Есептер мен физикалық теория байланысы
Жоғарыдағы шығарылған есептер талдауы және есеп шығару үрдісі мәнінің анықтамасы есептер мен физикалық теория арасындағы байланысты көрсетеді.
Бір жағынан, кез келген физикалық есептер шығару үрдісі – бұл физиканың теориялық тұжырымдарын (анықтамалар, заңдар, формулалар) берілген есеп шартына сәйкестендіре қолдану.
Екінші жағынан, физиканың қандай да бір теориялық тұжырымы белгілібір есептің жалпы шешімі болып табылады.
Кез келген физикалық формула, заң белгілі бір физикалық құбылысты сипаттайтын параметрлер, шамалар және айнымалыларды функционалды байланыстырады. Сондықтан әр бір физикалық заң, формула бірнеше есеп шығаруға мүмкіндік береді:
F = ma; m = F/ a; a = F/ m
Егер бұл жалпы есептердегі шамаларға белгілі бір мән беретін болсақ, нақты физикалық есепті аламыз. Мұндай есептер қарапайым есептер деп аталады, себебі оларды шығару үшін тек бір ғана формула немесе заң қолданылады.
Бірақ көптеген физикалық есептер бірнеше физикалық заңдарды, формулаларды және математикалық амалдарды қолдануды талап етеді. Физикалық есептердің күрделілігі осымен анықталып өлшенеді: есеп шығаруда қолданылатын заңдылықтар мен формулалар саны неғұрлым көп болса, есеп солғұрлым күрделі болады.
Кез келген физикалық заң немесе формуланы есептің жинақталған алгоритмі, яғни, белгілі бір есептер түрін шығарудың жалпы ережелері, деп қарастыруға болады. Бірақ, бұл алгоритмді нақты бір есепті шығаруға қолдану үшін, сатылай орындалуы есеп шартын қанағаттандыратын, бағдарламалар тізбегіне айналдыру керек.
Физикалық есептер шығарудың мәні тағы мынада: қарастырылатын есептегі нақты құбылысты, физика теориясында заңдылықтары мен формулалары тағайындалған идеал құбылыспен ауыстыру. Мұндай алмастыру оңай мәселе емес, есеп шығарып отырған оқушының көпшілігі осыдан қиналады. Яғни, физикалық есеп шығару дегеніміз есепте қарастырылатын құбылысты, физика пәнінде параметрлерін (қасиеттерін) байланыстыратын заң немесе формула тағайындалған идеал құбылыспен ауыстыра алатындай қолдану.
Бірақ бұл кезде, есепшығаруда пайдаланатын физикалық теорияның қолдану аясын ескеру керек. Нақты есеп пен физикалық теориядан туындайтын салдар сәйкес келмесе есеп шығару барысында алынған нәтиже дұрыс болмайды.
Достарыңызбен бөлісу: |