Э. В. Фуфаев, Д. Э. Фуфаев

Кестелердің  көп  деңгейлі  ҧйымдастырылуының  жеке  жағдайы  жадты 
парақтық  ҧйымдастыру  арқылы  сегменттеу  болып  табылады. 
Пайдаланушының  мекенжай  кеңістігін  ҧлғайту  қажеттілігі  мекенжай 
кеңістігінде  бағдарламалар  мен  деректердің  бөліктерін  жылжытудың 
қажеттілігін  болдырмау,  олар  əдетте  атауын  өзгерту  проблемаларына 
алып  келеді  жəне  көптеген  тапсырмалар  арасында  ортақ  ақпаратты 
бөлудегі елеулі қиындықтарға алып келеді. 
Жадыны  сегменттеу.  Жадты  ҧйымдастырудың  басқа  тəсілдері, 
бағдарламалардың  əдетте  жекелеген  сала-сегменттеріне  бөлінуі 
дəлеліне 
сҥйенеді. 
Әрбір 
сегмент 
деректердің 
немесе 
бағдарламалардың  жиынтығынан  тҧратын  жəне  пайдаланушының 
мекенжай  кеңістігінде  орналасқан  ақпараттың  жекелеген  логикалық 
бірлігі  болып  табылады.  Сегменттер  оларды  символикалық  атаумен 
байланысатын  пайдаланушылар  арқылы  жасалады.  Әрбір  сегментте 
нөлден басталатын сөздердің өз нөмірленуі бар. 
Әдетте  мҧндай  жҥйелерде  пайдаланушылар  арасында  ақпарат 
алмасу  сегменттер  негізінде  қҧрылады.  Сондықтан  да,  сегменттер 
қорғалуы  керек  ақпараттың  жекелеген  логикалық  бірліктері  болып 
табылады  жəне  тап  осы  деңгейде  сегменттер  ҥшін  əр  тҥрлі 
қолжетімділік  режимдері  енгізіледі.  Сегменттердің  екі  негізгі  тҥрін 
бөлуге  болады:  бағдарламалық  сегменттер  жəне  деректер  сегменттері 
(стек  сегменттері  деректер  сегменттерінің  жекелеген  жағдайы  болып 
табылады).  Жалпы  бағдарламалар  қайта  кіру  сипатына  ие 
болғандықтан,  онда  бағдарлама  сегменттерінен  тек  команданы  таңдау 
жəне  тҧрақты  оқуға  ғана  рҧқсат  етіледі.  Бағдарлама  сегменттеріне 
жазба  заңсыз  деп  қаралуы  жəне  жҥйемен  тыйым  салынуы  мҥмкін. 
Деректер  сегменттерінен алынған  командаларды  таңдауды  заңсыз  деп 
санауға болады жəне деректердің кез-келген сегменті жазбалар немесе 
оқу бойынша қорғалуы мҥмкін. 
Сегменттеуді  іске  асыру  ҥшін  іске  асырудың  тетіктерімен 
ерекшеленетін,  бірақ  аталған  қағидаларға  негізделген  бірнеше 
сҧлбалары ҧсынылған. 
Жад  сегменті  бар  жҥйелерде  пайдаланушының  мекенжай 
кеңістігіндегі  əрбір  сөз  екі  бөліктен  тҧратын виртуалды  мекенжаймен 
анықталады:  мекенжайдың  жоғарғы  санаттары  сегмент  нөмірі  ретінде 
қарастырылады,  ал  төмендегілері  сегменттің  ішіндегі  нөмір  ретінде 
қаралады.  Сегменттеумен  қатар,  жадты  парақтық  ҧйымдастыру  да 
пайдаланылуы мҥмкін. Бҧл жағдайда сөздің виртуалды мекенжайы ҥш 
бөлімнен  тҧрады:  мекенжайдың  жоғары  санаттары  сегменттің  санын 
анықтайды,  ортаңғылары  –  сегмент  ішіндегі  парақтық  нөмірі,  ал 
кішілері - бҧл бет ішіндегі сөз нөмірі. 
Парақтық ҧйымдастыру жағдайындағыдай, виртуалды мекенжайды 
негізгі  жадтың  физикалық  мекенжайына  тҥрлендіруді  қамтамасыз  ету 
қажет. 

Осы мақсатта  əрбір  пайдаланушы  ҥшін  операциялық  жҥйе  сегменттер 
кестесін қҧруы тиіс. Сегменттік кестенің əрбір элементі сегменттің (қор 
өрісі,  шекаралар    жəне  кіру  режимдерінің  индикаторлары) 
сипаттамасынан  (дескриптор)  тҧрады.  Парақтық  ҧйымдастыру 
болмаған  кезде,  қор  өрісі  негізгі  жадтағы  сегменттің  басындағы 
мекенжайды, ал шекара - сегменттің ҧзындығын анықтайды. Парақтық 
ҧйымдастыру болған кезде, қор өрісі аталған сегменттің бет кестесінің 
басталуын анықтайды, ал шекара сегменттегі беттер санын анықтайды. 
Қолжетімділік  режимінің  индикатор  өрісі  –  оқу,  жазу  жəне  орындау 
əрекеттерінің тіркелімін білдіреді. 
Операциялық  жҥйе  əр  тҥрлі  пайдаланушылардың  сегменттерінің 
кестелерін  негізгі  жадында  сақтайды.  Орындалатын  бағдарламадағы 
кестенің  орналасуын  анықтау  ҥшін  арнайы  қорғау  тіркелімі 
қолданылады,  ол  операциялық  жҥйемен  оны  орындамастан  бҧрын 
жҥктеледі. Осы тіркелім сегмент кестесінің дескрипторынан (қор жəне 
шекарадан)  тҧрады,  мҧндағы  қор  орындалудағы  бағдарламаның 
сегмент  кестесінің  бастапқы  мекенжайынан,  ал  шекара  –  сегмент 
кестесінің  осы  ҧзындығынан  тҧрады.  Виртуалды  мекенжай  сегменті 
нөмірінің  санаты  сегмент  кестелерінен  іздестіру  ҥшін  индекс  ретінде 
пайдаланылады.  Осылайша,  сегменттер  кестесінің  дескрипторында 
жəне  сегменттік  кесте  элементтерінде  базалық  шекаралас  жҧптардың 
болуы  пайдаланушының  бағдарламасына  сегменттердің  жəне  олармен 
байланысты  емес  беттердің  кестелеріне  кіруіне  жол  бермейді. 
Қолжетімділік  режимі  индикаторларының  сегменттерінің  кестесі 
элементтерінің  болуы  аталған  бағдарлама  тарапынан  сегментке  қол 
жеткізудің қажетті режимін жҥзеге асыруға мҥмкіндік береді. ҧлбаның 
тиімділігін 
арттыру 
ҥшін 
қауымдастырылған 
кэш-жады 
пайдаланылады. 
Сипатталған сегменттеу сҧлбасында қолжетімді индикаторлары бар 
сегменттік  кесте  белгілі  бір  тапсырмалардың  бөліктері  болып 
табылатын 
барлық 
бағдарламаларды 
бірдей 
қолжетімділік 
мҥмкіндігімен  қамтамасыз  етеді,  яғни  ол  бірыңғай  қорғаудың  жалғыз 
саласын (доменді) анықтайды. Дегенмен, қорғалған кіші жҥйелерді бір 
тапсырма  аясында  қҧру  ҥшін,  орындау  нҥктесі  шешімін  басқаратын 
əртҥрлі  бағдарламалар  арқылы  өтетін  кезде,  көптеген  қорғау 
домендерімен əрбір тапсырманы байланыстыру қажет. Қорғалатын кіші 
жҥйелерді  іске  асыру  кейбір  арнайы  аппараттық  қҧралдарды  талап 
етеді. 
Бақылау сұрақтары 
 
1. Ақпараттық жҥйе сипаттамасының қандай деңгейлері (модель 
тҥрлері) деректердің ақпараттық моделін ҧсынады? 
 
2.  Деректердің  ақпараттық  моделінің  əр  ҥлгісіне  сипаттама 
беріңіз. 
 
3.  Дерекқорды  ҧйымдастырудың  файлдық  қҧрылымдарының 
қысқаша сипаттамасын беріңіз.