Дипломдық жобада құрастырма электр жабдықтыру (ҚЭЖ) жүйенің автоматтандырылған басқару жүйесін жасалды

48

 

 

көлемі  тым  көп  болса,  қосымша  балластық  құрылғы  –  су  жылытқыш 

пайдаланылады.  

Принципиалды  сұлбаның  генераторлар  бөлігінде  жел  генераторы  және 

фотоэлектрлік  панельдер,  дизель  генератор  орналастырылған.  Сұлбаның  осы 

бөлігінде  электр  энергиясы  өндіріледі,  ал  түрлендіргіш  бөлімінде  тұрақты 

токты айнымалы токқа айналдыру үрдісі жүреді. Өйткені қазіргі таңда барлық 

тұрмыстық  техникалар  айнымалы  токты  пайдаланады.  Тұрақты  токты 

айнымалы  токқа  айналдыру  үшін  инвертор  пайдаланылады.  Сызбадағы 

белгілеулер  мағынасы:  ҚК  –  қоректендіру  көзі;  И  –  инвертор;  Ш  – 

таңдалынған  балластық  құрылғы,  яғни  су  қыздырғыш.  Балластық  құрылғы 

ретінде  су  қыздырғыш  таңдалынды,  өйткені  жылдың  қай  мезгілі  болса  да 

ыстық  су  тұрмыста  үнемі  қажет  болады.  Сондықтан  генераторлар  арқылы 

өндірілген  электр  энергиясы  артылатын  болса,  оны  су  қыздыру  үшін 

пайдаланылады.  

 

 

 

49

 

 

2.5 сурет – ҚЭЖ жүйесінің принципиалдық сұлбасы 

 

2.3  Басқару  алгоритмін  жүзеге  асыратын  бағдарламалық  кешенді 

таңдау 

 

Контроллерларды  салыстыру  қарастыру  барысында  3  контроллер 

салыстырылды, олар: 

1) ABB; 

2) Arduino; 

3) Siemens. 

ABB  автоматтандыру  саласында  жақсы  дамып  келе  жатқан 

компаниялардың  бірі.  Ол  кеңінен  таратылған  программа-логикалық 

құрылғылар  мен  басқару  жабдықтарын  ұсынады.  ABB  контроллерлары 

көбінесе  кішігірім  өндірістік  кәсіпорындарда(рулон  және  жазу  машиналары, 

тарқату  жүйелері  және  т.б.)  қолданылады  сол  себептен  оның  жұмыс  істеу 

жылдамдығы жоғары болады. 

Arduino  –  аппаратты-есептеуіш  тұғырнама.  Негізгі  компоненті  кіріс-

шығыс  платасы  және  жұмыс  істеу  ортасын  Processing/Wiring.  Arduino 

тілдерінде  жазып,  басқа  да  программалық  жабдықтамаларға(мысалы,  Adobe 

Flash, Processing, Max , Pure  Data, SuperCollider)  қосылуға  мүмкіндік  береді. 

Бағалары өте арзан болып келеді. 

Siemens  компаниясының  жұмысшыларының  көп  жылдық  еңбегі  мен 

үлкен  көлемдегі  инвестицияларының  нәтижесі  болған  Simatic  S7 

бағдарламалық  кешені  қазіргі  таңда  үлкен  сұранысқа  ие.  ҚЭЖ  жүйесінің 

автоматты  басқарылуын  Simatic  Manager  &  ProTool  бағдарламасы  арқылы 

жүзеге  асырылады.  Осы  бағдарламалық  кешенде  үрдістің  автоматты  басқару 

жүйесінің барлық сатыларын біріктірілді. Яғни қажетті құрылғыларды таңдау, 

үрдісті  визуалдау  және  бағдарлама  жазу  сатылары  бір  бағдарламалық  ортада 

жүзеге  асырылатын  болды.  Бақылағыштар  мен  таратылған  кіріс  –  шығыс 

құрылғылары  үшін  жоба  жасау,  адам  –  машина  интерфейсін  құру,  желілік 

компоненттерді  және  байланысу  модульдерін  параметрлеу,  басқарудың 

бағдарламалық алгоритмін тексеру әрекеттерінің барлығы осы бағдарламалық 

кешенде жүзеге асырылады.  

Simatic Manager программалық жабдықтамасында программа кодын 3 негізгі 

тілде жазып және жұмыс барысында ауыстырып салыстыруға болады, олар: 

1. LAD — релелік-контакт логикалық тілі; 

2. FBD — функционалдық блоктардың диаграммалық тілі; 

3. STL — нұсқаулар тізімінің тілі. 

4 қосымша программалау тілдері: 

1. SCL — Pascal тіліне ұқсас структуралық тіл; 

2. GRAPH 7 — біртіндеп өтетін технологиялық процестерді басқару тілі; 

50

 

 

3. HiGraph 7 — жүйенiң күйлерiн графтың негiзiнде меңгеру тілі; 

4. SFC — күйдің диаграммалық тілі. 

 

 

2.1 кесте – Siemens, Arduino және ABB контроллерларын салыстыру 

       Контроллер 

 

Сипаттамалар 

SIMATIC S7 

ARDUINO 

ABB 

Артықшылықтары 

1) 

Кез-келген 

операциялық жүйеде 

жұыс істеу мүмкіншілігі 

2) 

Халықаралық 

мнемоника тілі 

3) 

Үлкен 

кәсіпорындарда 

қолданылуы 

4) 

Тұрақты және 

айнымалы ток көзінен 

жұмыс істеу мүмкіншілігі 

5) 

Жұмыс істеу 

жылдамдығы 

6) 

Көп активті 

қосылымдармен жұмыс 

істеу 

7) 

Жұмыс 

істеу 

жылдамдығы 

8) 

Кіріс-

шығыс сигналдар 

саны 

9) 

Бағасы 

10) 

Ішкі 

және сыртқы 

ақаушылықта

рды көру 

ыңғайлылығ

ы 

11) 

Мәлім

еттер қоры 

12) 

Үлкен 

кәсіпорындар

да 

қолданылуы 

Кемшіліктері 

1) 

Программа 

кодының тек СТОП 

режимінде өзгертілуі 

2) 

Диагностика 

экраны 

3) 

Кішігірім 

кәсіпорындарда 

қолданылуы 

4) 

Windows 

NT, 2000 

операциялық 

жүйелерінде 

жұмыс істеуі 

5) 

Көптеген 

аутивті 

қосылымдармен 

жұмыс 

жылдамдығы 

азаяды 

6) 

Таймерлер

, үзілімер және 

регистрларды 

жасыруы 

7) 

64 

биттік 

жүйелерде 

жұмыс 

істемеуі 

8) 

Қызме

т көрсету 

ортасы 

Бағасы 

250 $-дан жоғары 

100$-дан жоғары 

250$-дан 

жоғары