Дениеті мен білімін

жүктеу 5,28 Mb.

Pdf просмотр

бет	115/209
Дата	09.10.2023
өлшемі	5,28 Mb.
	#43715

1 ... 111 112 113 114 115 116 117 118 ... 209

Дін мен діл

Дін мен Діл
белгілі бір кейіп Аллаға жүрмейді» десе, біз олармен
келісер едік. Сәлафус-салих ғалымдарына жататын
Әбу Ханифа өзінің шәкірттеріне қалдырған өсиеттерін
қамтыған
«Әл-уасия»
кітабында былай дейді:
«Біз Алла
Тағаланың аршқа истиуа еткеніне сенеміз. Бірақ ол ис
-
тиуа аршқа қажеттілік болмастан әрі оған жайғасып,
орнықпастан жүзеге асқан. Алла Тағала мұқтаж болма
-
стан арштың да, басқаның да сақтаушысы. Егер Алла
Тағала мұқтаж болғанда, әлемді жаратуға да, әрі оны
басқаруға да басқа жаратылғандар тәрізді құдіреті
жетпес еді. Егер ол отыруға, жайғасуға мұқтаж бол
-
са, онда Алла Тағала аршты жаратпас бұрын қайда
еді? Алла Тағала одан (отыру мен мұқтаж болудан) пәк
әрі ұлы»
191
.
Байқағанымыздай, табиғинге жататын, яғни сәлаф
деген атауға анық лайық Әбу Ханифа
«истиуаны»
«орнығу, отыру, жайғасу»
мағынасындағы
«истиқрар»
емес екенін түсіндіріп отыр. Ал бүгінгі біздің ғана
ақидамыз түзу деп, басқаларын адасуға жатқызатындар
«истиуаны»
истиқрар деп түсіндіріп жүр. Бұл сонда
қандай сәлафи ақидасы?
Олар хабари сипатты білдіретін сөздердің тура
мағынасын жоққа шығармаймыз, қандай мағынада
айтылғанын да білеміз, тек нендей кейіпте болатындығын
ғана білмейміз дейді. Олардың
«Алланың өзіне лайық
көзі бар, бірақ біздің көзіміз сияқты емес»
немесе
«Алла
аршқа орнығып, жайғасты, бірақ біздің орнығуымыз бен
жайғасуымызға ұқсамайды»
деген сөздеріндегі
«Алланың
өзіне лайық»
және
«біздікіне ұқсамайды»
деген тәрізді,
бір қарағанда, Алланы пәктеу секілді көрінетін мұндай
191
Әкмалуд-дин Мұхаммед ибн Мұхаммед әл-ханафи, Шарху
уасиятил-имам Әби Ханифати, 52-бет.
«Дарул-фатх»
баспасы,
Египет 2009 ж.

157
Дін мен Діл
сөздеріне қарапайым халық алданып қалады. Шынтуай
-
тында,
«Алланың өзіне лайық көзі бар»
деген кезде мейлі
ол біздікіне яки кез-келген басқа жаратылыстың көзіне
ұқсамай-ақ қойсын, Бірақ жалпы көздің тілдегі тура
мағынасы, жалпы ұғымы көру құралы, арнайы ағза емес
пе? Ендеше,
«көз»
сөзінің ағза немесе құрал ретіндегі
тура мағынасы Алла үшін мүмкін емес. Аллаға мұндай
мұқтаждықты білдіретін мағынаны таңуға болмайды.
Себебі, Алла ешбір құрал, ағзасыз-ақ толық көреді, біледі.
«Һидаяға» «Фатхул-қадир»
атты кең түсіндірме жасаған
ханафи ғалымы әл-Кәмал Ибнул-Һүмам былай дейді:
«Саусақ та, қол да Алла Тағаланың сипаты. Бірақ ағза
мағынасында емес. Керісінше Алланың ұлықтығына
лайық түрде. Кемшіліктен пәк Алла ең дұрысын
біледі»
192
. Егер олар Ибнул-Һүмам секілді
«Алланың
қолы бар, бірақ ағза мағынасында емес»
десе де келісуге
болар еді. Алайда олар аяттағы
«қолдың»
мағынасын
білеміз, бірақ біздікіне ұқсамайды дейді, өзіне жарасатын
түрде деп Алланы пәктеген болады. Құранда кәпірлерге
қаратыла:

жүктеу 5,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 111 112 113 114 115 116 117 118 ... 209