517
Используемая литература:
1. Микляева, Н. В. Программа развития и образовательная программа ДОУ : технология
составления, концепция / Н. В. Микляева. – М., 2007.
2. Хабарова, Т. В. Педагогические технологии в дошкольном образовании / Т. В. Хабарова. –
М., 2004.
3. Об особенностях обучения по программе образовательной области «Технология» :
Методическое письмо от 17.06.1997 №760/14 – 12 // Вестник образования. – 1998. - №10.
4. Новиков, А. М. Образовательный проект : методология образовательной деятельности / А.
М. Новиков, Д. А. Новиков. – М. : Эгвес, 2004.
5. Куликовская, И. Э. Детское экспериментирование. Старший дошкольный возраст : учебное
пособие / И. Э. Куликовская, Н. Н. Совгир. – М. : Педагогическое общество России, 2003.
МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ
ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ
Оспанова Ж.К.,Бапахова Р.Ж.
«Алтын сақа» балабақшасы КМҚК
Танымдық белсенділікті психологиялық -педагогикалық құбылыс ретінде анықтау, бұл
мектепалды даярлық кезеңіндегі балалардың тұлғалық сапасының ерекшелігіне талдау
жасауға, тәрбиелеу мен оқыту үрдісін қалыптастыру жағдайлары мен құралдарын
қарастыруға мүмкіндік береді. Себебі меңгерілген білімнің сапасы мен беріктігіне тек
балаларды оқыту, дамыту және тәрбиелеудің нәтижесі емес, сонымен қатар балалардың
өзіндік танымдық іс -әрекетіне қатынасының қатысуымен тәуелді болып келеді.
Танымдық белсенділік баланың психологиялық- денелік дамуының алғы шарты мен
нәтижесі болып табылады. Осыған байланысты балалардың жоғары психикалық үрдісін
қабылдау, зейін, ойлау ерекшеліктері анықтайды. Барлық психикалық танымдық үрдістердің
ішінен ойлау жетекші үрдіс болып табылады. Барлық танымдық процестер үрдістердің
қасиеттері мен қатар бір-бірімен сипатын анықтай отырып, олармен бірге және тығыз
байланыста болуып бірізділікте жүреді. Демек оқыту үрдісінде ынталандыру- бұл ең алдымен
бала ойлауын дамыту болып табылады.
Адамдарда тану екі негізгі формада жүзеге асады: сезімдік тану формасы және
абстракциялық ойлау формасы. Сезімдік тану, түйсік, қабылдау, елестету сияқты жолдармен
көрініс табады, оның көмегімен біз заттардың жеке қасиеттерін ажыратамыз. Сезімдік тану-
бұл тек ойлаудың бастапқы сатысы, адам дүниені түйсіне отырып қабылдайды. Сонымен
ойлау қызметінің белсенділігін арттыру үшін балалардың танымдық қызметін дамытатындай
өзіндік пікір, қорытынды шығаруға түрткі болатын ойындар ұйымдастыру қажет.
Қай мемлекеттің болмасын іргетасы, жарқын болашағы – ұрпағы екені белгілі. Сол
ұрпақты тәрбиелейтін де, жоғары саналы азамат ретінде қалыптастыратын да мектепке дейінгі
ұйым мекемелері. Баланың өмірге қадам басардағы алғашқы қимыл әрекеті – ойын, сондықтан
да оның мәні ерекше. Жас баланың өмірді тануы, еңбекке қатынасы, психологиялық
518
ерекшеліктері
осы
ойын
үстінде
қалыптасады.
Ойын арқылы балалардың негізгі іс -әрекеті және олардың айналадағы өмірден алған
білімдерін, әсерлерін жинақтаған тәжірибелерін өз бетінше іс жүзіне асырады. Ойын
барысында берілген тапсырмаларды шешуде балалардың ақыл- ойы дамиды. Міне осыдан
баланың логикалық ойлау, қиялдау қабілеті шыңдалады.
Ойын технологияларын пайдаланудағы мақсатымыз, мектеп жасына дейінгі
балаларадың танымдық дамуын арттыруда ойын технологияларын дамытуды жүзеге
асырудағы жұмыс түрлерін ұйымдастыру.
Мақсатымызды жүзеге асыру үшін мынадай міндеттер қоямыз:
1.Балалардың танымдық дамуын арттыруда ойын технологияларын қолдану тәсілдерін
меңгерту;
2.Балалардың ойынға деген қызығушылықтарын арттыру;
3.Балалардың ойын арқылы көптеген мәліметтер алуына жағдай жасау.
Осы міндеттерді орындауда егер, мектепке дейінгі ұйым тәрбиешілері балалардың
танымдық дамуында ойын технологияларын қолдануда бағдарламалық талаптарды орындауда
қалт кетпесе; бағдарламалық талаптарға ұйымдастырылған оқу іс-әрекетіне сай
технологиялық карталарды құрастырса және де қажетті материалдармен толықтырылса; онда,
мектеп жасына дейінгі балаларды жан-жақты танымдық құзіреттілігін дамытудың жолдары
кеңейіп, мектепке дейінгі ұйым тәрбиешілері шеберлігін жетілдіру жүзеге асады, өйткені бұл
да маманның кәсіби құзыреттіліктерін дамыта отырып дайындау қоғам талабы.
Тәрбиешілерді мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық дамытуда ойын
технологияларын жүзеге асыруға дайындаудың баланың танымдық қызығушылығы мен
сенсорлық қабілеттерін қалыптастыру,баланың сенсорлық санасын кеңейту, бала ойын
дамытуда логикалық ойындар ерекшеліктерін алуға болады. Балалардың ойлау қабілетін
дамытатын, қызығушылықтарын арттыратын жұмыс түрі – логикалық ойындар. Логикалық
ойындар баланы тапқырлыққа, логикалық ойлауға баулып, ойының ұшқырлығына, өздігінен
шешім қабылдауға, салыстыруға, дәлелдеуге әсер етеді. Оны төмендегі кестеден көруге
болады:
ОЙЫН-
таным процесін
дамытудың негізі
болғандықтан, әрбір
тәрбиеші – оқыту мен
тәрбие берудің мазмұнын
үнемі ойын
элементтерімен
толықтырып отыруы
керек.
Баланың танымын
алғашқы күннен бастап
дамыту құралы да, балада
оқу мен білімнің,
тәрбиенің негізін
қалыптастыратын да
