64
1 –
h
x
биіктігі деңгейіндегі қорғау аймағының шекарасы, 2 – жер
деңгейіндегі қорғау аймағының шекарасы, h – найзағайдан қорғаныштың
биіктігі, м, h
x
– қорғалатын ғимараттың биіктігі, м, r
x
– h
x
биіктіктегі
қорғалатын қонаның радиусы, м.
Сурет 3.3 – Стержендік найзағайдан қорғаныштың қорғау аймағы
III категориялы объектілер үшін S
в
қашықтығы ауа бойынша және жерде
найзағайдан қорғаныштан қорғалатын объектіге дейін және соған кіретін
жерасты коммуникациялар кіреді, сәйкесінше S
в
=3м болады;
h
x
= 10 м. – үйдің бйіктігі
;
r
x
= 7,2 м. – биіктіктегі қорғалатын қонаның радиусы.
Найзағайдан қорғаныштың қорғалу аймағын анықтаймыз :
h = (7,3 +1,63·10)/1,5 = 15,7 м;
h
0
=0,92
15,7=14,4м;
r
0
=1,5
15,7=23,55м;
r
x
=1,5
(15,7-10/0,92)=7,2м.
Қорғау зонасының есебін әрбір найзағайдан қорғаныш үшін жүргіземіз.
Ол үшін найзағайдан қорғаныштарды аймақтың ауданы бойынша
орналастырамыз және жұптары бойынша бөлеміз: №1-№2 және №3-№4.
Қалған бөліктері түгелімен бірдей болады.
№1 - №2 жұптар үшін және h
2
<6h :
h
c2
=h
0
=14,4(m)
;
r
cx2
=r
x
=7,2(m)
;
№3-№4 жұптар үшін және h
1
<6h
;
L
1
=20 m
.
h
c
=h
0
-0,14(L
1
-h),m
(3.5)
r
cx
=r
0
(h
0
-h
c1
)/h
0
,м
(3.6)
h
c1
=14,4-0,14(20-15,7)=13,8м
;
r
cx1
=23,55(14,4-13,8)/14,4=0,98м.
Өйткені
және
, биіктігі h=15,7 м болатын стержендік
найзағайдан қорғаныштардың тобы ғимараттың қорғанышын биіктік бойынша
0
1
CX
r
0
2
CX
r
65
іске асырады.
Масштабтары бойынша ғимараттың айналасында төрт найзағайдан
қорғаныштардың
орналасуын
сызбада
көрсетеміз.
Найзағайдан
қорғаныштардың орналасуының жоспары мен жанынан қарағандағы сұлбасы
3.3 суретте көрсетілген. Ғимараттың түгелімен қорғаныш зонасына кіретіндей
етіп найзағайдан қорғаныштар орнатылған. Яғни осы қарастырылып отырған
ғимарат найзағайдың тікелей әсерінен толығымен қорғалған деген сөз.
3.3 сурет – III категориялы ғимараттың көпретті стержендік найзағайдан
қорғаныш арқылы қорғау
3
.2.2 Жерге қосу жүйесі
Жерге қосу жүйесі сыртқы найзағайдан қорғаныштың бір бөлігі болып
саналады және найзағай қабылдағыштың бөлігі және токқа қарсы тұру. Оның
негізгі қызметі болып токты өткізіп, оның жерде таралуын қамтамасыз ету
болып табылады.
Жерге қосу жүйесінің негізгі қызметі – токқа қарсы тұратындар
арасында потенциалды түзету және адамдардың өтуіне болатын зонадағы
потенциалдарды басқару. ПУЭ-ге сай Жерге қосудың кедергісі 4 Ом-ға тең
болады.
3.3 сурет – Жерге қосу жүйесі
Терең жерге қосқышты дегеніміз, жердің астында көлденең
орнатылатын құрылғы. Әрбір токқа қарсы тұру үшін жер астылық ұзындығы 9
66
метр болатын жерге қосқышты пайдалану керек. Ол ғимараттан 1 метр
қашықтықта жер астымен жүргізіледі. DIN V VDE V 0185 сәйкес найзағайдан
қорғану категориясы үш болатын ғимарат үшін жер астылық жерге
қосықыштың минималды ұзындығы 2,5 метрге жетеді. Нақты жағдайда жер
астылық жерге қосықыштың ұзындығы 2,5 метрді құрайды. Жер астылық
жерге қосықыштың монтажы электро-пневмомолоттың көмегімен іске
асырылады. Топырақта орнатылған байланыстардың барлығы тоттанудан
қорғалған. Барлық жер асты жерге қосықыштың дер ғимараттың ішінде
дөңгелек жерге қосықыштың мен байланыстырылған және потенциалдарды
түзету шинасымен байланыстырылған.
Жер астылық жерге қосықыштың үшін қолданылатын құрылғылар:
цинктік болаттан жасалған стержень D20 мм;
тотталмайтын болаттан жасалған стержень D20 мм;
цинктік болаттан жасалған құбырлар D25 мм;
цинктік болаттан жасалған жалпақ өткізгіштер 40х4 мм;
тотталмайтын болаттан жасалған жалпақ өткізгіштер 40х4 мм.
3.5 сурет – Болат оқшауландырылған өткізгіштің қосылуы
Қарастырылып отырған жобаға сай электроқондырғылардың және
тұрғын үйдің құрылғыларының жерге қосу міндетті түрде жасалу керек.
Жерге қосықыштың монтажы ғимараттың сыртында контур ретінде
жасалады. Жерге қосқышты жерге қондырады және токқа қарсы тұру арқылы
найзағай қабылдағышпен байланыстырады.
Тұрғын үйде жерге қосықыш көлденең жерге қосықыштың көмегімен
жасалады. Соның көмегімен стерженьдерді қажетті ұзындыққа ие болатын
сегменттерге қосуға болады. Мұндай стержендерді топыраққа терең көмеді.
