Еңбекшілдер ауданы “Мамай орта мектебі” ММ - Еңбекшілдер ауданы “Мамай орта мектебі” ММ
- БИОЛОГИЯ
- 8-сынып
- Қан. Қан айналым мүшелері.
- Мұғалімі: Рамазанова С.Т.
- Адам денесінде бір кесек ет бар ,
- егер ол сау болса барлық денең сау болғаны,
- егер ауру болса барлық денең ауырғаны.
- ол не?
- қанайналым жүйесі мүшелерінің, жүрек, қантамырлар құрылысы, қызметтері туралы білімдерін бекіту;
- 1.Қанның атқаратын қызметі қандай?
- 5.Фагоцитоз құбылысының негізін салған кім?
- 6.Иммунитеттің қандай түрлері бар?
- 7.Эритроциттер қайда түзіледі?
- 8. Ересек адамдарда қанша литр қан болады?
- (Тасымалдау,гуморальдық,жылуреттеу,қорғаныш.)
- 1.Қанның атқаратын қызметі қандай?
- (Организмнің ауру қоздырғыштарына қарсы тұру қабілеті)
- 5.Фагоцитоз құбылысының негізін салған кім?
- 6.Иммунитеттің қандай түрлері бар?
- 7.Эритроциттер қайда түзіледі?
- (Сүйектің қызыл кемігінде)
- (Сүйектің қызыл кемігінде)
- 8. Ересек адамдарда қанша литр қан болады?
- 1.Жүрек неше қабаттан тұрады?
- 2.Адам жүрегі неше қуысты?
- 3.Ересек адамның жүрегінің салмағы?
- 4.Қанның тұйық жүрек-қан тамырлары жүйесі бойынша үздіксіз қозғалуы...
- 5.Жүректің өзінде пайда болған импульс әсерінен жиырылу қабілеті ?
- 6.Жүрек жұмысы неше кезеңнен тұрады және қандай?
- 7.Салыстырмалы тыныштық күйде жүрек неше рет жиырылады?
- 1.Жүрек неше қабаттан тұрады?
- (3 қабаттан:эпикорд,миокорд,эндокорд)
- 2.Адам жүрегі неше қуысты?
- (4 қуысты: 2 жүрекше ,2 қарынша)
- 3.Ересек адамның жүрегінің салмағы? (250-300г)
- 4.Қанның тұйық жүрек-қан тамырлары жүйесі бойынша үздіксіз қозғалуы... (Қанайналым деп аталады)
- 5.Жүректің өзінде пайда болған импульс әсерінен жиырылу қабілеті ? (Жүрек автоматизмі)
- 6.Жүрек жұмысы неше кезеңнен тұрады және қандай?
- (3 кезең:1-жүрекшенің жиырылуы,2-қарыншаның жиырылуы,3-үзіліс-жүрекшелер мен қарыншалардың босаңсуы)
- 7.Салыстырмалы тыныштық күйде жүрек неше рет жиырылады? (60-70 рет)
- 1.Адамның артериялық қысымын немен өлшейді?
- 2.Қан қысымының 150 мм сынап бағанасынан артуы қалай аталады?
- 3.Иық артериясында қысымның 70-80 сынап бағанасына дейін төмендеуі қалай аталады?
- 4.Қанның сол жақ қарыншасынан барлық мүшелер мен ұлпаларға ,оң жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады?
- 5.Қанның оң жақ қарыншадан өкпеге, одан сол жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады?
- 6.Донор дегеніміз не?
- 7.Реципиент дегеніміз не?
- 1.Адамның артериялық қысымын немен өлшейді? (танометр)
- 2.Қан қысымының 150 мм сынап бағанасынан артуы қалай аталады? (гипертония)
- 3.Иық артериясында қысымның 70-80 сынап бағанасына дейін төмендеуі қалай аталады? (Гипотония)
- 4.Қанның сол жақ қарыншасынан бардық мүшелер мен ұлпаларға ,оң жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады? (Қанайналымның үлкен шеңбері)
- 5.Қанның оң жақ қарыншадан өкпеге, одан сол жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады? (қанайналымның кіші шеңбері )
- 6.Донор дегеніміз не? (өз еркімен қан беретін адам)
- 7.Реципиент дегеніміз не? (Донордан қан алатын адам)
1. Жанды мотор сынбайды, - 1. Жанды мотор сынбайды,
- Күні-түні тынбайды.
- Кейде оның жүрісін,
- Дәрігерлер тыңдайды.
- 2. Тарам-тарам бір ғалам,
- Айқыш-ұйқыш шырғалаң.
- Толған ағыс тоқтаса,
- Жоғалады бірге адам.
- №2 Биологиялық диктант
- 1...........................қанайналым жүйесінің оратлық мүшесі.
- 2.Жүректің қабырғасы ....................тұрады.
- 3.Жүректен қанды әкететін қантамырлар ..................деп аталады.
- 4.Ең ірі артерия қантамыры - ....................деп аталады.
- 5...................................қабырғалары жақсы жетілген.
- 6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін ...........реттейді.
- 7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне кедергі .....................жасайды.
- 8. Жүректегі ...................қанды тек бір бағытта өткізеді.
- 9. Жүректегі қақпақшалар .........................қабатынан түзілген.
- 10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты ................деп аталады.
-
- №2 Биологиялық диктант
- 1. Жүрек - қанайналым жүйесінің оратлық мүшесі.
- 2.Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады.
- 3.Жүректен қанды әкететін қантамырлар артериялар деп аталады.
- 4.Ең ірі артерия қантамыры - қолқа (аорта) деп аталады.
- 5. Сол жақ қарыншаның қабырғалары жақсы жетілген.
- 6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін жақтаулы қақпақшалар реттейді.
- 7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне кедергі айшық қақпақшалар жасайды.
- 8. Жүректегі қақпақшалар қанды тек бір бағытта өткізеді.
- 9. Жүректегі қақпақшалар эндокард қабатынан түзілген.
- 10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты миокард деп аталады.
-
- №3. Цифрлармен жұмыс
- 120/80-
- 5 литр-
- 1-2-3-4 топ-
- 60- 70 рет-
- 1940 жыл-
- 120 күн-
- 180- 350 мың-
- 4,5- 5 млн-
- 6- 8 мың-
- 3 қабатты-.
- 90 % -
- 250-300 г -
- №3. Цифрмен жұмыс
- 120/80- Адамның қалыпты артериялық қысымы
- 5 литр- Адамдағы қанның қалыпты мөлшері
- 1-2-3-4 топ- Адамның қан топтары
- 60- 70 рет- Жүрек салыстырмалы тыныштық күйде жиырылады
- 1940 жыл- Резус-факторды К.Андейштейнер анықтады
- 120 күн- Эритроциттердің тіршілік ұзақтығы
- 180- 350 мың- 1мм3 қандағы тромбоциттер саны
- 4,5- 5 млн- 1мм3 қандағы эритроциттер саны
- 6- 8 мың- 1мм3 қандағы лейкоциттер саны
- 3 қабатты- эпикорд,миокорд,эндокорд.
- 90 % - қан плазмасындағы судың мөлшері
- 250-300 г - жүрек салмағы
Зертханалық жұмыс - 1-тәжірибе.
- 1.Қолдарыңнан тамыр соғуын табыңдар.
- 2. Тамыр соғуын есептеңдер.
- 3. Сенің жүрегің минутына неше рет жиырылып, босаңсиды?
- 4. Орындарыңнан 10 рет тұрып, 10 рет отырыңдар.
- 5. Енді тамыр соғысын қайта есептеңдер.
- 6. Қандай қорытынды жасауға болады, кестеге толтырыңдар.
- Отырғанда тамыр соғысының саны
| - 10 рет отырып, тұрғаннан кейін
| | | | Білгенге маржан - 1. Адам жүрегі күніне 2 тонна қан айдайды.
- 2. Адам жүрегі күніне100 мыңнан артық рет соғады.
- 3. Жердегі жануарлардың ішінде ең жүрегі үлкен аң-керік
- 4. Ең қан қысымы жоғары аң-керік.
- Пайдалы жағы
- 5. Күніне 3 км жаяу жүру немесе 30 минут баяу қимылдау.
- 6. Күніне 5 порция жеміс-жидек немесе көкеніс жеу.
- 7.Ең бастысы жылқының етін жеп, қымызын ішкенің дұрыс.
- (бейнекөрініс)
- Кіші және үлкен қанайналым шеңберлерінің сызбасын сызыңдар.
Идеялар себеті - Әр адамның дені сау және жүрегі мықты болу үшін не істеу керек?
- 1-қолқа доғасы.
- 2-жарты ай тәрізді қақпақшалар
- 3-сол жақ жұрекше
- 4-сол жақ қарынша
- 5-жүректің емізік тәрізді
- бұлшықеті
- 6-қалың бұлшықет қабаты
- 11-жоғары қуысты вена тамыры
- 8-жақтаулы қақпақшалар
- 9-төменгі қуысты вена тамыры
- 10-оң жақ жүрекше
- 7-оң жақ қарынша
Есепте: - 1. Қалыпты жағдайда жүрек 1минут ішінде орта есеппен 5 л қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 1 тәулікте қанша мөлшерде қан айдайды
- 2. 1минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді. Сонда тәулігіне қанша рет өтеді?
- 3. Қалыпты жағдайда жүрек орта есеппен 1минутта 70рет жиырылып - кеңейетін болса, 1тәулікте қанша рет соғады?
Жауабы: - 1. 60*5=300 рет, яғни1сағ. 300рет. 300рет*24сағ. =7200литр, яғни 1тәулікте 7200литр қан айдайды.
- 2. 60мин*2=120рет, яғни 1сағ - 120рет
- 120*24=2880рет, яғни 1тәулікте - 2880рет
- 3. 60*70=4200рет, яғни1сағ.=4200рет 4200*24сағ.=100800рет, яғни 1тәулікте – 100800рет
Рефлексия - Сабақта маған ..................ұнады.
- Маған ..........................қызықты болды.
- Менде мынадай сұрақ бар........................
Үйге тапсырма: п.36 Жүрек. Қанайналым мүшелері. - Бірінші топ қаны- бұл топқа жататын адамдар ымырашылдыққа қарсы, жігерлі, табанды, әзіл –сықаққа бейім, өмірдегі құбылыстарға көзін ашып қарайтын, айқындықты ұнататын болып келеді.
- Екінші топ – сезімтал, сәл нәрседен көңілі қалатын, сырттай қарағанда ұстамды әрі байсалды болып көрінгенмен, жүйкесі жұқалау. өзіне - өзі талап қойғыш, өз іс-әрекеттерін мұқият бақылап отырады.
- Үшінші топ - секемшіл, өзін қоршаған ортаға сезікпен қарайды, сары- уайымға жиі салынады. Бірақ сабасына тез түсіп, болған жәйтті тез есінен шығарады.
- Төртінші топ- көздеген мақсатына жетуге жан- тәнін аямайды, басқа адамдарды өз мақсатына пайдалануға шебер, махаббат мәселесінде шыдамсыз әрі табансыз.
-
№3 Термин сөздермен жұмы - Донор –
- Реципиент –
- Эритроцит –
- Фибрин –
- Лейкоцит-
- Плазма-
- Иммунитет-
- Резус- фактор-
- Кардиолог-
- Иматолог-
- Аглютинация-
- Тонометр-
№3 Термин сөздермен жұмыс - Донор – қан беретін адам
- Реципиент – қан алатын адам
- Эритроцит – қызыл түсті жасушалар
- Фибрин –плазманың ерімейтін нәруызы
- Лейкоцит- ақ қан жасушалары
- Плазма- қанның 50- 60% құрайтын, мөлдір түссіз сұйықтық
- Иммунитет- организмнің ауру қоздыруына қарсы тұру қабілеті
- Резус- фактор- ерекше нәруыздық зат
- Кардиолог- жүрек ауруын емдейтін дәрігер
- Иматолог- қан ауруын емдейтін дәрігер
- Аглютинация- эритроциттердің бірігіп қалуы
- Тоноиетр- қан қысымын өлшейтін құрал
Президентіміз Н.Ә.Назарбаевтың жолдауында - « Осы жылдар бойында біз Қазақстандықтардың денсаулығын жақсарту үшін қажет нәрсенің бәрін жасадық.Бүгінде бүкіл ел көлемінде тұңғыш рет медицинаның ең бір күрделі бағыттары бойынша операциялар жасалуда »-делінген. Қан орталықтары Қазақстанның барлық аумақтарында ашылып жатыр
- 25 жылдық тарихы бар Тәуелсіз Қазақстанның денсаулығы мықты, білгір де білімді ұрпақтары болыңыздар деп сабағымды аяқтаймын.
Достарыңызбен бөлісу: |
