Дәрістердің қысқаша мазмұны №1 дәріс

§19. n дыбысына аяқталатын сөздерге g

жүктеу 0,69 Mb. Pdf просмотр бет 12/23 Дата 15.11.2023 өлшемі 0,69 Mb. #44320

§19. n дыбысына аяқталатын сөздерге g ́, g, b, m дауыссыздарынан басталатын  қосымша жалғанғанда, түбірдің негізгі тұлғасы сақталып жазылады: burynǵy (buryńǵy  емес), janǵa (jańǵa емес), qaýynǵa (qaýyńǵa емес), túngi (túńgi емес), tómengi (tómeńgi емес),  ju ́ genge (júgeńge емес), janbaıdy (jambaıdy емес), kónbedi (kómbedi емес), senbeıdi (sembeıdi  емес), saımanmen (saımammen емес).  §20. k, q, p дауыссыздарына аяқталған түбір сөзге тәуелдік  жалғауы жалғанғанда, g, ǵ, b болып ұяңданып жазылады: júrek – júregi, súıek – súıegi,  ku ́ rek – kúregi; qazaq – qazaǵy, baıraq – baıraǵy, taraq – taraǵy; kitap – kitaby, aspap – aspaby,  lep – lebi;  Ал осы дауыссыздарға аяқталатын етістік түбіріне көсемшенің -а, -е, -ı жұрнағы  жалғанғанда, g, ǵ, b, ý болып жазылады: ek – egedi, tók – tógedi; taq – taǵady, baq – baǵady;  kep – kebedi, key ́ip, jap – jabady, jaýyp, tap – tabady, taýyp. Бірақ sap – sapy, sapynda, tarap –  tarapynda, tarapymyzdan, qazaq – qazaqy тәрізді сөздердің түбір тұлғасы сақталып  жазылады.  §21. Түбір сөзге -hana, -góı, -qoı, -kez, -kesh, -paz, -ger, -ker,  -tal, -dar, -qor, -ku ́ nem, -niki (-diki, -tiki), -men (-ben, -pen) тәрізді  араб, парсы тілінен енген және төл қосымшалар сөздің соңғы  буынының жуан-жіңішкелігіне қарамай жалғанады: kitaphana, emhana; danagóı,  aqylgo ́ ı; sánqoı, áýesqoı; arbakesh, baıshykesh; jıhankez; ónerpaz, bilimpaz; zańger, saýdager;  ka ́sipker, qairatker; sezimtal, uǵymtal; dindar, qaryzdar; mansapqor, jemqor; paıdakúnem;  ataniki, аy ́yldiki, qаzaqtіkі; qoǵammen, ultpen, qyzben.  §22. Екінші сыңары basy, asy, ag ́asy, anasy тұлғаларымен  келген біріккен сөздерде септік жалғаулары сөздің тәуелдік  формасына жалғанады: Elbasyna, Elbasyn, Elbasynda, otbasyna, otbasyn, otbasynda,  qonaqasyna, qonaqasyn, qonaqasynda, otag ́asyna, otaǵasyn, otaǵasynda, otanasyna, otanasyn,  otanasynda. Тәуелдік жалғауының ІІІ жағы жалғанбайды.  жүктеу 0,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз