымы газдың қозғалысын сипаттайтын қандай шамаларға тікелей тәуелді?

Ж: Молекулалардың кинетикалық энергиясына.
7. Қалыпты жағдайда аргонның молекулалары 6,35^.10^-8м еркін қозғала отырып,секундына 6^.10⁹с^-1рет соқтығысты. Аргонның молекулаларының орташа жылдамдығын есепте.

ν = 6 ^.10 ⁹с^-1 υ = λ ^.ν

λ = 6,35 ^.10 ^{- 8}м. υ = 6,35 ^.10 ^{- 8}м ^.6 ^.10 ⁹с^-1 = 381 м/с

υ - ?

8. Гелий атомының концентрациясы 2 ^.10 ²⁰м ^-3, ал гелий атомының диаметрі 2 ^.10 ^-10 м тең. Еркін қозғалу ұзындығын есепте.

n = 2 ^.10 ²⁰м ^-3 1

d = 2 ^.10 ^-10 м λ = ^{____________________}= 2,82 cм

√ 2π d ² n

λ -?
9. Әрбір молекула секундына 2 ^.10 ¹⁰ с^-1 рет соқтығысқандағы газдың молекуласының жылдамдығы 1000м/с болса, онда еркін қозғалу ұзындығын есепте.

υ = 1000 м/с υ

ν = 8 ^.10 ⁹ с^-1 λ = ^_________ λ = 5 ^.10 ^{- 8}м

λ -? ν

10. 5 ^.10 ²³ молекуланың барлығы бір бағытта 800 м/с жылдамдықпен қозғалды. Бір молекуланың массасы 4 ^.10 ^{– 26} кг тең. Қозғалыс мөлшері қандай болғаны?

n = 5 ^.10 ²³Р= n ^.m₀ ^.υ

υ = 800 м/с

m₀ = 4 ^.10 ^{– 26} кг Р= 5 ^.10 ^{23 .}4 ^.10 ^{– 26} кг ^. 800 м/с = 16 кг ^. м/с

Р-?
11. Газ молекулаларының қысымы 3^.10 ⁵ Па, λ = 8 ^.10 ^{– 8} м, қысымы 2^.10 ⁵ Па тең болғанда еркін қозғалу ұзындығы қаншаға тең?

Р₁= 3^.10 ⁵ Па Р₁ λ₁

λ₁ = 8 ^.10 ^{– 8} м Р₁ λ₁ = Р₂ λ₂ λ₂ = ^____________ λ₂ = 1,2 ^.10 ^-7 м

Р₂= 2^.10 ⁵ Па Р₂

λ₂-?

Идеал газдың молекула-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуі.
1. Мольдік жылусыйымдылығы Сm= 12,46 Дж/моль^.К тең.10 моль болатын, тұрақты көлемде температурасы 50К көтерілген бір атомды идеал газдың ішкі энергиясын есепте.

ν = 10 моль ∆U = Сm^. ν^.∆T

Сm= 12,46 Дж/моль^.К

∆T = 50К

∆U-?
2. 30⁰С, 18⁰С, -20⁰С-ді термодинамикалық шкалаға ауыстыр.

t₁ = 30⁰С T = t + 273

t₂ = 18⁰С T₁ = 30⁰С + 273 =573К

t₃ = -20⁰С T₂ = 18⁰С + 273 =291К

T₁-? T₂-? T₃ = -20⁰С + 273 =253К

T₃-?

3. Мольдік жылусыйымдылығы Сm= 12,46 Дж/моль^.К тең. 5 моль болатын, тұрақты көлемде температурасы 50К көтерілген бір атомды идеал газдың ішкі энергиясын есепте.

ν = 10 моль ∆U = Сm^. ν ^.∆T

Сm= 12,46 Дж/моль^.К

∆T = 50К ∆U = 3115 Дж

∆U-?

4. Қысымы 10 ⁵ Па және ρ₀= 5,85 кг/м³ксенонның квадраттық жылдамдығын анықта.

Р₀= 10 ⁵ Па

ρ₀= 5,85 кг/м³ 1 3Р₀

υ - ? ρ₀= ^_______ m₀ n₀υ²υ²= ^_______ υ = 223,6 м/с

3 ρ₀
5. Көлемі 2м³ идеал газдың барлық молекулалары қандай қысымда ішкі энергисы 450 кДж құрау керек? 2 U

V₀= 168 м³ U = ³ / ₂ Р V, олай болса Р = ^_______Р = 1,5 ^.10 ⁵Па = 150 кПа

U = 4,5 ^.10 ⁵Дж 3 V

Р- ?
6. Температураларды Цельсий шкаласына айналдыр: 4 К, 313 К, 250 К

T = 4 К t= T - 273

T = 313 К t₁= (4 – 273)⁰С = - 269 ⁰С

T = 250 К t₂= (313 – 273)⁰С = 40 ⁰С

t₁- ? t₃= (250– 273)⁰С = - 23 ⁰С

t₂- ?

t₃- ?

7. Тығыздығы 1,43 кг/м³ тең, қалыпты қысымда оттегінің орташа квадраттық жылдамдығын анықта.

Р₀= 10 ⁵ Па 3Р₀

ρ₀= 1,43 кг/м³ υ²= ^_______ υ = 447 м/с

ρ₀

υ - ?
Термодинамикалық температура мен молекуланың

кинетикалық энергиясы арасындағы байланыс.
1. Молекуланың кинетикалық энергиясы 7,87 ^.10^-21Джтең. Идеал газдың температурасын анықта.

Е_к= 7,87 ^.10^-21ДжЕ_к= ³/₂k Т мұндағы k – Больцман тұрақтысы, осыдан

k = 1,38 ^.10^{- 23}Дж/К 2 Е_к

Т = ^_______Т = 380К

Т-? 3 k
2. Көлемі 0,02м³,массасы 0,03 кг, 2,1 ^.10 ⁵Па қысыммен тұрған NH₃аммиактың температурасы қандай болғаны?

m = 0,03кг Менделеев - Клапейрон теңдеуінен температураны табамыз:

Р= 2,1 ^.10 ⁵Па М Р V

V= 0,02м³Т = ^_______

М = 17 ^.10 ^-3 кг/моль m R

R = 8,31 Дж/(моль^.К)

17 ^.10 ^-3 кг/моль ^.2,1 ^.10 ⁵Па ^.0,02м³

Т-? Т = ^{__________________________________________________} = 286,4 К

0,03кг ^.8,31 Дж/(моль^.К)

3. Қалыпты жағдайдағы идеал газдың молекулалардың қозғалысының орташа кинетикалық энергиясын анықта.

Т₀ = 273 К Е_к= ³/₂k Т

k = 1,38 ^.10 ^-23 Дж/К

3 ^.1,38 ^.10 ^-23 Дж/К ^. 273 К

Е_К-? Е_к= ^{___________________________________}= 5,65 ^.10 ^-21 К

2

4. Оттегінің 320К температурадағы орташа квадраттық жылдамдығы 500м/с тең. Д.И. Менделеевтің элементтердің периодтық жүйесін пайдаланбай оттегі молекуласының массасын есепте.

Т = 320К Оттегінің бір молекуласының кинетикалық энергиясы:

υ = 500м/сm₀ υ²

k = 1,38 ^.10^{- 23}Дж/К Е_к= ^_______және Е_к= ³/₂k Т олай болса, m₀ υ²= 3 k Т осыдан

m₀-? 2

3 k Т 3 ^. 1,38 ^.10^{- 23}Дж/К ^. 320К

m₀= ^_______m₀= ^{____________________________________}= 5,3 ^.10^{– 26} кг

υ²25 ^.10⁴ м²/с²

5. Температурасы 27⁰С, тығыздығы 6,24 кг/м³баллондағы ауа қандай қысыммен орналасқан?

М = 32 ^.10 ^-3 кг/моль Менделеев - Клапейрон теңдеуін мына түрге келтіреміз:

Т = 300К m R Т m ρ R Т

ρ= 6,24 кг/м³ Р = ^____________бірақ ρ= ^_______олай болса Р = ^____________

R = 8,31 Дж/(моль^.К) V М V М

Р-? Р = 4,86 ^.10⁵Н / м²= 4,9 ^.10⁵ Па

6. 7,48 ^.10 ⁵Па қысымда температурасы 300К, көлемі 0,5 м³ ыдыста қанша молекула орналасқан?

Р =7,48 ^.10 ⁵Па Р V

Т = 300К Р V = n k Т осыдан n = ^__________

V = 0,5 м³k Т

k = 1,38 ^.10^{- 23}Дж/К 7,48 ^.10 ⁵Па ^. 0,5 м³

n = ^{_____________________________________}= 9,03 ^.10²⁵

n-? 1,38 ^.10^{- 23}Дж/К ^. 300К

Идеал газ заңдары. Изопроцестер және оның графиктері.
1. Газ 1-ші суретте көрсетілгендей 1-ші күйден 2-ші күйге көшті. Бұл қандай процесс? Газдың тығыздығы қалай өзгерді?
Р V 1

1 2

Т Т

0 0

1-сурет 2- сурет

2. Температурасы 273К мен 8 ^.10 ⁵Па қысымда 1 килограмм оттегі қандай көлем алады? Оттегінің мольдік массасы М = 32 ^.10 ^-3 кг/моль тең.

Т₁ = 273К Менделеев-Клайпейрон теңдеуінен:

Р₁ = 8 ^.10 ⁵Па

m = 1кг m R Т₁

М = 32 ^.10 ^-3 кг/моль . V₁^:V₂ = ^{_______________}

R = 8,31 Дж/(моль^.К) Р₁ М

V₁-? 1кг^.8,31 Дж/(моль^.К) ^.273К

V₁= ^{_________________________________________}= 06087 м³

8 ^.10 ⁵Па ^. 32 ^.10 ^-3 кг/моль

3. Идеал газды изохоралық қыздыру кезінде 320К температурада оның қысымы 1,4^.10 ⁵Па- дан

2,1^.10 ⁵Па-ға дейін артты. Газдың температурасы қалай өзгерді?

Т₁ = 320К Изохоралық процесс болғандықтан,

Р₁ = 1,4^.10 ⁵Па Р₁^:Р₂= Т₁^:(Т₁+ ∆ Т)

Р₂ = 2,1^.10 ⁵Па Т₁ Р₂

Т₂ = Т₁+ ∆ Т ∆ Т = ^{_____________}- Т₁

Р₁

∆ Т-? 320К ^. 2,1^.10 ⁵Па

∆ Т = ^{__________________________} - 320К = 160К

1,4^.10 ⁵Па
Т, V координат осіндегі изобаралық процестің графигі 3-суретте кескінделген:

V Р

А В

Т V

0 0

3-сурет 4-сурет

4. Температурасы 52⁰С баллондағы газдың қысымы 2^.10 ⁵Па тең. Егер 2,1 ^.10 ⁵Па тең болса, онда температурасы қандай болғаны?

Т₁ Р₂

V₁= V₂ Процесс изохоралық болғандықтанР₁^:Р₂ = Т₁^:Т₂осыдан Т₂= ^{_______________}

Т₁ = 325К Р₁

Р₁ = 2^.10 ⁵Па 325К ^. 2,1 ^.10 ⁵Па

Р₂ = 2,1 ^.10 ⁵Па Т₂= ^{__________________________} = 406,25К

2^.10 ⁵Па

Т₂-?

5. Ыдыстың қабырғасына 727⁰С температурада газ 2^.10 ⁵Па қысым түсіре отырып, 8 л көлемді алады. Ал -23⁰С температурада 160 л көлемді алса, онда қысымы қандай болғаны? Т₁ = 10 ³К Газ күйінің теңдеуі:

V₁= 8 л Р₁Т₁ V₂ Р₁ V₁ Т₂

V₂= 160 л ^_________= ^_________= ^_________; Р₂= ^{_____________};

Р₁ = 2^.10 ⁵Па Р₂ Т₂V₁ Т₁ V₂

Т₂ = 250К

2^.10 ⁵Па ^. 8 л ^. 250К

Р₂-? Р₂= ^{______________________________} = 2500 Па

10 ³К ^. 160 л

6. 480К температурада идеал газдың изохоралық суынуы кезінде қысымы 1,5 есеге азайды. Газдың соңғы температурасы қандай болды?

Т₂ = 480К Т₁ Р₂

Р₁ = 1,5 Р₂Процесс изохоралық болғандықтанР₁^:Р₂ = Т₁^:Т₂осыдан Т₂= ^_________^;

Р₁

Т₂-? Т₁ Р₂ Т₁

Т₂= ^_________= ^_________; Т₂= 480К ^:1,5 = 320К

1,5 Р₂1,5

7. Газдың біраз массасы бір күйден екінші күйге Р₁ V₁= Р₂ V₂заңы бойынша өтеді. 6-сурет пен 7-суретте көрсетілгендей изопроцестегі газдың V, Р және Т, V осіндегі графиктерін сыз. Координат осіндегі графиктер қиылыса ма?

Ж. Тұрақты массада Р₁ V₁= Р₂ V₂теңдеуі идеал газдың изотермиялық процесін көрсетеді.

Р V

V Т

0 6-сурет 0 7-сурет

Графиктер координат осінде қиылыспайды, өйткені газдың көлемі, не оның қысымы нольге тең болуы мүмкін емес.

8. Массасы 6 кг газдың 2^.10 ⁵Па қысымдағы көлемі 8 м³және температурасы -23⁰С тең. Массасы 5 кг газдың температурасы 300К болғандағы қысымы 4^.10 ⁵Па болуы үшін қандай көлемді алады?

m₁ = 6кг

m₂ = 5кг Бір мезгілде массасы, қысымы, температурасы және көлемі өзгеретін газ

Р₁ = 2 ^.10 ⁵Па күйінің теңдеуінен V₂ тапсақ:

Р₂ = 4 ^.10 ⁵Па

V₁= 8 м³Р₁ V₁ Т₂ m₂

Т₁ = 250К V₂= ^{__________________};

Т₂ = 300К m₁ Т₁ Р₂

V₂-? 2 ^.10 ⁵Па ^. 8 м³ ^. 300К ^. 5кг

V₂= ^{_________________________________________}= 4м³

6кг ^. 250К ^. 4 ^.10 ⁵Па
9. 300К температурада 2,8 ^.10 ⁵Па қысым тудырады, газдың көлемі 0,8 м³ тең. 1,6 ^.10 ⁵Па қысымда оның көлемі 1,4 м³болса, онда сол массадағы газдың температурасын қанша кельвинге арттыруға болады?

V₁= 0,8 м³∆Т = Т₂- Т₁. Газ күйінің теңдеуінен Т₂-ні табамыз:

Т₁= 300К Т₁ Р₂ V₂

Р₁ = 2,8 ^.10 ⁵Па Т₂= ^{_______________}

Р₂ = 1,6 ^.10 ⁵Па Р₁ V₁

V₂= 1,4 м³300К ^. 1,6 ^.10 ⁵Па ^.1,4 м³

Т₂= ^{____________________________________} = 300К

∆Т₁-? 2,8 ^.10 ⁵Па ^. 0,8 м³

∆Т = 300К - 300К= 0К
10. Көмірқышқыл газдың тығыздығы 4,91 кг/м³,330К температурада қысымы қандай болғаны?

М = 44 ^.10 ^-3 кг/моль

Т = 330К Газдың температурасы өзгерген жоқ, газдың күйі изотермиялық

R = 8,31 Дж/(моль^.К) өзгерді. Менделеев-Клапейрон теңдеуінен ρ = m / V өзгертеміз:

ρ = 4,91 кг/м³ ρ R Т

Р = ^{_______________}

Р-? М

4,91 кг/м³ ^. 8,31 Дж/(моль^.К) ^. 330К

Р = ^{_______________________________________________}= 3,06 ^.10 ⁵Па

44 ^.10 ^-3 кг/моль
Изопроцестердегі газдың жұмысы.
1. 240 г О₂оттегіні 100К-ге дейін суытқанда оның ішкі энергиясы қалай өзгереді?

m = 0,24 кг 5 m

∆Т =100К ∆U = ^_____= ^_____ R∆Т ;

М = 32 ^.10 ^-3 кг/моль 2 М

R = 8,31 Дж/(моль^.К) 0,24 кг ^. 8,31 Дж/(моль^.К) ^. 100К

∆U = ^{__________________________________________}= 15,58 кДж;

∆U-? 32 ^.10 ^-3 кг/моль
Газдың ішкі энергиясы 15,58 кДж-ге азайды.
2. О₂оттегіні 200К изобаралық қыздырып, көлемін арттыру үшін 25 кДж жұмыс атқарылады. Оттегінің массасын анықта. m

∆Т = 200К Изобаралық процесс үшін жұмыстың формуласы: А = ^________ R∆Т;

А = 2,5 ^.10⁴Дж М А М

М = 32 ^.10 ^-3 кг/моль m = ^________ ;

R = 8,31 Дж/(моль^.К) R∆Т

32 ^.10 ^-3 кг/моль^. 2,5 ^.10⁴Дж

m-? m = ^{________________________________________}= 0,481 кг;

8,31 Дж/(моль^.К) ^. 200К

3. Температурасын 200К-ге дейін төмендетсе 4 моль бір атомды идеал газдың ішкі энергиясы қалай өзгереді?

ν = 4 моль Бір атомды идеал газдың ішкі энергиясының өзгеруі:

∆Т = 200К 3

R = 8,31 Дж/(моль^.К) ∆U = ^____ ν R∆Т; ∆U = 1,5 ^.4 моль^. 8,31 Дж/(моль^.К) ^.200К = 9,972 Дж;

2

∆U-?

4. 5кг NH₃аммиактың температурасы 340К тең болса, онда ішкі энергиясын анықта.

m = 5кг Көпатомды идеал газдың ішкі энергиясы:

М = 17 ^.10 ^-3 кг/моль m

Т = 340К U = 3 ^___ RТ;

R = 8,31 Дж/(моль^.К) М

3^.5кг ^. 8,31 Дж/(моль^.К) ^.340К

U-? U = ^{_________________________________________} = 24,93 ^.10 ⁵Дж = 2,5 МДж

17 ^.10 ^-3 кг/моль

5. О₂оттегінің 960 грамын 80К суыту үшін ішкі энергиясын қаншаға азаяды?

m = 0,96 кг

М = 32 ^.10 ^-3 кг/моль Екі атомды идеал газдың ішкі энергиясы:

∆Т = 80К

R = 8,31 Дж/(моль^.К) m 5 5 ^.8,31 Дж/(моль^.К) ^.80К

∆U = ^___ ^___ R ∆Т; ∆U = ^{_______________________________}= 49,86 кДж

∆U-? М 2 2
Газдың ішкі энергиясы 49,86 кДж азаяды.

Жылу машинасының жұмыс істеу принципі. Жылу қозғалтқышының

пайдалы әсер коэффициенті.
1. Жылытқыш пен суытқыштың температурасы 1500 К және 300 К тең. Жылу машинасының пайдалы әсер коффициентін анықта?

Т₁= 1500 К Т₁- Т₂1500 К-300 К

Т₂= 300 К η = ^_________ ; η = ^{___________________}= 0,8; η = 80℅

Т₁1500 К

η-?

2. Жұмыстық дене қыздырғыштан 1,1^.10⁷ Дж жылу алып, 9,5 ^.10⁶ Дж жылуды суытқышқа береді.

Жылу машинасының пайдалы әсер коэффициентін анықта.

Q₁ = 1,1^.10⁷ Дж Q₂ – Q₁9,5 ^.10⁶ Дж - 1,1^.10⁷ Дж

Q₂ = 9,5 ^.10⁶ Дж η = ^_________; η = ^{__________________}^{_________________}^_= 0,136; η = 13,6℅

Q₁ 1,1^.10⁷ Дж

η-?

3. Жылу машинасының ең үлкен пайдалы әсер коэффициенті 35℅. Егер суытқыштың температурасы 585 К болса, онда қыздырғыштың температурасы қандай болғаны?

η_max= 0,35 Т₁- Т₂ Т₂ 585 К

Т₂= 585 К Мына формуладан: η = ^_________ ; Т₁-ді тапсақ: Т₁= ^________; Т₁= ^__________= 900 К

Т₁1- η_max1-0,35

Т₁-?

4. Карно циклы бойынша жылу машинасы әр цикл сайын қыдырғыштан 2500 Дж жылу алады. Қыздырғыштың температурасы 400 К, суытқыштың температурасы 300 К тең. Бір циклдегі машинаның атқарған жұмысын, суытқышқа беретін жылу мөлшерін анықта.

Q₁= 2500 Дж Q₁- Q₂ Т₁-Т₂Q₂ Т₂Q₁ Т₂

Т₁= 400 К ^_________= ^_________; осыдан ^_________= ^_________ және Q₂= ^_________ ;

Т₂= 300 К Q₁ Т₁Q₁Т₁Т₁

А-? Q₂-? 2500 Дж ^.300 К

Q₂= ^{_______________________}= 1875 Дж.

400 К
Энергияның сақталу және айналу заңына сәйкес: А= Q₁- Q₂; А= 2500 Дж – 1875 Дж =625 Дж.

Қаныққан бу және оның қасиеттері
1. 20 ⁰С температурадағы су буының тығыздығы 17,3 кг/м³болса қысымын анықта.

Т=293 К m ρ R Т

ρ=17,3 кг/м³РV= ^________ R Т осыдан Р= ^________

М=18 ^.10^-3кг/моль M M

R=8,31Дж/(моль^.К) 17,3 кг/м³ ^.8,31Дж/(моль^.К) ^.293 К

Р= ^{_______________________________________________}=2,34 кПа

Р-? 18 ^.10^-3кг/моль

2. Қысымы 19,92 кПа, температурасы 60⁰С тең болғандағы қаныққан су буының тығыздығын тап.

Т=333 К m ρ R Т Р M

Р=19,92 кПа РV= ^________ R Т осыдан Р= ^________ ρ-ны тапсақ, онда ρ= ^________ ;

М=18^.10 ^-3кг/моль M M R Т

R=8,31Дж/(моль^.К)

19,92 ^.10 ³Па ^. 18^.10 ^-3кг/моль ρ-? ρ= ^{_______________________________________}= 129,6 ^.10 ^-3кг/м³=130 ^.10 ^-3кг/м³ 8,31Дж/(моль^.К)^. 333 К
3. 300К температурада қанықпаған бу су буының қысымы 1,5 кПа. Молекулалардың концентрациясын анықта.

Т=300 К Газдың молекула-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуінен:

Р=1,5 кПа Р= n κ Т осыдан

κ=1,38^.10 ^-23Дж/К Р 1,5^.10 ^-3 Па

n= ^_______; n= ^{_________________________________}= 3,62^.10 ²³м ^-3

n-? κ Т 1,38^.10 ^-23Дж/К ^. 300 К

4. Қанықпаған су буының температурасы 300 К, қысымы 1600 Па тең. Берілген температурадағы қаныққан су буының қысымы 2000 Па болады. Әр м ³сайын қаныққан бу болуы үшін қанша судың молекуласы буға айналуы керек?

Т=300 К 1м ³қанықпаған будың молекулаларының санын n₁, және

Р=1600 Па қаныққан будың молекулаларының санын n₂ деп белгілейік.

Р_қ=2000 Па

κ=1,38^.10 ^-23Дж/К Р Р Р_қ Р_қ- Р

n= ^_______; n₁= ^_______; n₂= ^_______; ∆n= ^_______;

∆n-? κ Т κ Т κ Т κ Т

400 Па

∆n= ^{_______________________________}= 9^.10 ²²м ^- ³

1,38^.10 ^-23Дж/К ^.300 К

ПӘН МҰҒАЛІМІ	Мамбетова К К
ПӘНІ	физика
КЛАСЫ	7
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ	Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама.
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ	Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама мәнін білу, анықтамасы мен формуласын қорытып шығару арқылы түсіну.
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ	Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама мәнін ұғады, анықтамасы мен формуласын қорытып шығару арқылы түсінеді.
ТҮЙІНДІ ИДЕЯ	Ұсынылған проблема бойынша өз елестетуін таныстыра біледі. Таным әрекеті үдерісінде қарым – қатынас жасау шеберлігі дамиды.
Ресурстар (көрнекілігі)	Гир, әртүрлі денелер. электрондық оқулық, оқулық
Сабақ кезеңдері:	Сабақтағы іс-әрекет	Бағалау	Уақыты
Кіріспе (сабақ басталмас бұрын оқушылар алдын-ала нені білетіндігін анықтау жұмыстары)	Психологиялық тренинг "Жағымды сөз" Үй тапсырмасы: «Қарлы кесек» сұраққау жауап 1.Денелердің өзара әрекеттесуі деген не? 2.Масса дегеніміз не? Оның бірліктерін ата. 3.Массаны қалай анықтаймыз? 4.Заттың тығыздығы деп нені айтамыз? 5.Заттың тығыздығын қалай анықтауға болады? 6.Қандай тығыздық бірліктерін білесіңдер? 7.Тығыздығы мен көлемі бойынша дененің көлемін қалай есептейді?	Үш шапалақ	2 мин 6
Жаңа материалдың таныстырылымы (оқушылардың жаңа тақырыпты оқып-үйренуі үшін қолданылатын жұмыс түрлері)	1.Электрондық оқулық 3.Ауызша түсіндіру 2. Тірексызбаны тақтаға іліп, тақырыпты шапшаң қайталап шығу	Үш шапалақ	3 мин 6 мин 8 мин
Жаңа материалды қолдану (сабақта қолданылатын нақты мысалдар, проблемалар, жобалар және т.б. )	Жеке жұмыс Тест жұмысы 1.Күш дегеніміз ................ А) дененің көлем бірлігіндегі массасына тең шама В) денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама С) қашықтыққа байланысты уақыттың өзгерісіне тең шама 2.Күшті қандай әріппен белгілейді? А) m В) t С) F 3.Күш бірлігі ретінде ....... қабылданған. А) килограмм В) Ньютон С) метр 4.Күш сызбада қалай кескінделеді? А) ұшында бағыты көрсетілген түзу кесінді В) бөліктерге бөлінген шеңбер С) пирамида тәрізді 5.1,5 кН=……Н А) 0,015 Н В) 15 Н С) 1500 Н 6.Бірдей екі дене өзара әсерлескенде төмендегі физикалық шамалардың қайсысы өзгереді? А) жылдамдық В) масса С) тығыздығы 7.Қандай күш 1 Н-ға тең? А) тыныштық күйдегі массасы 1 кг денеге 1 с ішінде 1м/с жылдамдық беретін күш В) массасы 1 кг дененің көлемін 1 м³-ке өзгертетін шама С) бірлік уақыт ішіндегі орын ауыстырудың сол уақытта қатынасына тең шама	жиынтық	8 мин

жүктеу 1,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9