18
% £
е х н о л о г и я
алуан нәзік, көркем бүйымдар жасайтын шебер
адам. Кезінде ақ уста кейін зергер деп атаған
Ұсталар тобы алтын, күміс сияқты қымбат тастарды
қолданып, әшекей бұйымдар әзірлеген.
Ісмерлер деп - текемет, киіз басып, сырмақ, ши
тоқып, іс тігетін адамды атайды.
Шеберлер - ағаштан буйым жасайтын адам.
«Зердің жайын зергер білер,
Аңның жайын мерген білер» - деген халық
арасында айтылған сөздерге қарап, елдің зергерлік
өнерге немқүрайлы қарамағандығын аңғарамыз.
III. Жаңа сабақ.
Қолөнер д үни е ж ү з ін ің әр хал қы н д а бар.
Сонымен қатар әр елдің, әр халы қтың тарихи
дамуына, түрмысына, табиғи ерекшелігіне және
э сте ти ка л ы қ та л ға м ы н а б ай л аны сты ө зін д ік
ерекшелігімен өшпес із қалдырып келеді.
Қ а зір гі кезде қо л ө не р эл е м е н тте р ін үй
и нте р ье р інд е ,
ки ім -ке ш е к,
б а с ки ім д е р д і
әшекейлеп, сәндеуде көп қолданып жүр. Оның
орындалу технологиясына да ерекше өзгерістер
енгізіліп отыр. Мысалы, ою-өрнекпен әшекейлеген
бұйымда қатырма жапсыру, моншақтармен, түрлі-
түсті тастармен безендіру жиі кездеседі.
Сонымен қатар, бөлмелерді безендірудегі тағы
бір маңызды элемент - жастықтар. Жастықтар -
бөлмеге нақты түс және сән береді. Кез келген
белмеге олар жайлылық әкеледі. Жастық тысын
жыл маусымына қарай өзгертуге болады. Қазіргі
кезде жұмыр жастықтар дәуірлеп түр. Оларды
жиһаздарға бүйірлік жастық ретінде қолдануға да
болады.
Ж ұмыр ж а сты қтар - түр ік жастықтары деп
аталады. Олар терең жиһаздар үшін өте ыңғайлы.
О ры нд ы қта р
үш ін
ж а л па қ
ж асты қтарды
па йд а л а н а д ы .
Б ұйы м ды тікп е с бұрын мата
таңдаған кезде, түс үйлесімділігіне көңіл бөлуіміз
керек (оқушыларға түсті карточкалар үйлестіру, түс
ерекшеліктерін сүрау).
Ақ түс - қуаны ш қа, м олш ы лы ққа, бақытты
турмысқа, қызыл - жалын атқан отқа, өмірлік күшке,
сары - күнге, жасыл - өсімдіктер әлеміне, көктемге,
көк түс - ашық аспан «көк тәңірі» деп балама
ретінде аталады. (1-кесте)
IV.
Сарамандық жүмыс.
Қауіпсіздік ережесін қайталау.
- Инені арнайы ине түйреуішке қадап қою керек.
- Қайшыны үсынғанда, ұшын өзіңе қаратып үсын.
- Ж іп ті с а б а қта ға н д а ұзы нд ы ғы н, өзіңнің
шынтағыңның ұзындығымен өлшеп алу қажет.
- Ж ұмыс аяқталған соң құрал-жабдықтарды,
жүмыс орныңды жинақта.
Нұсқау карта бойынша жұмыстың орындалу
ретін түсіндіру (2-кесте).
V.
Жаңа тақырыпты бекіту.
- Білемін
- Білдім
- Білгім келеді
VI.
Бағалау (3-кесте).
VII.
Үйге тапсырма.
Жастықтың үстіңгі бөлігін тігіп аяқтау.
Негізгі түстер
Үйлесетін түстер мен реңдер
Үйлеспейтін түстер мен реңдер
Қызыл
А лты ндай сары, ақ, қара
Сия көк, кірпіш түсті, қызыл күрең
Қоңыр
А лты ндай сары, ақ
Күрең қызыл, күлгін
Сары
Ж асы л, қоңыр, қара
Күрең қызыл, сұр
Көк
Ақ, сары
Күлгін, қы зғы лт қоңыр
Сия көк
Сары, қызғылт сары, аш ы қ көк
Қоңыр, күрең жасы л, қара
1 -к е с т е
Сүр
Қызыл, қызғы лт сары, көгілдір
-------------------------------------------------------
Қоңыр, бозғыл қоңыр
-------------
-----------------------------------
Жумыстың орындалу реті
1. Өлшемі 50X50, 70X70 болатын екі мата аламыз. 50Х 50 артқы бөлігі 70 X 70, алдьщғы
бөлігі;
2. 70X70 см болатын алдыңғы бөлігін жан-жағынан 7 см қалдырып төртбұрыш сызамыз;
3. Ортасындағы төртбүрышты 3 см-ден беліп торкөз сызамыз;
4. Сызбада көрсетілген сызықтардың бұрыштарын қосып тігеміз;
5. Жанындағы бүкпелерді бастыра кәктеп тігеміз;
6. Алдыңғы бөлігімен артқы белігін қосып тігеміз. Ішіне губка салып, бекітіп тігеміз.
3-кесте
№
Аты-жөні
Білімділігі
С арам анды қ жүм ы с
Сөйлеу мәдениеті
Қорытынды
«Мектептегі технология. Технология в школе»
№7/2010
% £
е х н о л о г и я
Үй б ұ й ы м ы н б е з е н д ір у
Пентамен сәнді жастық жасау
Сағымкүл САРКЕЕВА,
№175 “Жаңа ғасыр’’ мектеп-гимназиясы, Алматы қаласы
Сабақтың мақсаты: үй бұйымын безендіруде
қолөнер туынды сына жаңа көзқараспен сәндік
элементтер қолданып, лентамен гүлдеп, сәнді
жастық жасауды үйрету.
Міндеттері:
Білімділік: лентамен гүлдің түрлерін жасау,
гүлдерді бір топқа біріктіріп, шетін сәндеудің әдіс-
тәсілдерін үйрету;
Дамытушылық: теориялық білімін қазіргі заман
талабы на сай, іс ж үзін д е ш ы ғарм аш ы лы қпен
ұштастыру;
Тәрбиелік: оқушыларды шеберлікке, іскерлікке
және тиянақты істі сәндей білуге тәрбиелеу.
Сабақтыңтипі: аралассабақ.
Сабақтың түрі: семинар сабақ, сарамандық
сабақ.
Сабақтың әдісі: иллюстрациялық түсіндіру.
Дем онстрациялы қ жеткізу. Э вристикалы қ әдіс,
ішінара ізденгіштік және оқушыларды өзіндік жүмыс
істеуге бейімдеу.
Таным қызметін ұйымдастырудың үлгісі:
жекелік үлгі-танымдық қызметтер оқушының өз
күшімен орындалады.
Сабақтың көрнекілігі және жабдыңталуы:
жастық түрлері, нүсқау карта, сезжұмбақ, мақал-
мәтел, мата, ине, жіп, қайшы, тігін машинасы.
Пәнаралық байланыс: сурет, сызу, әдебиет,
биология, математика.
1. ¥йымдастыру кезеңі: оқушыларды түгендеу,
сабаққа даярлау, құрал-жабдықтарды дайындау.
2. Үйге берілген тапсырманы тексеру, лентамен
гүлдердің түрін жасап келу.
3. Аралас сабақта оқушы білім деңгейін тексеру.
Тігін кезіндегі техника қауіпсіздік ережесін еске
түсіреміз. Әр оқушыға кесте таратамыз.
4. Мақал-мәтелдер:
“Адамды өнер танытады”, “Ата көрген оқ жонар,
шеше көрген тон пішер", “Өнер алды - бірлік, ырыс
алды - тірлік”, “Асыл тастан, өнер жастан".
5. Жаңа сабақ.
Гүлдердің жасалу жолдарының әр түрлерін
көрсетеміз. Гүлдер - әсемдік белгісі. Көктемде ең
бірінш і өсетін гүлдерді алайықш ы , алғаш қар
ерігенде, бірінші бәйшешек гүлі өседі, 8-наурыз
халықаралық аналар мерекесіне қызғалдақ, раушан
гүлдерін сыйлаймыз.
Жастықтар түрлерін көрсетеміз, әрқайсысының
жасалу технологиясына мән береміз. Қазақтың ою-
ернегін қолданып жастық, көрпеше жасасақ, енді
бүгін біз лентамен жасаған гүлдерімізді қолданып
сәнд і ж а сты қта р ж а са йм ы з. Үй бұйы м дары н
безендіруде жастықтар немесе көрпешелердің
орны ерекш е. Оларды арқаға қойып отыруға,
жастанып демалуға болады.
Нұсқау карта.
Орындау ретін жазамыз:
1. Лентамен әр түрлі гүлдер жасаймыз, түбін тігіп
бекітеміз;
2. Матаны 40*40 шарш ыдан 2 дана өлшеп
қиямыз;
3. Бірінші матаның ортасына тарелканы қойып,
сабынмен шеңбер сызамыз;
4. Жасыл лентаны бүрмелеп, сызық үстінен
көктеп аламыз;
5. Ш етіне сары алтын түсті лентамен, өңін
матаға қаратып бүрмелеп көктейміз;
6. Тігін машинасымен көктеген тігістерді тігеміз.
7.
Ш еңбер
іш іне
ж а са ға н
гүл д е р ім ізд і
орналастырып, гүлдерді матаға бекітіп тігеміз;
8. Екінші матаны беттестіріп, айналдыра көктеп
тігеміз, 10-15 см жерін ашық қалдырамыз, аудару
үшін көктеуді тігін машинасымен тігеміз;
9. Бұйымды аударып көреміз, кемшілігін тексеріп
түзетеміз;
10. Жастықша ішіне мақта немесе жүн, синтефон
салып толтырамыз;
11. Қалдырып қойған ашық жерімізді бекітіп
тігеміз.
Сәнді жастықты сыйлыққа беруге ыңғайлы.
Осындай жастықтардың басқа да түрлерін жасауға
болады. Бұл жасаған жастықты аналарға, апаларға,
әпкелерге сыйлауға болады.
7. Сабақты бекіту.
Сөзжүмбақ шешу.
1. Қазақтың ұлттық бүйымы;
2. Төсеніш аты;
3. Киіз құралы;
4. Өсімдік аты;
5. Өсімдіктен алатын шикізат;
6. Малдан алынатын шикізат;
8. Сабақты қорытындылау.
Бүгін біз өзіміз лентамен, гүлдермен сәндеп
жастық тіктік. Енді оны сыйлыққа беруге болады.
9. Бағалау.
10. Үйге тапсырма: жастықтың кемшілігін жасау,
тігуді аяқтап келу.
11. Жұмыс орнын жинау.
«Мектептегі технология. Технология в школе»
№7/2010
