- Оқиғалы модель – сценарийдің орындалу кезінде қандай іс-әрекет жіберетіні яғни
сценарийлер арқылы басқарып жіберу тәсілін анықтайды.
Macromedia Flash.
World Wide Web (Дүниежүзілік торы) бүгінгі күні қарқынды дамуда. Әдеттегі
статикалық ақпаратты Web-сайтары (Web-sites) бұрынғыдай соңғы қолдаушылардың
қызығушылығын өзіне тарта алмайтын болды. Сондықтан график және GIF
форматындағы анимациялық файлдарды еңгізу арқылы Web дизайнерлері мен өңдеушілер
өз Web парақтарына керемет көрініс беруге тырысады.
GIF, JPEG және PNG дәстүрлі форматтарда сақталған графиктер сайттарға жақсы
көрініс пен эффектілер бергенімен жүктелу кезінде ондай беттердің өлшеміне байланысты
графикалық файлдар көп уақыт алады. Ондай жағдайда анимация құрудың тиімді құралы
ретінде, программалық өнім – Macromedia Flash болып табылады. Яғни ол Web өңдеу
кезіндегі алғ Web дизайнерлері мен өңдеушілер өз Web парақтарына қойылған
мақсаттарға жетуге көмек береді. Басқа графикалық қосымшалармен салыстырғанда Flash
Web және файлдан шығаратын қорытындыларды баспаға шығаруға арналған көптеген
артықшылықтары бар.
Мысалы: Өзіндік математикалық формулаларымен анықталатын, формалар өлшемін,
түсін және орналасуын сипаттайтын векторлық графиктерде қолданылады. Векторлық
графиктер түзулерден және қисықтардан тұрады. Демек ол расторлық, сондықтан графика
үлкен емес растор нүктелері мен пиксельдерден тұрады. Математикалық формулаларды
қолдаудың негізгі артықшылығы Web үшін ең қажеттісі файлдарды аз өлшемде сақтау.
Дауыстарды, графиктерді және анимацияларды қысып сақтау. Ондай файлды қысу,
ағымды жіберу кезінде, сайттың Web браузерінде толық жүктелгенше көрініс беруіне
қызмет етеді. Бұл дегеніміз сайттың бір векторлық графика көрініс беріп жатса, ол
уақытта басқа графикалар мен дауыс, анимациялар жүктелу үстінде болады.
Flash-та интерактивтілік түрлі құрамдардан тұруы мүмкін. Қарапайым графиктерді
анимацияларды немесе ірі тақырыптарды кез-келген сайт объектілерінде немесе
аймақтарда шексіз қолдану мүмкіндіктерінен басқа толық бағытталған құрамдарды
енгізуге болдады: батырмалар, меню немесе анимациялар фрагменттері. Ондай
әрекеттерді (Actions) енгізу арқылы интерактивті фильмдерді құруға болады. Flash-та
интерактивті элементтерді басқаруды құру үшін сценарийлерді құру тілі – Action Script
ұсынылады.
Flash–та өңделген көрініс пен мәтіндер, векторлық графиканың негізінде
әрқашанда анық және нақты көрінеді. Flash қолданушының суреттер салуына көмектеседі.
Flash кейбір кездерде негізгі геометриялық формаларды құру үрдісінде оларды тани
алады. Сонымен бірге қолданушының дұрыс сыза алмаған формаларын, қалауынша дұрыс
геометрикалық формаға келтіруіне мүмкіндік туғызады. Мысалға доғал немесе
дөңгелекті тезірек сызу керек болса, кез келген дөңгелек форма сызсаңыз, оны толқынды
және лайықты доғал немесе дөңгелек етеді. Flash сонымен қатар тік немесе толқынды
тұзулер құруға көмектеседі.
Flash құрамында сапалы Flash фильмдерді құруға арналған негізгі құралдары бар.
Бұл құрал ActionScript – оқиғалы-басқарылатын тіл және Flash-те орнатылған. Сіздің
беттеріңізді ActionScript интерактивті етеді. Сіз пернетақтаның немесе тышқанның әсерін
сезінесіз және кез келген бір анық кадрды ойнату кезінде осы кадрға қандай да бір іс-
әрекет жасай аласыз.
ActionScript-ті толық меңгеру үшін алдын-ала программалаудан (C++, JavaScript)
тәжірибеңіз болуы қажет. Дегенмен Flash тілінің қасиеттернің бірі Flash-те сапалы код
жазу үшін, Flash немесе ActionScript-ті жан-жақты меңгеруіңізді қажет етпейді. Сіз
өзіңіздің жұмысыңызға қажетті тілді ғана қолдануыңызға болады.
Әдебиет: 5 нег.[349-372], 10 нег[31-70]
Бақылау сұрақтары:
1. Dynamic HTML қандай негізгі принциптерден құралады?
2. Интернет технологиясында Flash –ті қолданудың қандай ерекшеліктері бар?
3. Flash-те ActionScript тілінің тағайындалуы қандай?
Дәріс 13.
Интернетті құрудың технологиясына жасалған ұсыныстар.
Клиент машинасы үшін бағдарламалық нұсқаулықтар.
JavaScript. VBScript. Java.
JavaScript
Web, гипермәтін жүйесі, екі жақты қарастырылады. Біріншіден, гипермәтіннің өтуіне
байланысты бейнелену. Екіншіден, беттердегі бейнелену (мәтін, сызба, мобилді код және
т.б.) көптеген ақпаратты нысандарды құрайды. Ең соңғы жағдайда гипермәтіннің өтуі –
бұл суретті мәтін жөніндегі ақпаратты фрагмент.
Көптеген ақпаратты нысандар HTML – беттермен гипермәтін жүйесінің ролін
атқарады. Осы жол «беттер» дайын компоненттерден алынған бейнелеу жолы тиімді
болып табылады.
Web дилемма «клиент – сервер» сәулетпен байланысты беттердің бастысы. Беттердің
клиент әрі сервер жағынан бастысы болып табылады. Ең соңғысы сервер жағынан (Server
Site Includes). Netscape компаниясы 1995 жылы клиентті және беттерді басқару
механизмнде JavaScript бағдарламасын дайындады.
Сонымен, JavaScript – Web гипермәтін бетіндегі клиент жағының басқару сценариін
көрсетеді. Егер дәлме – дәл JavaScript – клиент жағының ғана бағдарламасы емес.
Liveware JavaScript өтпелі Netscape қойылымының құралы болып табылады. Алайда,
JavaScript ең кең таралғаны клиент жағындағы бағдарламаны қамтамасыз ету.
JavaScript мүмкіндігіне, мысалы келесі жатады:
– өзгерген мәліметтерді бейнелеу, уақыты немесе күні;
– күніне байланысты ауыспалы мазмұнды бағдарлама браузер қолданысындағы
немесе басқа жағдайлардағы;
– беттің түрін өзгерту, егер қолданушы тышқанды басса немесе бағыттағышты
элементтен өткізсе.
JavaScript үлкен деңгейлі тілде күшті мүмкіндігі бар. Ол машиналы код сияқты
қызмет атқармаса да браузерлерге шығуға мұмкіндік береді, Web – бет, кейбірде жүйеге
шығасыз. Java
тм
немесе С – ден айырмашылығы, JavaScript компиляциясыз бағдарлама, ал
бағдарламалық кодты орындау үшін виртуалды машинаны браузердің жүктемелеуіне әсер
етеді. JavaScript Java
тм
немесе С++ еске түсіруші сәулет нысанында жұмыс атқарады.
Тілдің осындай мүмкіндіктері конструкторлар сияқты сызбаны жасауға жаңа деңгейлі
абстракциялар, яғни бірнеше рет қолданылатын бағдарламалық кодты жасауға мүмкіндік
береді. Web жасаушылар JavaScript клиент жағынан бұрынғы сервер жағынан
орындалатын функцияларды атқарады. Ең жақсысы – форманы тексеру. Бағдарламашылар
HTML –ді енгізгенде Web – сервер және CGI сценарийне ақпаратты жіберетін, ондағы
енгізілген мәліметтер тексерілетін.
Егер мәліметтер қате болмаса, онда CGI сценарийі жұмысын жалғастырады. Бірақ
қате табылғанда қолданушы хабарламаны қайталап алатын. Сонда артық жұмыстар
атқарылатын. Форманы жіберу үшін HTTP – дің серверінен арнаулы тапсырыс қажет.
Мәліметтерді жіберген соң қайтадан CGI сценарийн орындауға тура келеді. Осы процесс
қайталанып отырады, өйткені қолданушы қате жібереді. Қолданушы қателескенін
хабарлама қайтып келгенде біледі.
Сценада JavaScript көрінеді. Web – серверге қолданушы хабар жібермес бұрын
форма элементтерін тексеру қажет. HTTP санын азайтуға себепші болады, форманы қайта
толтырғанда қатенің азаюына себепші болады. Сондай – ақ JavaScript cookie – ді оқуға
және жазуға мүмкіндік береді – бұл операцияға Web – сервер құралдарымен тақырып жазу
үшін қолданалады.