Нақты газ заңдарының идеал газ заңдарынан ауытқуы

Жоғарыда идеал газдарды қарастырдық: Бойль-Мариотт заңы: Гей-Люссак заңы; Шарль заңы (2-ші Гей-Люссак заңы); Клапейрон теңдеуі; кез келген моль үшін Клапейрон-Менделеев теңдеуі

Жоғарыда айтқанымыздай, нақты (реал) газдар идеал газ күйінің теңдеуімен белгілі бір жағдайларда ғана, яғни қысым онша жоғары емес, ал температура жеткілікті жоғары болған жағдайларда ғана бір шама жақсы сипатталады. Қысым артып, температура төмендеген сайын нақты газдар күйінің бұл теңдеуден едәуір ауытқуы байқалады.

Бойль-Мариотт заңы бойынша температура тұрақты болған жағдайда газдардың қысымы мен көбейтіндісі тұрақты болу керек еді. Бірақ келтірілген кестеден қысым артқан сайын бұл заңдылықтан елеулі ауытқулар байқалады.

Бұны былай түсіндіруге болады. Молекулаларды шар пішінді деп есептесек, олардың радиустары мөлшерінде деп аламыз. Сонда бір молекуланың көлемі мынаған тең болады:

Қалыпты жағдайларда ( немесе ) газдағы молекулалардың саны бұдан газдағы барлық молекулалар көлемі болатыны, яғни қысымда және температурада газдың алып тұратын барлық көлемінің тек он мыңнан бір үлесіндейі ғана молекулалардың өз көлемі екені көрінеді. Ал енді қысымды есе арттырсақ, бастапқы көлем, Бойль-Мариотт заңы бойынша, ге дейін кемуі керек, бұл жағдайда газдың алып тұрған көлемінің жартысы молекулалардың өз көлемі болып табылады.