44
қозғалтқышын жеткізуді қалайды және бұлар ЖРЖ бүкіл жинағының бағасын
арттырып, сорғымен конструктивті үйлестікті қажет етеді. Сонымен қатар,
кернеудің осындай формасы бар түрлендіргіштің шығысында сүзгі орнатылуы
керек, оның көлемі ПЧ-ның қозғалтқышан қашықтығына ("ұзын желі"
эффектісі) байланысты. Кабелдің ұзындығы жеткілікті болғанда түрлендіргіш
пен НПС қозғалтқыш арасындағы ауыр шығыс сүзгісі бүкіл қондырғының
п.ә.к айтарлықтай төмендетеді.
Түрлендіргіштің сенімділігіне қойылатын жоғары талап түрлендіргіштің
күштік жартылай өткізу базасына жаңа тәсілдерді іздестіру қажеттілігін
көрсетті. Нәтижесінде "Электровыпрямитель" ААҚ жасаушылар ұжымымен
бірге (Саранск, Ресей) "жұмсақ" қалпына келтіргіші - SRT (Soft Recovery
Thyristors) бар күштік тиристорлардың жаңа типінің өндірісі жүзеге
асырылды. Бұл приборда электронды және протонды сәулелену технологиясы
негізінде "жұмсақ" қалпына келтіру і жүзеге асырылған, ол тиристорды
сөндірген кезде коммутациялық артық кернеуді азайтуды және оның жоғары
сенімділігін қамтамасыз етеді. Приборды жасау PCIM-2003 халықаралық
конференциясының дипломымен атап өтілді.
1.9 Насосты құрылғының автоматизациясы тапсырмасының
қойылымы
ЖРЖ зерттеудің негізгі қырларын қадағалаған соң келесі тапсырмалар
құрылды. Насосты құрылғының автоматизациясының тапсырмасы болып,
мұнайдың қысымын сақтауға арналған насосты агрегаттың қысымының
автоматты реттеу жүйесін мынадай шектерде:
- мұнай айдау станциясының қабылдауында (МАС) – магистралды
мұнай құбырларындағы қысымға және насостардың кавитациясының
шарттары бойынша рұқсат етілген мәндерден төмен емес;
- МАС шығысында – МАС шығысындағы ЖРЖ қысымын реттеу
әдісімен мұнай құбыр желісінің сызықты бөлігінің гидравликалық есептеуі
бойынша рұқсат етілген мәнінен жоғары емес.
Мұнай айдау агрегаттарының АРЖ құруының негізгі тапсырмаларына
мыналарды қосуға болады:
- мұнай айдау станциясының функционалды сызбасын құру;
- мұнай айдау агрегатының функционалды сызбасын құру;
- мұнай айдау процесінің автоматизациясы үшін датчиктерді іздеу;
- жалпыстанциялық қорғаныс жүйесін құру;
- насосты агрегатты пайдаланудың апатсыз режимін қамтамасыз ететін
МАС кавитациялық сипаттамасын есептеу;
- кавитациялық сипаттамалардың шектік мәндерін беруді тіркеу арқылы
ЖРЖ құру;
- ыстық құбыр желісінің апатсыз тоқтауының аналитикалық есептеуін
MatLab ортасында құру;
- айдау нысанының және айдау агрегатның визуализация программасын
Unisim Design ортасында құру. Басқарудың тапсырмасының берілісімен
45
сәйкес құрылып жатқан қысымның автоматты ретеу жүйесі (ҚАРЖ) мұнай
айдау станцияларының (МАС) автоматизациясы жүйесі құрамында іске асу
үшін арналған [3].
46
2
Мұнай
айдау
үрдісінің
технологиялық
процестерінің
автоматизациясы
Айдау насосты станцияларының автоматизациясының мақсаты: оларды
қауіпсіз және апатсыз пайдалануды қамтамасыз ету, насосты агрегаттардың
қақтарын қысқарту, айдаудың оптималды режимдерін ұстап тұру, тікелей
насосты станцияда жұмысты қызмет көрсетуші қызметкерсіз қамтамасыз ету.
Көмекші жүйелер автоматизациясы, қызмет көрсетуші қызметкерсіз,
диспетчерліктер мен операторлықтардағы бақылау және басқарудың
минималды көлемінде, айдау станцияларындағы жұмысты ұзақ әне үздіксіз
атқару үшін қажет. Айдау насосты станцияларының көмекші жүйелері
автоматизаци тұрғысынан, насосты станциялардың жұмысы кезінде үздіксіз
жұмыс жасайтын, және белгілі бір параметр немесе параметрлердің мәндеріне
байланысты жұмысқа қосылатын жүйелер болып бөлінеді. Бірінші топқа
маймен қамту, сумен қамту, электрқозғалтқыш бөлімшесінің ағындық
желдету
және
магистралды
насосты
агрегаттардың
жуылмайтын
қондырғының нығыздау камераларына ауа жіберу жүйесі жатады. Екінші
группаға қлған барлық көмекші жүйелер жатады.
Диспетчерлікте дистанционды басқару құрылғыларының болмауы
немесе істен шығуы жағдайына байланысты, барлық мүмкін жұмыс
режидерінде пайдалануға қажетті, операторлықта айдау насосты станциясын
бақылау және басқару толық көлемде қарастырылады. Сонымен қатар,
операторлыққа, жөндеу қажеттілігін анықтау үшін, негізгі магистралды
насосты агрегаттар мен насосты станцияның көмекші жүйелерінің
агрегаттары жөнінде информация жеткізіледі. Операторлықтағы басқару
қалқандарына негізгі және резервті агрегаттың қайта қосу кілттері
шығарылады. Магистралды насосты агрегаттар үшін қалқандарға сонымен
қатар программа бойынша және сору мен иілудегі ысырманың жеке
электрқозғалтқыш пен электржетегі арқылы жалпы агрегатты басқару
кілттері, сигналды лампалар, қорғаныс құрылғыларының қалпын немесе
қосылған
күйін
көрсететін
сигналды
көрсеткіштер
шығарылады
(әрқайсысымен жеке-жеке) [8].
2.1
Мұнай айдау үрісінің, автоматизация нысан ретінде
сипаттамасы
Айдалатын сұйықтық параметрлері бойынша насосты агрегаттың
қорғанысы, сору және айдау құбырларындағы қысымды бақылайтын
байланыс манометрлерімен қамтамасыз етіледі. Кіріс ысырмадағы сору
құбырында орнатылған манометр, насостың кавитациялық режимін
сипаттайтын қысымды күйге келтіреді. Сорудың минималды қысымы
бойынша қорғау уақытты ұстаумен жүзеге асады, соның арқасында насосты
қосу кезінде және құбыр арқылы шағын әуе тығындары өткен кезде
қысымның қысқа мерзімге төмендеу реакциясы жоғалады. Манометрдің
макисмалды байланысы агрегатты басқару сызбасына, ысырманы ашқаннан
