Дәстүрлі аймақтық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары

90 
 
соответствии  с  возрастными  особенностями  учащихся,  темой  урока,  имеющимся 
материалом.  Но,  как  правило,  урок,  проведенный  с  применением  технологии,  оправдывает 
себя,  так как позволяет максимально включить учащихся в процесс урока, мотивирует их на 
самостоятельную  работу  и,  что,  наверное,  самое  главное,  позволяет  достигнуть 
качественного усвоения учебного материала. 
Мои  наблюдения  за  учащимися  показывают,  что  грамотно  построенные  уроки  не 
вызывают  у  детей  нервных  перегрузок.  Наоборот,  положительный  настрой,  интерес  к 
познанию,  к  мыслям  друг  друга  –  все  это  сводит  до  минимума  неизбежную  усталость  от 
работы и не вызывает негативного отношения к учебе. Спокойное и уверенное самочувствие 
ребенка  в  классе  является  основным  показателем  здоровье  сберегающего  характера 
обучения. Что,  в  свою  очередь,  приведет  каждого  учителя  к  реализации  главной  цели  – 
повышения  качества  образования  ученика,  и  соответственно,  будет  способствовать  
реализации  задач  стандартов  нового  поколения.  И,  давайте  будем  помнить,  что  без 
преодоления трудностей нельзя воспитать думающего, самостоятельного человека! 
Пожелания 
• Пусть учитель будет метеорологом, предвидящим погоду в классе; 
• Пусть ветер перемен никогда не превращается в ветер в голове; 
• Пусть ветер в вашем классе будет ласковым и свежим; 
• Пусть светит в вашем классе радуга открытий; 
• Пусть  изменчивый  характер  носит  методика  преподавания  вашего  предмета,  но 
неизменными остаются Ваши преданность детям и делу, простая человеческая порядочность; 
• Пусть всегда в вашем классе будет много солнечного света; 
• Пусть учитель, воспитатель будет в классе солнышком; 
• Пусть минует вас град «неудов» и «двоек», а «пятёрки» и успехи льются рекой; 
• Пусть  ваш  класс  будет  парником  –  парником  любви,  доброты,  уважения  и 
порядочности.  В  таком  парнике  вырастут  дружные  зрелые,  сильные  всходы.  И  это  будет  – 
замечательный парниковый эффект !!!!!!!!!! 
 
 
ӘОК 37.013.2 
 
МЕКТЕПТЕ МУЗЫКА ПӘНІ АРҚЫЛЫ ЭСТЕТИКАЛЫҚ МӘДЕНИЕТКЕ 
ТӘРБИЕЛЕУ 
 
Ешетаева Енлик Есентаевна  
Жетісу орта мектебінің  музыка пәнінің мұғалімі, Алматы облысы, Ескелді ауданы 
jetisu-jetisu@mail.ru
 
 
Біздің  қоғамымыздың  жас  мүшені  нағыз  адамзаттық  көзқарасын  дәйекті 
көзқарасының қалыптасуын тек білімге ғана негізделмейді, оған қоса өзінің сезім түйсігінен, 
ар-ожданның елегінен өткен ақыл-ой қызметі қажет. Бұл жерде өнердің алатын орны ерекше, 
себебі біз өнер бұлағынан сусындаған ата-бабаларымыздың музыка және өнер әлеміндегі ірі-
ірі  тұлғалардың  ғасырлар  бойы  жинаған  бай  тәжірибесінің  арнасын  одан  әрі  кеңітіп 
дамытуымыз  керек.  Оқытушылардың  музыкалық  тәрбиесінің  тәжірибелік  нәтижелілігі 
жоғары  көтерілуінің  қажеттілігінің  алғы-шарттары  олардың  білімі  мен  музыкалық  дамуы 
болып  саналады.  Жастардың  жеке  музыкалық  дамуын  бақылау,  олардың  өнер  жолында  ең 
жақсы  дәрежеде  өсуін  қамтамасыз  етуде  мүмкіндік  туғызады.  Бұл  мәселелерді  көптеген 
ғалымдарымыз  зерттеді.  Қазақстандағы  музыкалық  сын  саласында  әр  кезеңдерде  белгілі 
музыка  танушылары  –  Б.Ерзакович,  М.Ахметова,  А.Темірбеков,  Л.И.Гончаров,  З.Қоспақов, 
Б.Қарақұлов  және  А.С.  Райымбергеновтар.  Музыканы  қабылдау,  әрине  күрделі  процесс, 
осыған  орай  Д.  Кабалевский  былай  деп  жазды:  «Музыкаға  деген  қызығушылық  музыкаға 
әуестену  және  оны  ұнату,  оның  ғажайып  сұлулығын  түсіну  үшін  қажетті  шарт.  Сонда  ол 

91 
 
өзінің  тәрбиелік  және  танымдық  ролін  атқара  алатын  болады.  Ал  музыкаға  қызықпаған, 
онымен  айналыспаған,  оны  ұнатпаған  адамға  білім  мен  тәрбие  беремін  деу  сәтсіздікке 
ұшыратпай қоймайды». 
 Әрбір оқушының сана- сезімі, мінез-құлқы, мәдениеті, өмірге көзқарасы, музыкалық 
қабілеті  бірдей  болып  келе  бермейді.  Олардың  өзіндік  ерекшелігі-  тәрбиесіне,  шыққан 
ортасына  да  байланысты.  Демек,  оқытушы  өзінің  тәрбие  жұмысында  әрбір  оқушыға  өз 
алдына жеке-жеке педагогикалық тәсілдер қолданады. Болашақ маманның ең негізгі міндеті 
– таңдаған мамандығы бойынша теориялық білім мен тәжірибелік дағдысын ұдайы меңгеру 
болса,  кәсіби  тұрғыдан  қалыптасуына  педагогикалық  іс-тәжірибе  кезеңінің  зор  көмегі 
болады. Адамның тұлға болып қалыптасуы жолында халық музыкасының әсері ұлан-ғайыр.   
Музыка өнері тек эстетикалық құрал ғана емес, оның өзге сипаттары да бар: ұлттық 
болмыс, мазмұн, сипат. Бұл турасында, орта мектеп бағдарламаларында осы тұрғыдан да зер 
салып,  әдістемелік  тәсілдеріміздің  мазмұнын  байыта  түсуіміз  керек-ақ.  Сондықтанда 
жастардың  тәрбиесіне  ықпал  ететіндей  жаңаша  түрін  іздеу  керек  сияқты.  Байқасақ,  әрбір 
жүргізілген  музыка  сабағының  тәрбиелік  мәні  өте  зор.  Мектепке  мұғалімдерді  кәсіптік 
мамандыққа  сәйкес  даярлауда  негізгі  нысана  музыка  болуы  керек.  Бастауыш  сынып 
оқушыларының  әсемдікті  көре,  түсіне,  жасай  білуі  мен  рухани  өмірін  байыту,  туған  еліне, 
жеріне,  табиғатына  деген  сүйіспеншілігін  және  ұлтымыздың  бай  қазынасы  -  қазақ 
фольклорына  қызығушылығын  арттыра  отырып,  олардың  бойында  эстетикалық  мәдениетті 
тәрбиелеу – бүгінгі таңда өзекті мәселе болып отыр. Оқушының әсемдікпен әрсіздікті, жақсы 
мен жаманды, мейірімділік пен зұлымдықты, қуаныш пен қайғыны түсініп ажырата білуіне 
байланысты  оның  эстетикалық  мәдениеті  мен  мінез-құлық  дағдылары  айқындалады. 
«Жаратылыстың,  һәм  өнердің  сұлу  заттары  адам  жанында  сұлулық  сезімдерін  оятады. 
Сондықтан  баланың  сұлулық  сезімдері  әр  түрлі  нәрседен  оянымпаз  болады.  Біреудің 
музыкадан,  сұлу  суреттен,  біреудің  поэмадан.  Тәрбиешінің  міндеті  балада  өнердің  қандай 
түріне ынта бар екенін тауып, сол ынтасын, түр туғызатын сұлулық сезімдерін өркендету», - 
деп  А.  Жұбанов  айтқандай,  бастауыш  сынып  оқушыларының  эстетикалық  мәдениетінің 
дамуы  сынып  жетекшілерінің  және  пән  мұғалімдерінің  шеберлігі  мен  тәрбие  құралдары 
қазақ фольклор жанрларын тиімді қолдана алуына, әдіс-тәсілдеріне байланысты.    
Оқушылардың  музыка  өнеріне  дүниетанымын  қалыптастыру  әдістері  алуан  түрлі 
және  ол  оқушының  жас  мөлшеріне  тәуелді.  Музыка  өнеріне  дүниетанымын  қалыптастыру 
әдістерін  көрнекі  және  ауызша  деп  бөлуге  болады.  Педагогикалық  ғылым  мен  практика 
оқушының  шығармашылық  қабілетінің  неғұрлым  тиімді  әдістерін  анықтап  отыр.  Олар: 
оқушылардың  музыканы  қабылдауы  мен  эстетикалық  мәдениетінің  бастапқы  көріністерін 
дамытуға бағытталған сендіру әдістері: а) қоршаған ортаны жасампаздандыруға және мінез-
құлық  мәдениеті  дағдыларын  қалыптастыруға  арналған  практикалық  іс-әрекеттерге  үйрету, 
жаттықтыру  әдістері;  ә)  шығармашылық  және  практикалық  іс-әрекеттерге  итермелейтін 
проблемалық жағдайлар сияқты әдістер жатады. Шығармашылық қабілетті қалыптастыруда 
қолданатын  сендіру  әдісінің  ерекшелігі  оны  қабылдайтын  құбылыс  әсем  болған  жағдайда 
ғана пайдалану керек екендігі. Оқушыда эмоциялық үн қосу өнер шығармаларымен тікелей 
ұшырасқанда  пайда  болады.  Бұл  әдісті  көрнекілік,  сондай-ақ  ауызша  әдіс  деп  те  санауға 
болады.  Үйрету  -  жаттықтыру  әдісінің  мәні  -  оқушыны  тыңдай,  көре  бағалай  білуге  және 
соған  сәйкес  белсенді  іс-әрекет  етуге  үйрету.  Үйрету,  жаттықтыру  әдісі  көп  қайталауды 
талап  етеді  және  түрлі  жағдайларда  қолданылады.  Аталған  әдістерді  кешенді  пайдалана 
отырып  оқушының  қабылдау  белсенділігін  тәрбиелеу  керек.  Оқушылар  әдебиетті  оқуға, 
музыканы тыңдауға ынталы келеді. Әртүрлі әдеби, музыкалық шығармалардағы іс-әрекеттің 
оқиға  желісін  дұрыс  түсіну  үшін  оқушыларды  көп  ізденуге  үйрету,  бағыт  беру  ұстаздың 
міндеті.  Оқушылардың  шығармашылық  қабілеті  және  белсенділігі  тұтас  педагогикалық 
процесте дамиды. Сондықтан оның барлық еңбегі, демалысы шығармашылық бағытта тиімді 
ұйымдастырылса,  ол  өз  өміріне  әдемілік  элементтерін  енгізе  алады.  Қазіргі  таңда  жас 
ұрпаққа  тәрбие  беру  саласында  көп  өзгерістер  жаңалықтар  болып  жатыр.  Бүгінгі  күнде