Диссертациясының АҢдатпасы

Небесаева Жанар Орынбековнаның 

«6D010700- Бейнелеу ӛнері және сызу» 

мамандығы бойынша философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін  

дайындалған  

«Болашақ мұғалімнің шығармашылық көркем бейнелеу іс-әрекетіне 

артпедагогика арқылы даярлығын қалыптастыру»атты 

диссертациясының 

 

                                              АҢДАТПАСЫ 

 

Зерттеудің өзектілігі. Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі 

жүйелі ӛзгертулерге ұшырайды. Педагогикалық кадрларды даярлау үрдісінде 

жоғары  білім  әлеуметтік  ахуалдың  ӛзгеріcімен  мемлекеттің  қойып  отырған 

талаптарының ӛзгерістеріне бейімделуге мәжбүр.Бұл тұрғыда педагогикалық 

білім ХХІ ғасырдағы әлеуметтік жағдайдың ӛзгеруіне бағытталуы керек. 

Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаев:  «Болашаққа 

кӛзқарас:  қоғамдық  сананы  жаңғырту»  мақаласында  Қазақстан  қоғамының 

жарқын  келешекке  даму  бағытын  белгілейді.  Яғни,  рухани  жаңғыру 

бағытында    ұлттық,  мәдени  сананы  табысты  жаңғырту  үшін, 

Қазақстанныңзаманауи  қоғамға  қажетті қасиеттерімен ерекшеленеді. Әрине, 

ол  біріншіден,  компьютерлік сауаттылық,  шет  тілдерін  меңгеру  мен  мәдени 

ашықтылық арқылы бәсекеге қабілеттілік қоғам құру. Аталған ізгі қасиеттер 

білім алу үдерісінде меңгерілетіні баршамызға аян. Яғни, бұл дегеніміз алға 

қойылған  негізгі  мақсаттарға,  атап  айтқанда  Қазақстан  Республикасының 

жоғары білім беру үрдісін түбірімен ӛзгертуміндеті болып тұр.  

 Егер заманауи қоғамдажаңаша ойлау мен ұлттық, руханисана-сезімнің 

жаңа формасы бар азаматтарды оқытып тәрбиелеудің жаһандық интенциясы 

белгіленсе,  онда  мұндай  қалыптастыруға  дайын,  сонымен  қатар  қажетті 

құзыреттіліктерді  бойына  сіңірген  педагогикалық  мамандарды  даярлау 

мәселесі қатарлас белгіленуі қажет деп білеміз. 

 Осылайша, білім берудің барлық сатыларын реформалаудың заманауи 

шарттарында  XXI  ғасырдың  сын-тегеурініне  жауап  беретін,  жаңа  кәсіби 

құзыреттерге  ие  болашақ  педагогтарды  даярлауға  байланысты  мәселелер 

ерекше орынға ие болады деп сенеміз.  

Қазақстан Республикасының білім мен ғылымын дамытудың 2016-2019 

жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында айқындалғандай Қазақстан 

халқының  экономикасын  дамыту  үшін,  адами  капиталдың  маңызын,  оның 

құндылық 

мәселелері 

анық 

кӛрсетілген. 

Бұл 

білім 

беру 

үдерісіндегіреформалардың,  білім  алушылардың  жеке  тұлғалық  қасиеттерге  

бейімдеудің,  қазіргі  уақытта  қажетті    іскерлік,  машықтылық  пен  жеке  дара 

қабілеттерді дамытудың маңыздылығын анық айқындайды.  

Қоғамның  заманауи  дамуы  білім  берудің  жаңа жүйесін  – оқушыларда 

болашақтың  проективтік  жасампаздық  қабілетін,  ол  үшін  жауапкершілікті, 

ӛзіне  және  ӛз  күшіне  сенімді  қалыптастыра  алатын  инновациялық  оқытуды 

талап  етеді.  «Заманауи  мұғалімнің»  -  Республикадағы  әлеуметтік-мәдени 

және  экономикалық  жағдайдың  талаптарына  жауап  беретін  –  IT-

технологиялары  саласында  ғана  емес,  сонымен  қатар  тұлғалық  саланың  – 

эмоционалдық  және  әлеуметтік  ақыл-ойдың  құзыреттеріне  ие  маманның 

қажеттілігі жекелей ерекшеленеді.   

П.А.Сорокиннің  негізгі  сипаттамасы  тұлғалық  дамудың  жоғары 

деңгейі,  позитивті  ойлайтын  адамдардың  белсенділігінің  арқасында 

әлеуметтің 

дамуының 

сапалы  жаңа 

деңгейінежету 

дәстүрі 

мен 

новациялардың жасампаз мүмкіндіктерін біріктіру болып табылатынын және 

де  жаңа  мәдени  тұрпаттың  –  интегралдылық  қажеттілігі  мен  бастаулары 

туралы  куәландыратын  мәдениеттердің  циклдылығы  туралы  жаңа 

идеялардың  білім  берудегі  сапасы  мен  тиімділігін  арттырудың  жаңа 

мүмкіндіктерін  ашып,  іздеумен  жаңғыртылатынын  атап  кеткен.  Бұл  ретте 

ерекше назар жеке тұлғаға бағдарланған амалдарға және дамып келе жатқан 

жаңа оқыту әдістері мен оқыту технологияларына бӛлінетіні айғақ. 

Біздің  ойымызша, 

«Артпедагогика»  пәні  бойынша  ұйымдастырылған 

оқыту  үрдісі  ол  педагогикалық  мамандықтарының  студенттеріне  кӛркем 

бейнелердің  оқыту  әдістемесін,  техникасы  мен  технологиясын  және  де 

сонымен  қатар  ӛзіндік  тілін  барынша  шығармашылық  түрде  меңгеруге 

мүмкіндік беретін оқу курсы.Ал артбілім ӛмірді танудың және оны барынша 

жан жақты кӛрсетудің, ӛнер мен мәдениеттің рухани  құндылықтары жүйесін 

қалыптастырудың,  шығармашылық  қабілеттерді  дамытудың,  кӛркем 

шығармашылық үрдісте ӛзін-ӛзі танытудың бірден бір жолын нұсқайтын пән. 

Тәжірибелік  жолмен  анықталған  жоғары  білім  берудің  аясында 

бастауыш  және  орта  мектептердің  болашақ  пән  мұғалімдерін  бейнелеу 

ӛнерін  оқыту  әдістемесі  үрдісіндегі  тәжірибесінің  жеткіліксіздігі, 

артпедагогиканың  максималды  жүйе  құраушы  әлеуетін  пайдаланып, 

артпедагогикалық  дайындықтың  педагогикалық  мәртебесін  арттыру 

қажеттілігін  және  осыған  байланысты  білім  беру  бағдарламаларының 

түзетулерін анықтайды. 

Зерделену дәрежесі. О.С. Булатова, М.В. Гузева, Т.А. Добровольская, 

М.Л.  Князева,  Л.Н.  Комиссарова,  А.В.  Крепица,  И.Ю.  Левченко,  Е.А. 

Медведева,  Н.М.  Назарова,  Е.В.  Таранова,  Ю.С.  Шевченко  және  т.б. 

ғалымдардың  тұлғаға  кешенді әсер  ету  үшін  жасақталған әдістемелері  және 

де  арнайы  білім  беру  мекемелерінің  оқу  үдерісіне  артпедагогиканы  енгізу 

мүмкіндігіне назар аударатын еңбектері мен артпедагогиканы педагогикамен, 

ӛнермен  және  арттерапиямен  түйіскен  жерінде  қалыптасатын  ғылыми 

білімнің саласы мен оқыту технологиясы ретінде қарастырды. 

Соңғы он жылдықта (2008-2017 ж.ж.) педагогика ғылымдары бойынша 

диссертациялық 

зерттеулерге 

талдау 

жасау 

барысында, 

ӛнердің 

педагогикалық  әлеуеті  саласындағы  ғылыми  зерттеулердің  жалпы  санының 

ұлғайуы  аңғаруға  болады.  О.П.  Заболотских,  Е.А.  Медведева,  О.А. 

Пестерева,  Т.А.  Хвиюзова,  А.Б.  Чистованың  ғылыми  еңбектерінде 

қарастырылғандай    балалар  мен  жастарды  түзету,  оңалту,  бейімдеу 

мақсатында  ӛнерді  қолдану  тәжірибесін  зерделеуден  бӛлек,  заманауи 

зерттеулердің мәні ӛнердің алуан түрлі құралдарымен күрделі педагогикалық 

міндеттерді шешуде келешегі зор болатынын дәлелдеп ӛткен. 

Мысалы,  ӛнердің  кӛмегімен  оқушыларды  адамгершілік,  әлеуметтік, 

патриоттық, 

этномәдени, 

еңбекке 

тәрбилеу 

мәселелері 

Ұ.М. 

Абдигапбарованың, 

З.С.Батчаеваның, 

А.Ш.Абдраманулының, 

Е.В.Артыбаеваның,  М.Ж.Қозыбаковтың,  С.А.  Узакбаеваның  және  т.б. 

диссертациялық  жұмыстарда  кӛрініс  тапқан.    Ақпараттық  технологиялар 

жағдайында  ӛнердің  шынайылығы  мен  синтезін  және  оның  кӛркемтану 

мүмкіндіктері жӛнінде Н.К.Карпованың зерттеуінде кеңінен қарастырылған.  

Қазақстан  Республикасының  халық  ӛнері  мен  кӛркем  педагогикасының 

педагогикалық  әлеуеті  Ж.М.Акпарованың,  Б.А.Әлмұхамбетовтың,  Е.К. 

Әмірғазинның,  А.  Алимбековтың,  К.О.  Жеделовтың,  Ш.М.  Арсалиевтың,  

Қ.Е. Ералинның және т.б. жұмыстарында кең ашылған. 

Арт-педагогика 

айрықша 

педагогикалық 

технология 

немесе 

педагогикалық  теория  мен  тәжірибенің    белгілі  бір  бағыты  ретінде  М.К. 

Хащанскаяның, Л.В. Лебедеваның, Е.А. Медведеваның, И.Ю. Левченконың, 

Л.Н.Комиссарованың,  Т.А.Добровольскаяның,  Н.Ю.Сергееваның,  М.К. 

Магомедованың,  А.У.  Уматованың,  О.В.  Шатунованың,  О.С.  Булатованың, 

Б.А.Әлмұхамбетовтың  және  т.б.  ғалымдардың  зерттеулерінде  кеңінен 

қарастырылады.  Атап  айтқанда,  «арт-терапевтік  педагогика»  (Л.А.Аметова-

Давыдовская),  «ӛнердің  эстетопедагогикасы  немесе  психопедагогикасы» 

(В.П.Анисимов),  «арт-педагогикалық  амал»  (О.С.Булатова)  және  т.б. 

санаттар бір уақытта қолданылады.  

Кӛркем  циклды  пәндерді  оқыту  мәселелері  мен  артпедагогиканың 

бейнелеу 

ӛнері 

бойынша 

сабақтарында 

шешуші 

құзыреттерді 

қалыптастырудағы  рӛлі  жӛнінде  Қазақстандық  ғалымдар  –  педагогика 

ғылымдары 

бойынша 

әйгілі 

профессорлармен 

докторлар: 

М.Ж. 

Тәңірбергенова,  Д.А.  Кемешова,  С.К.  Бейсенбаева,  И.С.  Сманова,  С.А. 

Аманжаловтың  жұмыстарында кеңінен қарастырылады. 

Бұл  ретте  артпедагогиканы  орта,  арнайы  және  жоғары  білім  беру 

жағдайында  педагогика  саласындағы  мамандарды  кәсіби  даярлау  жүйесінде 

пайдалану  мүмкіндіктері  мәселесі  аз  зерделенген  және  ашылмаған  болып 

қала  беруде.  Бұл  бағыттың  аясындағы  кӛптеген  зерттеулерде  ӛнердің 

тәрбиелеу әлеуетіне басым назар аударылады (С.М. Завьялова, М.Г. Габитов, 

Г.П.  Максимова,  В.С.  Медведевских,  М.А.  Налбандьян    және  т.б.).  О.С. 

Булатованың, 

Л.Д.Назарованың, 

А.С.Роботованың 

жұмыстарында 

педагогикалық  мазмұнды  кӛркем-бейнелік  ұсынудың  объективті  мүмкіндігі 

мәселесі  зерделенген.  Мұғалімдердің    біліміндегі  арт-терапия  мүмкіндіктері 

Л.Д. Лебедеваның зерттеуінде ашылған. Болашақ мұғалімнің педагогикалық 

позициясын  ӛнер  құралдары  арқылы  қалыптастыру  аспектілері  А.Т. 

Ардашировамен, 

Н.Г.Столяровамен, 

О.Ю.Овченковамен, 

М.Н. 

Флоренскаямен  және т.б. ғылыми зерттеулерде қарастырылған. 

Мектеп 

оқушыларының 

қызығушылықтарын 

дамыту 

мен 

қалыптастыруда,  кӛркем білім беру мен эстетикалық тәрбие беру мәселесіне 

арналған  Қазақстанның  ғалым  педагогтарының  еңбектері  мен  ғылыми 

жұмыстары    кеңінен  танылды.  (Акпарова  Ж.М.,  Алимбеков  А., 

Альмухамбетов  Б.А.,  Жарикбаев  К.Б.  ,  Калиев  С.К.,  Ералин  К.Е.,  Арсалиев 

Ш.М.,    Козыбаков  М.Ж.,    Амиргазин  К.А.,  Узакбаева  С.А.,  Кожахметова 

К.Ж.)  

Болашақ  педагогты  жоғары  оқу  орнында  даярлаудың  теориясына  мен 

тәжірибесіне  жүргізілген  талдау  келесі  негізгі  қарама-қайшылықтарды 

ерекшелеуге мүмкіндік береді: болашақ мұғалімнің шығармашылық кӛркем-

бейнелеу  қызметіне  дайындығын  қалыптастырудағы  артпедагогиканың 

едәуір  әлеуеті  мен  бұл  әлеуетті  болашақ  мұғалімді  жоғары  оқу  орнында 

тәжірибеде пайдаланудың жеткіліксіздігі арасындағы;  

Зерделенетін 

мәселенің 

қарама-қайшылықтары 

мен 

ӛзектілігі 

диссертациялық  зерттеудің:  «Болашақ  мұғалімнің  шығармашылық  кӛркем 

бейнелеу  іс-әрекетіне  артпедагогика  арқылы  даярлығын  қалыптастыру» 

тақырыбын  толық  анықтауға  және  зерттеу  мәселесін  терең  шығаруға 

мүмкіндік берді. 

Зерттеу мақсаты – болашақ мұғалім артпедагогиканы қолдана отырып, 

шығармашылық  және  визуалды  қызметке  дайындығын  қалыптастырудың 

мазмұнын теориялық тұрғыда негіздеу мен практикалық қырынан дамыту; 

Зерттеу нысаны: ЖОО-ғы тұтас педагогикалық процесі. 

Зерттеу    пәні:  болашақ  мұғалімнің  шығармашылық  кӛркемдік  және 

визуалды    кӛркем  іс  әрекеттерге    шығармашылық  педагогиканың  кӛмегімен 

дайын болуын қалыптастыру болып табылады. 

Зерттеу міндеттері: 

-болашақ  мұғалімнің  шығармашылық  кӛркем  іс-әрекеттерге  арт 

педагогикасының  кӛмегімен  дайын  болуын  қалыптастырудың  теориялық 

негізін айқындау; 

- 

болашақ  мұғалімнің  шығармашылық  кӛркемдік  іс-әрекетке 

дайындығын  қалыптастыруда  кӛркем  педагогиканың  педагогикалық 

мүмкіндіктерін анықтау және теориялық тұрғыда негіздеу; 

-  болашақ  мұғалімнің  кӛркемдік  шығармашылыққа  ӛнер  педагогикасы 

арқылы дайын болуын қалыптастырудың үлгісін жасау; 

 -  болашақ  мұғалімдерді  оқыту  үшін  «Арт-педагогика»  курсының  оқу 

бағдарламасын әзірлеу; 

Зерттеудің  ғылыми  болжамы:  педагогикалық  мамандықтарды 

шығармашылық  кӛркемдік  іс-шараларға  қатыстыру  үшін  университетте  ӛнер 

педагогикасының кӛмегімен оқыту келесідей кӛрініс табады:  

  -  студенттердің  шығармашылық  және  кӛрнекі  шығармашылық  құралы 

ретінде ӛнер педагогикасының ғылыми-теориялық негіздері анықталады; 

  - ӛнер педагогикасының кӛмегімен студенттердің шығармашылық және 

визуалды белсенділігін қалыптастыру үшін үлгі жасалады; 

  -    «Артпедагогика»  элективті  курсын  енгізу  бойынша  эксперименттік 

бағдарлама  әзірленетін  болады,  оның  ұйымдастырушылық,  педагогикалық, 

бағдарламалық-мазмұндық  және  диагностикалық-тиімді  дизайндарының 

тиімділігі тексерілетін болады. 

 

Зерттеудің  жетекші  идеясы:  университеттегі  білім  беру  процесінде 

ӛнер  педагогикасының  құралдарын  пайдалану  мен  болашақ  мұғалімнің 

шығармашылық  кӛркемдік  және  кӛрнекі  іс-әрекетке  дайындығын 

қалыптастыруға ықпал етеді. 

Ғылыми-зерттеу  әдістері:  зерттеу  жұмысында  қолданылуы  зерттеу 

міндеттерінің  әр  сатысында  шешім  сипаттамасымен  анықталған  әдістер 

кешені  қолданылды:  сауалнамалау,  стандартталған  ӛзіне-ӛзі  есеп  беру, 

сауалнама, шкалалау тәсілі, сараптамалық бағалау әдісі т.б.с. 

Болжамды  іске  асыру  және  алдыға  қойылған  тапсырмаларды  орындау  үшін 

келесі әдістер қолданылды:  

-  «Шығармашылық  әлеует»  тесті,  В.С.Аванесов  әдістемесі  «Кӛркемдік-

экстетикалық қажеттілікті ӛлшеу», ӛмірлік құндылықтардың морфологиялық 

тесті» 

(ӚҚМТ) 

В.Ф.Сопов, 

Л.В.Карпушина; 

студент 

тұлғасының 

шығармашылық  әлеуетінің  компонеттерін,  әсіресе,  шығармашылық  әрекет 

субъектісі  рӛлін  атқаруды  қамтамасыз  ететін  жеке  бас  қасиеттері  мен 

ерекшеліктерін,  сонымен  қатар  педагогикалық  әрекетке  жалпы  даярлығын 

зерттеуге арналған сауалнама; 

-  шығармашылық  кӛркемдік-бейнелеу  әрекетке  даярлықтың  мазмұнды 

компоненттерін  зерттеуге  арналған  сауалнама  әзірленді  (уәждемелік, 

когнитивтік, коммуникативтік, әрекетшілдік-рефлексивті блокты зерттеу); 

- 

шығармашылық  кӛркемдік-бейнелеу  іс  әрекетке  даярлықтың 

мақсаттық  және  рефлексивті-бағалау  компоненттерін  зерттеуге  арналған 

сауалнама және сараптамалық бағалау әдісі.  

Сонымен  қатар  деректерді  математикалық  ӛңдеу  әдістері:  сипаттамалы 

статистика, 

орташа, 

пайыз, 

айырмашылықтардың 

статистикалық 

маңыздылығын тексеру үшін Стъюденттің t-критериясы қолданылды. 

Зерттеудің теориялық негізі:   

-  мұғалімдерді  кӛркемдік  іс  әрекетке  дайындау  мен  олардың  кәсіби 

қалыптасу заңдылықтарын, мазмұнын, үдерісін және проблемаларын ашатын 

психология  мен  педагогика  салаларындағы  іргелі  ғылыми  еңбектер,  (С.С. 

Гармашова,  В.П.  Беспалько,  С.С.  Витвицкая,  Т.  Б.  Гребенюк  ,  И.В. 

Прокофьева,  Е.А.  Овсянникова,  Л.Л.  Малинская  ,  В.  А.  Сластѐнин  ,  О.А. 

Чубыкина  және басқалары); 

- 

кӛркемӛнер,  кӛркемдік  шығармашылық  психологиясы  мен 

педагогикасы  (Л.С.  Выготский,  Н.А.  Бердяев,  А.Н.  Леонтьев,  Б.Д. 

Богоявленская, А.И. Серавин, П. А. Шаронова, Э.Э. Пурик, Б.Т. Карсыбаев, 

З.Ж. Рабилова, Ж.М. Акпарова  және басқалары); 

-  арт-педагогиканың  педагогикалық  ғылым  бағыты  ретіндегі  орны  (О. 

С.  Булатова,  М.К.  Хащанская,  Э.  В.  Зауторова,  Л.  С.  Кожуховская  А.  Ю. 

Сметанина,  С.  В.  Старикова,  Е.  В.  Таранова  ,  Н.  Ю.  Шумакова  және 

басқалары);  білім  берудегі  арт-терапияның  педагогикалық  негіздері  (Л.Д. 

Лебедева ); 

Ресей зерттеушілерінің тәжірибесі келесі жұмыстарда ұсынылды: Л.С. 

Выготский,  А.И.  Граборов  ,  В.П.  Кащенко,  А.И.  Копытин,  Н.И.  Саккулина, 

Н.А.  Ветлугина  ,  Е.А.  Медведева  ,  Л.Д.  Лебедева,  Т.С.  Комарова,  және  

Қазақстандық  -  зерттеулерде:  Б.А.Әлмұхамбетов,  Л.Золоторева,  Г.Маданов, 

М.Э. Султанова, Л.Г. Медведев, Г. Беркенов, Ю. Шандецкая және басқалары. 

Зерттеуді ұйымдастыру лонгитюд әдісі арқылы құрастырылды.  

       Зерттеудің әдіснамалық негізі: 

-  кӛркемӛнердің  адам  денесі  мен  санасына  ықпал  ету  мүмкіндігінің 

фәлсафалық ұғымдары (Е.Я. Басин, Ю. Б.Борев, Э.В. Ильенков, М.М. Бахтин, 

М.С.  Каган,  Н.И.  Киященко,  Ю.М.  Лотман,  М.К.  Мамардашвили  ,  Ю.А. 

Огородников және басқалары); 

- педагогикалық зерттеулер мен педагогикалық үлгілеу әдістемесі (Е.В. 

Бережнова, А.Н. Дахин, В. И. Загвязинский, Н. И. Загузов, В. В. Краевский, 

А. М. Новиков, С. А. Писарева, В. А. Сластенин, Б.Блум және басқалары);   

-  мұғалімдерді  жоғары  оқу  орындарында  дайындау  саласындағы 

зерттеулер  (О.  А.  Абдуллина,  В.  И.  Андреев,  Е.  В.  Бондаревская,  Г.  А. 

Бордовский, Н. В. Бордовская, Г. Н. Григорьев , Г. М. Коджаспирова , И. А. 

Колесникова , В. Г. Максимов, О. Г. Максимова, Л. М. Митина, И. В. Павлов, 

В.  А.  Сластенин,  В.В.  Сериков,  Н.К.  Сергеев,  А.П.  Тряпицына,  Е.Г. 

Хрисанова); 

-  XXI  ғасырда  Қазақстан  Республикасындағы  білім  беру  саласының 

даму  стратегиясымен  байланысты  нормативтік  құжаттар  (Қазақстан 

Республикасының  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жж.  арналған 

мемлекеттік  бағдарламасы;  Қазақстан  Республикасының  білім  беруді  және 

ғылымды  дамытудың  2016  -  2019  жж.  арналған  мемлекеттік  бағдарламасы; 

«Қазақстан – 2050» стратегиялық бағдарламасы және т.б.). 

Зерттеу базасы. Зерттеу 2014 - 2017 жж. Абай атындағы Қазақ ұлттық 

педагогикалық  университетінде  Ӛнер,  мәдениет  және  спорт  институтында 

жүргізілді. 

Зерттеудің ғылыми жаңалығы және теориялық маңыздылығы: 

  - 

болашақ 

мұғалімнің 

кӛркемдік 

шығармашылыққа 

ӛнер 

педагогикасының  кӛмегімен  дайын  болуын  қалыптастырудың  теориялық 

негіздері анықталды; 

-  болашақ  мұғалімнің  шығармашылық  кӛркем  және  кӛрнекі  қызметке 

дайындығын  қалыптастыруда  кӛркем  педагогиканың  педагогикалық 

мүмкіндіктері анықталды және теориялық тұрғыда негізделді; 

-  болашақ  мұғалімнің  кӛркем  және  бейнелеу  ӛнеріне  шығармашылық 

педагогика арқылы дайын болуын қалыптастыру үлгісі құрылды; 

-болашақ  мұғалімдерді  оқыту  үшін  «Арт-педагогика»  курсының 

бағдарламасы әзірленді. 

Зерттеудің практикалық маңыздылығы: 

- «Артпедагогика» таңдамалы курсын әзірлеу және сынақтан ӛткізу; 

-  болашақ  мұғалімдерді  шығармашылық  кӛркемдік-бейнелеу  іс 

әрекетіне  даярлығын  қалыптастыру  үшін  кешенді  әдістемелерді  сынақтан 

ӛткізу (арнайы технологияға біріктіру); 

-  болашақ  мұғалімді  шығармашылық  кӛркемдік-бейнелеу  іс  әрекетіне 

даярлығын 

қалыптастыру 

бойынша 

тәжірибелік-эксперименталдық 

жұмыстардың  бастапқы,  орта  және  жоғары  оқу  орындарындағы  оқыту 

үдерісінде тиімді түрде қолданылады. 

Қорғауға ұсынылатын қағидалар: 

1.  Кӛркемдік  және  кӛрнекі  іс-әрекетте  шығармашылық  және  бағалау 

ӛнімінің  эмоционалдық,  эстетикалық  тәжірибесіне  сүйемелдейтін  және 

шығаратын  жаңа  бірегей  ӛнім  жасау  белсенділігі  түсіндіріледі.  Болашақ 

мұғалімнің  шығармашылық  және  визуалды  қызметі  мұғалімнің  қызметінің 

ерекше  түрі  болып  табылады,  оның  мақсаты  оқыту  пәндерінің 

шығармашылық  қабілеттерін  қалыптастыруға  және  дамытуға  жанама  әсер 

ететін  бейнелеу  ӛнерінің  эстетикалық  құндылық  сапасы  мен    ӛнімін  құру 

болып табылады.  

2.  Шығармашылық және визуалды қызметтің табиғаты мен ерекшелігін 

кӛрсететін  келесідей  ерекшеліктер  бар:  сыртқы  әлеуметтік  талаптардың 

жанама  сипаты;  шығармашылық  ӛзін-ӛзі  дамытуға,  субъективтілікке  назар 

аудару;  кәсіби  әрекеттердің  эмоционалдық-бейнелі  сипаты;  эстетикалық 

мақсатты белгілеу үстемдігі; ӛзін-ӛзі жетілдіру үшін жағдайлар жасау, жеке 

мүдделерді  қанағаттандыру  мүмкіндігі  мен  жеке  тұлғаның  қажеттіліктері, 

субъективті  мақсаттарды  іске  асыру;  тәуелсіздік;  шығармашылық  және 

педагогикалық  қызметтің  синкретизмі;  жоғары  білім  беру  және 

шығармашылық әлеует. 

3.  Болашақ 

мұғалімдердің 

шығармашылық 

және 

кӛрнекі 

шығармашылыққа  деген  дайындығы  -  жеке  тұлғаның  интегративтік  сапасы 

болып  табылатын  дайындығы,  кӛркем  іс-әрекетке  деген  ынталандыруды, 

ӛнер мен шығармашылық теориясының психологиялық-педагогикалық білімі 

жүйесін,  кӛркем  шығармашылық  және  кӛрнекі  іс-әрекеттегі  практикалық 

дағдылардыжәне  шығармашылық  кӛрнекі  қызметке  эмоционалды  тұрғыда 

бағалайтын қарым-қатынас жүйесі. 

4.  Артпедагогика 

- 

бұл 

педагогикалық 

технология 

немесе 

педагогиканың  арнайы  бағыты,  оқу  үрдісінде  кӛркемдік  құралдарды 

пайдалану.  Педагогикалық  оқыту  технологиясы  ретінде  ол  білім  беру 

тәжірибесінде белгілі бір мақсаттар мен міндеттерге ие болуы, сабақ жүргізу 

принциптері, студенттермен жұмыс істеу  тәсілдері мен әдістері, бағалаудың 

ерекшеліктері  мен  басқа  педагогикалық  технологиялардан  білім  беру 

тәжірибесінде пайдалану міндеттерімен ерекшеленуі керек. 

5.  Болашақ  мұғалімнің  шығармашылық  кӛркемдік  және  кӛрнекі 

шығармашылыққа 

педагогиканың 

кӛмегімен 

қалыптасу 

үдерісінің 

тұжырымдамалық үлгісі бойынша, сонымен бірге бір мезгілде екі процестің 

маңызды 

аспектілері: 

болашақ 

мұғалімнің 

шығармашылық 

және 

педагогикалық  дайындығы,  визуалды  шығармашылықпен  айналысуға 

дайындығын қалыптастыруға мүмкіндік береді; ал мұндай оқытудың негізгі 

құралы  -  педагогикалық  технология  және  педагогикалық  технология  пәні 

ретінде қамтылатын курс ол - ӛнер педагогикасы болып табылады. 

6.  Оқу  үдерісіне  үлгілі  кіріспе  педагогика  -  бұл  үш  функционалды 

блокты  қамтитын  блок-жүйе:  мақсатты  блок;  мазмұн  блогы  және 

рефлексиялық  бағалау  бірлігі.  Мақсатты  топқа  мақсаттар,  міндеттер  және 

қалыптасқан  құзыреттер  кіреді;  Мазмұн  блогы  мыналарды  қамтиды:  жалпы 

мәдени, 

психологиялық-педагогикалық 

және 

әдістемелік 

оқыту; 

рефлексиялық-бағалаушылық, 

шығармашылық 

тұрғысынан 

ӛзін-ӛзі 

ӛрнектеу,  ӛзін-ӛзі  реттеу  жолдарын  кӛрсетуде  тәуелсіздікті  дамытуды 

білдіреді.  

7.  Болашақ мұғалімнің білім берудегі шығармашылық педагогикасының 

құралдарын  пайдалану  мен    шығармашылық  және  визуалды  қызметті 

пайдалануына  дайындықтың  құрылымдық  компоненттері  мотивациялық, 

когнитивтік,  коммуникативті  және  белсенді  рефлексиялық  компоненттер 

болып  табылады.  Барлық  компоненттер  бір-бірімен  нығайтатын  ӛзара 

байланысты қалыптастырады. 

8.  Университетте  ӛнер  педагогикасы  технологиясының  сәтті  болуы 

үшін  қажетті  жағдайлар    уйымдастыру  мен  ұйымдық,  басқарушылық, 

психологиялық жағдай жасау болып табылады. 

9.  Педагогикалық ӛнерді оқытудың негізгі түрі  ол  бес міндетті блокты 

қамтитынын  ескере  отырып,  кӛркем-педагогикалық  қызметті  және  оның 

дәйектілігі  мен  оны  ұқыпты  жүзеге  асырылуы  ӛзара  іс-қимылдың 

максималды  тиімділігін  қамтамасыз  етеді.  Бұған  мотивация  және  орнату 

бӛлімі  кіреді;  шығармашылық  оқиға  блогы;  презентация  және  байланыс 

бӛлімі; нәтижені субъективизациялау блогы; рефлексиялық блоктар енеді. 

       Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу мен енгізу. 

        Зерттеу 

нәтижелері 

20 

жарияланған 

ғылыми 

мақалаларында 

талқыланған:  Scopus  базасына  кіретін  1-журналында;  Thomson  Reuters 

базасына  кіретін  2  халықаралық  конференцияда,  5  БҒСБК  тізіміне  кіретін 

журналдарында,  2  халықаралық  жәнереспубликалық  ғылыми  практикалық 

конференциялардың 

материалдарының 

жинақтарында; 

4 

шетелдік 

конференциялардың   материалдар жинағында, 1 халықаралық симпозиумде, 

1  жас  ғалымдар  форумында,  ғылыми-педагогкалық  баспалардың  3 

басылымында, сондай-ақ ізденушінің артпедагогика бойынша 1 оқулығында. 

Халықаралық 

және 

республикалық 

ғылыми-практикалық 

конференцияларға  қатысу  барысында  іске  асырылды:  «Оқушылар  тұлғасын 

қазіргі  таңдағы  әртүрлі  технологияларды  пайдалана  отырып  дамыту» 

(«Салыстырмалы  білім:  әдістеме,  сұрақтар  және  заманауи  тенденциялар», 

Алматы,  2014),  «Қазақстан  студент  жастарын  заманауи  тәрбиелеу 

жүйесіндегі  артпедагогика»  («ЮНЕСКО  жолдарымен:  Әлем.  Кӛркемдік 

білім. Жастар», Алматы,2015), «Артпедагогика және ЖОО-дарында болашақ 

мамандарды  психологиялық-педагогикалық    тұрғыда  кәсіби  даярлау» 

(«Бүгінгі  Білім:  Даму  векторлары»,  Чебоксары,  2015),    «XXI  ғасыр 

мектебінде заманауи ақпараттық технологиялар қолдану» («Заманауи білімді 

дамытудың  теориялық  және  қолданбалы  аспектілері»,  Чебоксары,  2014), 

(«Ресей  жастарының  идеялары  мен  жобалары»,  Чебоксары,  2015),  «Аrt 

pedagogics in computer graphis» (International Scientific Conference on Society, 

Integration, 

Education, 

Rezekne,2015)- 

Thomson 

Reuters 

базасында 

индекстелген,  «The  Application  оf  Figurative  Arts’  Capabilities  In  The  Art- 

Pedagogical  Activity  of  A  Teacher»  (Procedia  Social  and  Behavioral 

Sciences,Netherlands, 2015)  -  Thomson  Reuters    базасында  индекстелген 

«Design  artpedagogy  in  the  system  of  modern  education  of  pedagogy  students 

during  plain-air  practice»  (Global  Journal  on  Humanites&  Social  Sciences.- 

St. 

Petersburg,  2016),  «Педагогтың  артпедагогикалық  әрекетіндегі  бейнелеу 

ӛнерінің  мүмкіндіктері»  (Педагогика  және  Психология,  Алматы,  2016), 

«

.

Артпедагогикада    студенттерді  оқытудағы  шығармашылық  әрекеттің 

шарты  ретінде  »;  «Мұғалімді  даярлаудағы  артпедагогикалық  тәсіл»,  

(Еуразиялық  ұштастырудағы  жастар  әлеуеті:-  Экономика,  Құқық,  Саясат  - 

Баспа  №16,  1-том.-  Алматы,  2017)  ,  «Білім  беру  үдерісіндегі  ӛнер  және 

артпедагогика» («Ұлы дала және еуразиялық құндылықтар;  Кӛркемдік білім 

және эстетикалық тәрбие», Астана, 2017). 

-  ғылыми-  педагогикалық  басылымдарда:    «Қазақстандық  жалпы  білім 

беретін мектептердегі бейнелеу ӛнері сабағындағы артпедагогика» (ОҚМПИ 

жаршысы, Шымкент, 2014),  «Артпедагогика қағидалары мен әдістері» (Абай 

атындағы  ҚазҰПУ  Жаршысы    «Кӛркемдік  білім"  сериясы:  ӛнер-  теория 

әдістеме»,  Алматы,  2015),  «Қазақстан  Республикасының  білім  беру 

жүйесіндегі  артпедагогиканың  заманауи  даму  тенденциялары»  (Гумилев 

атындағы  Еуразиялық  ұлттық  университетінің  жаршысы.  «Гуманитарлық 

ғылым»  сериясы,  Астана,  2016),  «Мұғалімнің  бейнелеу  ӛнеріндегі 

артпедагогикалық  іс  әрекеті»  (Абай  атындағы  ҚазҰПУ  жаршысы 

«Педагогикалық ғылымдар» сериясы, Алматы, 2016), «Артпедагогканы білім 

беру процесінде ӛнер элементтерін қолдану тәсілі ретінде ұштастыру» (

ПМУ 

Жаршысы,

  «Педагогикалық»  сериясы,    Павлодар,  2016),  «

Making  art 

pedagogy in the system of education in the Republic of Kazakhstan» (International 

Journal  of    Environmental  and  Science  Education,  Turkey,  2016

), 

«Артпедагогиканың  жоғары  оқу  орнындағы  білім  беу  жүйесіндегі  кӛрінісі» 

(Абай  атындағы  ҚазҰПУ  Жаршысы  «Педагогикалық  ғылымдар»  сериясы, 

Алматы,  2016),  «Артпедагогика  әдіс-тәсілдерін  бейнелеу  ӛнерінде  қолдану» 

(Абай  атындағы  ҚазҰПУ  Хабаршысы  -  «Жас  ғалым  сериясы.  Іздестіру. 

Проблемалар»,2016),  «Мұғалім  даярлаудағы  артпедагогикалық  тәсіл 

технологиялары»    («Туған  ӛлкенің  тірі  аңыздары  мен  ертегілері»,  Алматы, 

2016),  «Рossibilities  of  fine  arts  by  means  of  art  pedagogical  activity  of  the 

teacher»  (Абай  атындағы  ҚазҰПУ  Хабаршысы  -  «Кӛркемдік  білім"  сериясы: 

ӛнер-теория әдістеме», 2017). 

Диссертацияның  көлемі  мен  құрылымы.  Диссертациялық  зерттеу 

кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және 156 атау  мен  қосымшалардан 

және  пайдаланылған  әдебиеттер  тізімінен  тұрады.  Диссертация  мәтіні  18 

кестемен,  16  суретпен    толықтырылған.  Диссертацияның  жалпы  кӛлемі  179 

бетті құрады.