Э. В. Фуфаев, Д. Э. Фуфаев

Алайда  жиі  кейбір  рəсім  операторларын  немесе  циклдің 
қайталануын  орындамай,  рəсімнің  немесе  циклдің  орындалуын 
мерзіміне дейін тоқтату қажет болады.  
Мысалы, егер рəсімді орындау кезінде жҧмыстың жалғасуын мəнсіз 
ететін  қателік  туындаса,  онда  дереу  рəсімнен  шығу  командасын 
орындауға болады.  
Басқа  мысал:  егер  For...Next  циклі  массивтегі  қажетті  мəнді  іздеу 
ҥшін  пайдаланылса,  онда  массивтің  қажетті  элементі  табылғаннан 
кейін  массив  элементтерін  одан  əрі  қараудың  мəні  жоқ.  Exit 
операторының  біреуі  арқылы  басқарушы  конструкциядан  мерзімінен 
бҧрын  шығуға  болады.  Do.Loop  циклдерінен  мерзімінен  бҧрын  шығу 
ҥшін  Exit  Do  операторы,  ал  For  циклдерінен  шығу  ҥшін  -  Exit  For 
операторы  пайдаланылады.  Рəсімдер  мен  қызметтерден  мерзімінен 
бҧрын  шығу  ҥшін  Exit  sub  жəне  Exit  Function  тиісті  операторлары 
пайдаланылады. 
Exit  операторының  пайдаланылуы  орынды  болғанымен,  оны  аса 
қажет болғанда ғана пайдаланған жөн. Осы оператордың шамадан тыс 
жиі  қолданылуы  жазылған  мəтіннің  тҥсіндірілуін  жəне  оның  ретке 
келтірілуін кҥрделендіреді.  
Келесі мысалдарды қарастырайық: 
ub = Ubound (dArrey) 
fFound = False 
For I =LBound (dArrey) to ub If 
dArrey(i) = searchValue Then fFound 
= True Exit For NEXT 
Exitоператорының  пайдаланылуына  жол  бермеуге  болады.  Бҧл 
келесі мысалда көрсетілген: 
i = LBound (dArrey) ub 
= Ubound (dArrey) 
fFound = False Do 
If dArrey(i) = searchValue Then fFound = True i = i 
+ 1 
Loop Until (i > ub) or fFound 
8.7. 
Модульдер 
Модуль— бҧл бір бағдарламалық бірлікке жиналған қосымшаларға 
арналған  VisualBasic  тіліндегі  сипаттамалар  мен  рəсімдер  жинағы. 
Модульдің  екі  негізгі  тҥрі  бар:  класс  модулі  жəне  стандартты 
модульдер. Модульдегі əрбір рəсім Function рəсім-қызметі немесе Sub 
рəсім-қосалқы бағдарламасы болуы мҥмкін. 

Класс  модульдері.  Класс модульдері  белгілі  бір нысанмен  немесе 
есеппен  байланысқан  бағдарламалар  болып  табылады.  Класс 
модульдері  нысандағы  немесе  есептегі  оқиғаға  жауап  ретінде  іске 
қосылатын, оқиғаларды  өңдеу  рəсімдерін  қҧрайды. Оқиғаларды  өңдеу 
рəсімдері  мысалы,  пернеге  басу  сияқты  нысанның  немесе  есептің 
тəртібін  жəне  олардың  оқиғаға  жауап  беру  тəртібін  басқару  ҥшін 
пайдаланылады.  
Нысан  немесе  есеп  ҥшін  оқиғаны  өңдеудің  бірінші  рəсімін  қҧру 
кезінде автоматты тҥрде онымен байланысты нысанның немесе есептің 
модулі  жасалады.  Нысанға  немесе  есепке  арналған  модульді  қарау 
ҥшін  
Құрастырушы  режиміндегі  құрал-саймандар  панеліндегі  Бағдарлама 
пернесіне басу жеткілікті. 
Нысандар  мен  есептердің  модульдерінің  рəсімдерінде  стандартты 
модульдерге қосылған рəсімдерді шақыру болуы мҥмкін.  
Стандартты  модульдер.  Стандартты  модульдер  ешқандай 
объектке  байланысты  емес  жалпы  рəсімдерді,  сонымен  қатар 
дерекқордың  кез-келген  терезесінен  іске  қосылуы  мҥмкін  рəсімдерді 
қҧрайды.  
Стандартты  модульдер  ғаламдық  ауыспалыларды  жариялау  ҥшін 
жасап шығарылуы  мҥмкін.  Егер  модульдің  рəсімдерінде  қосымшаның 
нақты  объекттеріне  (нысандар,  есептер,  басқару  элементтері) 
сілтемелер  көрсетілмесе,  онда  осындай  модуль  Access  басқа 
қосымшаларында қолданылуы мҥмкін. 
8.1,  а-  суретте  басты  нысан,  8.1-суретте,  б  —  электртехниканың 
теориялық  негіздері бойынша оқу  қҧралының электронды  нҧсқасында 
оқыту  бағдарламасымен  жҧмыс  істеу  режимдерінің  пернелі  нысаны 
көрсетілген.  
Төменде  8.1-суретте  көрсетілген,  оқу  қҧралының  осы  жəне  басқа 
нысандарымен жҧмысын басқаратын модульдің мəтіні келтірілген. 
'Осы модуль жалпы мақсатты əртҥрлі рəсімді сақтайды  
'Жасап шығарушылар: Фуфаев Э.В. жəне Фуфаева Л.И. 
Option Explicit 
'Төменде нысандар арасындағы жағдай параметрлерінің берілуі 
ҥшін жауап беретін ауыспалылар келтірілген'. 
Public ShowMax As Boolean 
Private Default As Boolean 
Private FrmBackColor As Long 
'Рəсім  барлық  нысандардың  бағдарламада  инициалдануын,  экран 
орталығында позициялануын іске асырады. 
Public Sub InitForm(TForm As Form, TPicture As PictureBox, TFrame 
As Frame, TButton As CommandButton, TSSubItem As Menu) TForm.Left 
= 0 TForm.Top = 0 
TForm.Width = Screen.Width '12000 
TForm.Height = Screen.Height ' - 430 '8570 

 
 
а 
 
б 
8.1-сур. Нысандар: 
а — басты; б — оқыту бағдарламасымен жҧмыс істеу режимдерін таңдаудың 
пернелі нысаны  

TPicture.Left = 0 TPicture.Top = 0 
TPicture.Width = Screen.Width ' - 15 * 6 TPicture.Height = 
Screen.Height ' - 15 * 25 TPicture.BackColor = FrmBackColor If 
ShowMax Then TForm.WindowState = 0 If Not ShowMax Then 
TForm.WindowState = 2 If Default Then Lines TPicture 
TButton.Left = (TPicture.Width - TFrame.Width * 15)/30 
TButton.Top = (TPicture.Height - TFrame.Height * 15 - 750)/30 
TFrame.Left = TButton.Left + 2 
TFrame.Top = TButton.Top + 2 
If Default Then TSSubItem.Checked = True 
If Not Default Then TSSubItem.Checked = False 
End Sub 
'Тҥстің өтуін пайдалана отырып, басты нысанның фонын салу 
рəсімі. 
Public Sub Lines(Picture As PictureBox) 
Dim i, J, Stp, col As Integer J = 0 col = 255 Stp = Step 
For i = 0 To (Picture.Height\15) 
J = J + 1 
If (J = Stp) And (col <> 1) Then col = col - 1 J = 0 End If 
Picture.Line (Picture.Left, i)-(Picture.Left + Picture.Width, i), RGB(0, 0, 
col) 
Next End Sub 
'Фон тҥсінің өзгеру қадамын есептейтін қосалқы рəсім  
Public Function Step() As Integer Dim i, Col_ As Integer i = 0 
Col_ = 0 
Do Until Col_ > (Screen.Height\15) 
Col_ = Col_ + 255 
i = i + 1 
Loop 
If Col_ - (Screen.Height \ 15) > 100 Then i = i - 1 Step = i End Function 
'Тізілімнен бағдарлама параметрлерін оқу