Дербес компьютердің жедел жады
Компьютер жады екілік есте сақтау элементтерінен құралған –8 биттен біріктірілген топтар, яғни бұлар байттар деп аталады. (жад өлшем бірлігі ақпарат өлшем бірлігімен сәйкес келеді). Барлық байттар нөмірленген. Байт нөмірін оның адресі деп атайды.
Байттар ұяшықтарға біріге алады, олар сондай –ақ сөздер деп аталады. Әрбір компьютер үшін сөз ұзындығы анықталған – екі, төрт немесе сегіз байт. Бұл ұзындығы басқа жад ұяшықтарын қолдана беруге болмайды деген сөз емес. (мысалы, жартысөз, екі сөз).
Ереже бойынша, бір машиналық сөзде бір бүтін сан немесе бір команда көрсетілуі мүмкін. Бірақ-та, ақпаратты көрсетуге айнымалы форматтар жіберіледі.
Үлкен көлемді жад көлемінің өлшем бірлігі көп қолданылады: Kuлoбайт, Мегабайт, Гигабайт, сондай-ақ соңғы уақытта, Терабайт және Петабайт.
Қазіргі компьютерлер арнауы бойынша бір-бірінен едәуір ажыратылатын көптеген есте сақтау құрылғыларына ие, уақытша мінездемесімен, сақталатын ақпарат көлеміне және біркелкі ақпарат көлемінсақтау бағасы.
Жадтың екі негізгі түрі ажыратылады – Ішкі және сыртқы жады.
Ішкі жад құрамына жедел жад, кэш-жад, және арнайы жад кіреді..
Жедел жад
Жедел жад (ОЗУ, англ. RAM, Random Access Memory — өзінше ені жады) — бұл процессормен баланысқан және есептеу жазбалары және орындалатын бағдарламалар және осы бағдарламалармен өңделетін берілгендерді сақтау үшін тез есте сақтау құрылғысы.
Жедел жад тек қана бағдарламалар мен берілгендерді уақытша есте сақтау үшін қолданылады. Машина өшірілген уақытта ОЗУ тұрған барлық ақпарат жоғалады.жедел жад элементтеріне ену түзуінен– бұл дегеніміз жадттың әрбір байты өзіндік адреске ие деген сөзді білдіреді.
ОЗУ көлемі әдетте 32-512 Мбайтты құрайды, Қазіргі уақытта бағдарламалық жабдықтаудың тиімді жұмысы үшін 256 Мбайт ОЗУ кем болмағаны жөн. әдетте ОЗУ DRAM жадттың интегралды микросхемасымен орындалады. (Dynamic RAM — динамическое ОЗУ). DRAM микросхемалары басқа түрлі жадттарға қарағанда ақырын жұмыс істейдір, бірақ арзан тұрады.
DRAM әрбір ақпараттық бит кіші конденсаторлар жартылай өткізгіш кристалл құрылмында будандалған электрлік заряд түрінде есте сақталады. Ток күші берілмеген жағдайда бұндай кондесаторлар тез разрядтталады, және оларды оқтын-оқтын арнайы құрылғы зарядтап тұрады (мысалы әрбір 2 миллисекундта). Бұл процесс жад регенациясы деп аталады (Refresh Memory).
Қазіргі уақыттағы микросхемалар 1-16 Мбит және одан жоғары сыйымдылыққа ие. Олар қорапқа орнатылып жад модуліне жиналады.
Көптеп тараған модулдер типі DIMM және SIMM.
SIMM модулінде жад элементтері ұзындығы 10 см болатындай кіші баспа платасында жиналады. Бұндай модулдердің сыйымдылығы әртүрлі -— 256 Кбайт, 1, 2, 4, 8, 16, 32 және 64 Мбайт. SIMM нің әртүрлі модулдері әртүрлі микросхемалар санына ие болуы мүмкін — тоғыз, үш немесе бір, және әртүрлі контактылар санымен — 30 немесе 72.
Жад модулдерінің ең керек мінездемесі — берілгендерге ену уақыты әдетте 60-80 наносекунд құрайды.
Қазіргі уақытта SIММ'дар көп қолданылмайды. Оларды ауыстыруға қазір DIMM`дар келді, ал DIMMдарға DDR және RIMM келіп жатыр, бірақ DIMM салыстырғанда олар өте жоғарғы баға тұрады және сәйкесінше алмасу жылдамдығы артады.
КЭШ-жад
КЭШ (англ. сасhe), немесе жоғарғы жедел жад — сыйымдылығы кіші өте жылдам есте сақтау құрылғысы. Бұл бірнеше шама төмен әрекет жасайтын және процессормен ақпаратты өңдеу жылдамдығы арасындағы айырмашылықтың орнын толтыру үшін жедел жад пен микропроцессор арасында ақпарат алмасу кезінде қолданылады.
Кэш-жадты арнай құрылғы басқарады — контроллер. Бұл орындалып жатқан бағдарламаға анализ жасай келіп, жақын арада процессорға қандай командалар керек екенін алдын ала көруге тырысады және оларды кэш-жадқа тартып алады. Бұл кезде "дәл түсу", сондай-ақ "дәл түспеу" болуы мүмкін. Егер дәл түскен жағдайда, яғни егер кэш керекті берілгендер тартып алынған болса, оларды жадттан ажырату тоқтаусыз болып жатады. Егер де керек ақпарат кэш болмаса, онда процессор оны жедел жадттан оқиды. Дәл түсу саны мен дәл түспеу саны ара қатынасы кэштеудің тиімділігін анықтайды..
Кэш-жад SRAM статистикалық кэш жад микросхемаларында таралады (Static RAM), Бұл DRAM қарағанда жылдам, қымбат және аз сыймдылық.
Қазіргі уақытта микропроцессорлар енгізілген кэш-қа ие, бұларды 8-16 Кбайт көлеммен бірінші деңгейлі кэш жад деп атайды. Бұдан басқа компьютердің жүйелік платасында екінші деңгейлік кэш орнатылуы мүмкін. сыйымдылығы 64 Кбайт бастап 256 Кбайт
Сопроцессор – орталық процессормен келісіп жұмыс істейтін және оған қосымша мүмкіндіктер беретін көмекші процессор. Сопроцессор программалық түрде жүзеге асыратын аппараттық функцияларды жүзеге асырады. Сопроцессор негізгі процессордың командаларының жүйесін кеңейтеді (графикалық, математикалық сопроцессорлар).
Кэш-жады – негізгі жадыдан толтырылатын процессорға жақын арада керек болады деген мәліметтерді сақтау үшін арналған тез әркет ететін буферлік жады.
Чипсет (chipset) – бұл бір функционалдық жиынтығы бар ҮИҮ. Ал біздің жағдайымызда бұл перефериалық құрылғылармен қамтамасыз етілген ӨҮИҮ (жиынтығы). Осы құрылғылардың кейбіреулері контроллер деп те атайды. Жүйелік тақташада орналастырылған жалпыланған құрылғылардың құрылымын келесідей үрдіден көруге болады
Достарыңызбен бөлісу: |
