49
3 сурет SQL тілін деректер қорына өтуде қолдану
Шын мәнінде SQL реляциялық типтегі мәліметтер базасымен ғана
жұмыс істейді. Бірінші суретте SQL-ң жұмыс істеу сызбасы көрсетілген. Бұл
сызбаға қарап есептің жүйесінде маңызды ақпараты бар мәліметтер базасын
көреміз. Егер есеп жүйесі бизнес сферасына қатысты болса, онда мәліметтер
базасында материалдық құндлықтар, шығарылатын өнімдер, сату көлемі және
жалақы туралы ақпараттар сақталынады. Дербес компьютердің мәліметтер
базасында үлкен есептеу жүйесінен алынған қол қойылған чектер туралы,
мекен – жайы, телефондар туралы ақпараттар сақталынған. Мәліметтер
базасын базасын басқаратын компьютелік бағдарлама немесе ДҚБЖ деп
аталады.
Егер қолданушыға мәліметтер базасынан мәліметті алуға қажетті болса,
SQL көмегімен ДҚБЖ ға сұраныс жібереді. ДҚБЖ сұранысы өңдеп қажетті
мәліметті тауып қолданушы жібереді. Мәліметтерді сұрау және нәтижені алу
процесі мәліметтер базасына сұраныс деп аталады. Сондықтан жүйеленген
сұраныс тілі деген ат осыдан пайда болған.
Бірақ бұл атау шындыққат сәйкес келмейді. Біріншіден, қазіргі SQL
қарапайым сұранымдарды туғызатын құрылғыданда үлкен, бірақ бастапқыдан
тек қана сол үшін арналған болатын. SQLдің ең негізгі функциясының бір
мәліметтерді оқи алатындығы болғанымен қазіргі кезде бұл тіл барлық
функционалдық тілді іске асыруда ДҚБЖ- ң қолданушыға беретін
мүмкіндіктерін айтайық.
Мәліметтерді ұйымдастыру. SQL қолданушыға мәліметтердің жалпы
құрлысын өзгертуге және мәліметтер базасының элементтері арасындағы
қатынас орнатуға мүмкіндік береді.
Мәліметтерді оқу. SQL қолданушыға немесе қосымшаға мәліметтер
базасында бар мәліметтерді оқуға және оларды қолдануға мүмкіндік береді.
Мәліметтерді өңдеу. SQL қолданушыға немесе қосымшаға мәліметтер
базасын өзгертуге, яғни жаңа мәліметтерді қосуға, сонымен қоса бұрыннан
бар мәліметтерді жаңартуға немесе жоюға мүмкіндік береді.
Қатынасты басқару. SQL-дің көмегімен қолданушыға мәліметтерді
оқуда және өзгертуде мүмкіндіктерін шектей отырып санкцияланған
қатынастан қорғау.
Мәліметтерді бірлесе отырып қолдану. SQL қолданушылар арасында
мәліметтерді бірлесе отырып пайдалануды қамтамасыз етеді. Олар бір – біріне
кедерлі келтірмеу үшін параллельді түрде жұмыс істеуді.
50
Мәліметтердің тұтастығы. SQL мәліметтер базасының тұтастығын
қамтамасыз ете отырып, келіспеген өзгертуден және жүйенің бас тртуынан
қорғайды. Сондықтан SQL ДҚБЖ –мен қатынасуда ең мықта тіл болып
табылады.
Екіншіден, SQL – бұл COBOL, FORTRAN немес Стипіндегі толық емес
компьютерлік тіл. SQL–де шарттарды тексеретін IF
операторы,
тасмалдауды
ұйымдастыратын GOTО және циклдарды құратн DO немесе FOR операторы
жоқ. SQL мәліметтер базасы тілінің астары болып табылады. Оның құрамына
30-ға жуық мәліметтер қорын басқаратын операторлар кіреді. SQL операторы
базалық тәлге қосымша болады. Мысалы, COBOL, FORTRAN немесе С және
мәліметтер базасына қатынас жасауға мүмкіндік береді. Онымен қоса С
сияқты мұндай тілдерден SQL операторын ДҚБЖ-ға анық түрде жіберуге
болады. Ол функцияларды шақыру интерфейімен іске асады.
Қорыта келсек SQL бұл С немес Pascal сияқты тілдермен салыстырғанда
әлсіз жүйеленген тіл болып есептелінеді. SQL-дің операторы ағылшын
сөйлемдерін елестетеді және оператордың мәнне әсер етпейтін сөздерден
тұрады. Бірақ бұл сөздер оның оқылын жеңілдетеді. SQL-де логикасы жоқ
сөздер тіптен кездеспейді. Онымен қоса SQL операторларын жасамайтын
арнайы ережелер тобы кездеседі. Олар дұрыс болғанымен ешқандай мәні жоқ.
Өзінің нақты аты болмаса, SQL- реляциондық мәліметтер базасымен
жұмыс істейтін жалғыз стандартты тіл болып есептелінеді. SQL- бұл
айтарлықтай мықты және оқуға оңай тіл.
2.3 ДҚБЖ- ны өңдеудегі Delphi ортасының құралдарын мәліметтер
базасында пайдалану
Нәтижелері әртүрлі ұйымдар әзірлеушілері тұрғызуда, көп көңіл
бөлетіні мәліметтер базасының құрылғыларын шақыру қосымшасы болып
табылады. Олардың көмегімен мұндай қосмшаларды құруға болады. Оларға
қойылатын
талаптар
жалпы
түрде
былай
беріледі:
«Тезділік,
қарапайымдылық, әсерлік, беріктік» үлкен әртүрлі өнімдердің арасынан
Delphi қосымшасын әзірлеуде алдағы орындарды алады. Delphi – ді әртүрлі
дәрежедегі, кәсіби ұызығушылықтары бар әзірлеушілер қалайды.
Delphi-ң көмегімен үлкен көлемдегі қосымшалар жазылған, ондаған
фирмалармен мыңдаған программистер Delphi үшін қосымша компоненттер
ойар шығарылған. Мұндай жалпы аттаққа ие болу негізінде Delphi-ден басқа
бағдарламалаудың
ешбір
жүйесі
жоғарыда
йтылған
талаптарды
қанағаттандырмаған жөніндегі дәлел жатыр. Шыныменде, Delphi-дің
интерақтивтік ортасының ара қатынасы ішкі қайшылықтарды туғызбайды.
Керісінше жайлылықты сезінуге болады. Егер әзірлеуші берілген ережелерді
сақтаса Delphi қосымшалрыда ыңғайлы.
Бұл қосымшалар тасмалдауда өте қарапайым және берік. Delphi пакеті
Borland корпарациясының шығарған Pascal тілінің компиляцияланған
жүйесінің жалғасы. Pascal тіл ретінде өте қарапайым. Ал, мәліметтер типін
51
қатал бақылау қателерді ерте табуға берік және ыңайлы программаларды тез
құруға мүмкіндк береді. Borland корпорациясы тілді әрдайым байытып
отырады. Бұрын 4.0 нұсқасында бөлек трансляциалану құралдары қосылған
болған. Кейінен 5.5 нұсқасынан бастап об ектілер пайда болды. Ал, 6 нұсқа
пакетінің құрлымына Turbo Vision- ң толық кәтапхана кластары кірді. Ол
видиоадаптор жұмысының мәтіндік режимінде терезелік жүйені іске қосты.
Бұл программаны өңдеудегі интеграцияланған ортасы бар ең алғашқы өнім
болып есептеледі.
Бастауыш программистер үшін инструменталды құралдарды шығаруды
Borland компаниясының өнімдерімен Microsoft корпорациясының Visual Basic
ортасы бәсекелеске түсті. Онда интеграция жайындағы сұрақтармен жұмыс
істеу жағдайы ыңғайлы болатын. 70-ші жылдардың басында Н.Вирт Pascal
туралы хабарламаны жариялағанда ол аз көлемдегі ыңғайлы негізгі ұғымдары
бар және программалау тілінің резервтелген сөздері бар студенттерді оқытуға
бағытталған хабарлама еді. Delphi қолданушысының жұмыс істейтін тілі
алдынғыға қарағанда тек жаға ұйымдардың көптігімен және құрылымымен
ғана
ерекшеленбейді.
Онда
минимизацияланған
түсініктер
мен
пайдаланылатын ең қарапайым функциялар (оқуға ыңғайлы, бірақ
тәжіребиеде әлі дәлелденбеген) орнына кәсіби қолданушының жұмыс жасау
мүмкіндігіне көп көңіл бөлінеді. Turbo Pascal тілін оның жақын
бәсекелестерімен салыстыру қандай оңай. Basic тілімен С++ -тің көптеген
версиялау тақырыбын айтайық.
Менің ойымша Turbo Pascal Basic-ті дамыған инкапсуляциялық
механизмі бар, мұрагерлік пен полеморфизмді қосқандағы толық об ектлі
жағынан асып түседі. Delphi-да қолданылатын тілдің ең соңғы версиясы
мүмкіндігі жағынан С++ -ке жақынырақ. С++ -ке қатысты негізгі
механизмдердің ішіне көптік мұрагерлік кірмейді (жаңа класс тудыратын
күшті механизмдерді С++ тілінде жазатын программистердің кішкене тобы
ғана пайдаланылады).
Pascal тілін пайдаланудағы артықшылықтар: бір жағынан Visual Basic
тен ерекшелігі болса, яғни ол аралық кодтың интерпритациясына негізделіп,
ол үшін машиналық кодты генерациялайтын компиляторы бар және оның
көменімен айтарлықтай жылдам програмаларды алуға болатындығы болса,
екінші жағынан С++ -ке қарағанда Pascal тілінің синтаксисі өте жылдам
компиляторды тұрғызуда негіз болатындығы.
Достарыңызбен бөлісу: |
