102
өзі тануына, өзіндік бағдарын анықтауына мүмкіндік туғызатындай тәлім-тәрбие берілуі
керек. Жақсы адамгершілік қасиеттердің түп негізі отбасында қалыптасатыны белгілі.
Адамгершілік қасиеттер ізгілікпен ұштастырады. Әсіресе еңбекке деген тұрақты ықыласы
бар және еңбектене білуде өзін көрсететін балаларды еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу басты
міндет болып табылады. Өз халқының мәдениетін, тарихын, өнерін сүю арқылы басқа
халықтардың да тілі мен мәдениетіне, салт-дәстүріне құрметпен қарайтын нағыз мәдениетті
азамат қалыптасады. Қазақ халқының әлеуметтік өмірінде үлкенді сыйлау ұлттық дәстүрге
айналған. Отбасында, балабақшада , қоғамдық орындарда үлкенді сыйлау дәстүрін бұзбау
және оны қастерлеу әрбір адамнан талап етіледі.
Халқымыздың тәлім - тәрбиелік мұрасына үңілсек, ол адамгершілікті,
қайрымдылықты,мейірбандықты дәріптейді. Ата-бабаларымыздың баланы бесігінен жақсы
әдеттерге баулыған. «Үлкенді сыйла», «Сәлем бер, жолын кесіп өтпе» деген секілді ұлағатты
сөздердің мәні өте зор. Адамгершілікті, ар-ұяты бар адамның бет-бейнесі иманжүзді,
жарқын, биязы, өзі парасатты болады. Ондай адамды халық «Иман жүзді кісі» деп құрметтеп
сыйлаған.
Балаларымызды имандылыққа тәрбиелеу үшін олардың ар-ұятын, намысын оятып,
мейірімділік, қайырымдылық, кішіпейілдік, қамқорлық көрсету, адалдық, ізеттілік сияқты
қасиеттерді бойына сіңіру қажет.Баланы үлкенді сыйлауға,кішіге ізет көрсетуге, иманды
болуға, адамгершілікке баулу адамгершілік тәрбиесінің жемісі. Балаларды адамгершілікке
тәрбиелеуде ұлттық педагогика қашанда халық тәрбиесін үлгі ұстайды. Ал, адамгершілік
тәрбиелеудің бірден-бір жолы осы іске көзін жеткізу, сенімін арттыру. Осы қасиеттерді
балаға жасынан бойына сіңіре білсек, адамгершілік қасиеттердің берік ірге тасын қалаған
Адамгершілік - адамның рухани арқауы. Өйткені адам баласы қоғамда өзінің жақсы
адамгершілік қасиетімен, адамдығымен, қайырымдылығымен ардақталады.
Қазіргі кезде өсіп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеуде қойылған мақсаттардың бірі
қоғамға пайдалы, үлкенге құрмет көрсетіп, кішіге қамқор бола білетін, жан-жақты дамыған
жеке тұлғаны қалыптастыру. «Өзін-өзі тану» пәні — баланы жастайынан отаншылдыққа,
әдептілікке, достыққа, тазалыққа, ұқыптылыққа, мейірімділікке,табиғатты сүюге,отбасын
сыйлауға, ұйымшылдыққа үйретеді. Адам бойына кішіпейілдік, сыпайлық, рақымшылық,
жанашарлық, сыйластық, тілектестік сияқты қасиеттерді дарыту және өзгелерді қадірлей,
сыйлай, құрметтей білу, тыңдай білу, қолынан келгенше адамдарға көмектесу, кешірімді
болуды үйретде «Өзін-өзі тану» пәнінің үлесіне тимек.
Халық педагогикасы-нәрестенің сезімін ананың әуенімен оятатын бесік жырлары,
даналыққа толы мақал-мәтелдер, жұмбақ-жаңылтпаштар, қиял-ғажайып ертегілері,
ойындары, тәрбиелеп өсіру негіздері адамгершілік ниеттерге баулиды. Ата-аналарға ойын
жаттығулардың және әр түрлі байланыстырып сөйлеуге, сөздік қорын дамытуға арналған
тапсырмалардың жазбаларын үйде баласымен сауат ашу, математика, тіл дамыту сабақтарын
қайталау үшін ұсынамыз. Адамгершілік рухани тәрбиесі-тәрбие бағыттарының ішіндегі ең
күрделісінің бірі. Адамгершілік тәрбиесінде дінге сүйенбеу мүмкін емес. Адамгершілік заңы
Аллаһтың адам баласына түсірген кітаптарының негізінде жатыр. Адам баласының жалған
дүниеде және ахіреттегі бақытқа қауымдастыратын керекті өнегелердің нелерден
тұратындығын білдіріп,құлшылық міндеттерін түсіндіреді. Адамгершілік-әдептілік ілім
негізінде тұлға бойындағы рухани адамгершілік қалыптастырудың дұрыс жүрмеуіне және
өзінің өзегінен жасанды идеялармен айырылып қалған адамгершілік қалыптастырудың
дұрыс жүрмеуінен, жағымсыз, нашар келбеттің пайда болуына душар етеді. Адамгершілік
тәрбиесі қоғамның моральдық талабына сай тәрбиеленушінің сезімі, мінез-құлқы, сапасына
мақсатты және жүйелі ықпал ете отырып,олардың бойында адамгершілік сапаларды
қалыптастыру делінеді. Адамгершілік-адамның рухани байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік
бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне жаңа қадам болып табылады. Адамгершілік тәрбиенің
нәтижесі адамдық тәрбие болып табылады. Адамды құрметтеу, оған сену, әдептілік,
кішіпейілділік, қайырымдылық бұл-адамгершіліктің жоғарғы құндылығы. Адамгершілік
тақырыбы-мәңгілік. Ол ешқашан ескірмек емес. Жас ұрпақтың бойына адамгершілік
103
қасиеттерді сіңіру ата-ана мен ұстаздардың басты міндеті. Адамгершілік әр адамға тән асыл
қасиеттер. Адамгершіліктің қайнар бұлағы-халқында, отбасында,олардың өнерлерінде, әдет-
ғұрыптарында.
Әр
адам
адамгершілікті
күнделікті
тұрмыс-тіршілігінен,
өзін
қоршағантабиғаттан бойына сіңіреді.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қабдиева С. Ұрпақ тәрбиесіндегі адамгершілік мәселелері. //Бастауыш мектеп//, No2, 2005.
2. Асылов Ұ. Әдептану-Алматы: //Мектеп баспасы// 2001.
3. Аханов Б.Шығармашылық тұлға қалыптастыру. //Сыныптағы тәрбие// 2006,№1 .
4. Аманжолова А.А. Жеке тұлғаны адамгершілік рухани бағытта тәрбиелеу.
5. Әбдірахманов Ш.Ұрпақ тәрбиесінің кейбір мәселелері.
6. Бекенова Ә.Қ. Адамгершілік қасиеті атамыздан қалған мұра.
7. Данина Г.Рухани- адамгершілік тәрбиесінің негіздері. // Бастауыш мектеп//
8. Данаева М.Т. Әр адам өзінің адам екенің ұмытпау қажет.
9. Капешова Ш.Т. Адамгершілікті жасөспірім бойында қалыптастыру.
10. Құрманбаева М. Тұлғаны рухани- адамгершілікке тәрбиелеу.
11. Исмағұлова Т. Рухани адамгершілікті дамыту //Бастауыш мектеп//, 2006,№3,
12. Мұқышев К. Жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамытудағы ойынның маңызы.
13. Игісінова Н.Б. Жастарға адамшгершілік-рухани тәрбие берудің негізі.//Өзіндік таным//.
2004.
ӘОК 37.013.2
БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМДІ ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ПАЙДАЛАНУҒА ДАЯРЛАУ МӘСЕЛЕСІ
Жолтаева Г.Н., п.ғ.к., доцент, Муратбекова Д.Е., 2 курс магистранты
І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті, Талдықорған қ.
Қоғамдағы әлеуметтік-мәдени жағдай әр педагогтың қазіргі таңдағы қоғамның
сұранысына және өзінің қажеттілігіне, қызығушылығына, мүмкіншілігіне сәйкес білім мен
тәрбие алуын қажет етеді.
Болашақ мұғалімдерді әлемдік және отандық мәдениеттің ортақ мәселелерін
бағдарлауға, жалпы адамзаттық құндылықтарды игеруге, демократиялық және жаңа
әлеуметтік-мәдени ортада өмір сүрудің жаңа ережелерін үйренуге, ұлттық сана-сезімді
дамытуға үйрету қажет.
Мұғалім балаларға қоғамдық тарихи тәжірибенің таңдаулысын меңгертуге, білім ғана
емес, ғылыми дүниетаным, ұлттық мұрат, азаматтық позицияны қалыптастырып, рухани-
адамгершілік тәрбиесін беруі және шығармашылықпен ойлауына мүмкіндік туғызып,қиын
жаяжаттардан шығу іскерлігін қалыптастыруы қажет.
Осы тұрғыдан алғанда, қоғамның сұранысы мен талаптарына сай жаңа
технологияларды пайдалана алатын бәсекеге қабілетті педагогтар даярлау мәселелеріне
ерекше көңіл бөлінуде. Жоғары оқу орны негізінен жақсы білім алған, сондай-ақ,
болашақтағы кәсібін білетін оған бейім оқуын жалғастыруға бағытталған жастардың түсуіне
мүдделі. Г.И.Рузавиннің айтуынша, егер студент өзінің болашақтағы кәсіби ортасын жақсы
елестете алса, онда білім алудағы іс-әрекеті мақсатты болады [1].
Елімізде оқыту мазмұны жаңартылып, 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу
мақсатында жаңа буын оқулықтарының негізінде жасалған бағдарламалар бастауыш
мектептің жаңа жүйеге көшуін, әрбір мұғалімнен жаңаша жұмыс істеуін, батыл
шығармашалық ізденісін, оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруды талап
етеді. Сондықтан, мұғалім өз білімін жан-жақты жетілдіре отырып, оқушыны қызықтырып
Достарыңызбен бөлісу: |
