281
АТА- АНАЛАРМЕН БІРІГЕ ОТЫРЫП БАЛАЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДАЙЫНДАУ
Ильяшова Б.Ф.
Әшен А.А.
Жамангарина М.А.
Қарағанды «Болашақ» маңызды білім беру колледжі
Қазақ елінің тәуелсіз мемлекет аталып, қазақ тілінің мемлекеттік тіл болып, тұңғыш Ата
заңының қабылдануы,Білім беру заңының қабылдануы ұрпақ тәрбиесі жөнінде жаңаша
ойлануды, оны жақсарту жолдарын айқындай түсуді талап ететіндігі сөзсіз.
Мектеп жасына дейінгі балалардың жас шамасына қарай қабілет ерекшелігін арнайы
зерттеген көрнекті психологтар мектепке дейінгі балалардың өмірі, айналадағы дүниені танып
білуге, білімге құштарлығының мол екенін педагогикалық психология дәлелдеп отыр. Сол
себепті мектеп жасына дейінгі балалар білуге тиісті «Біз мектепке барамыз» бағдарламасын
басшылыққа ала отырып, қарапайым ғылыми білім негіздерін неғұрлым тереңірек меңгерте
отырып, олардың ой- өрісін,білім деңгейін кеңейту, сана – сезімін, таным, қабылдау әрекетін
балабақша, отбасымен біріге отырып дамыту.
«Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» демекші, яғни, ата, әженің, әке – шешенің өнегесі,
өнері балаға үлгі болатыны, бала үйде қандай игі істерге тәрбиеленсе, ұядан ұшқанда да сол
өнеге өсиет, білім оларға сарқылмас қазына болары сөзсіз.
Колледж оқытушылары мен студенттерінің мақсаты болашақта мектеп жасына дейінгі
балаларды ата- аналармен біріге отырып мектепке дайындау. Педагогтармен бірігіп,
кездесетін қиыншылықтарды бірге шешіп, бала бойындағы адамгершілік құндылықтарды
қалыптастыру. Білімдерін дамытып, салт – дәстүрлерді сақтап, балабақшадан, отбасынан
алған тәрбиесін, білімдерін мектепте ұштастырып, қолдана білуге тәрбиелеу.
Сонымен қатар баланы мектепке дайындау. Тұлға ретінде өзін ұстай білу, көрсете білу.
Баланы балабақша мен отбасы біріге тәрбиелеп, білімін пайдалана білуіне ықпал ету.
Балаларды мектепке дайындауда өзекті мәселе, балалар балабақшадан кейін мектепке
барған кезінде,жаңа ортада өзінің балабақшадан алған білімін, өнерін,белсенділігін ашылып
көрсете алмауы.
Сондықтан балабақша тарапынан мектеп жасына дейінгілер мен бастауыш сынып
арасындағы сабақтастықты жүйеге келтіру.
Сабақтастық дегеніміз, біріншіден, екі буын арасындағы ортақ мақсат міндеттер, ортақ
мазмұндық жүйе, баланы жүйелі, сатылы дамыту, бір буыннан екінші буынға неғұрлым сәтті
өтуге бағыттау, екіншіден білім берудің әдістемелік жүйесінің әрбір компонентінің
үйлесімділігі.
Ә. Бидосов былай деген “Сабақтастық дегеніміз – мектеп жасына дейінгілер мен бастауыш
мектептегі пәндерді оқытудың әр түрлі сатысында балалардың білімдерінің арасында қажетті
байланыстар мен қатынастар орнату”.
Балалар білім икемдігі мен машықтарын пайдалану және одан әрі дамыту кезінде
олардың оқу ісінде әр алуан байланыстар орнату, жаңа білім мен бұрынғы білімді өзара
байланыстыру. Сонымен бірге, білімді кеңейту мен тереңдету, оқығандарды жаңа, жоғары
деңгейде байыптау.
Балабақша мен мектеп арасындағы байланыс формаларының сабақтастығын екі өзара
байланысты аспектіге бөлуге болады: ақпараттық – ағартушылық және практикалық.
Бірінші аспект, мұғалімдер мен тәрбиешілердің оқу - тәрбие жұмысының міндеттерімен
өзара танысуын, балабақшаның жоғарғы топтары мен мектептің бірінші сыныбы
бағдарламалар мазмұнын зерттеуді болжайды. Осы мақсатқа байланысты мынадай формалары
мұғалімдер мен тәрбиешілердің біріккен педагогикалық кеңестерінде және ата- ана
282
жиналыстарында балалардың мектепке дайындығы мәселесі бойынша жұмыстарды жүзеге
асыру керек.
Екінші, тәжірибелік аспект – бір жағынан мұғалімдердің балабақшада өздерінің болашақ
оқушыларымен алдын ала танысуы, екінші жағынан, тәрбиешілердің бұрынғы
тәрбиеленушілерді бақылап отыруымен бейнеленеді. Берілген мазмұнды жүзеге асыру
формалары: мұғалімдердің болашақ оқушылармен танысу үшін балабақшадағы дайындық
топтарға жүйелі қатысуы, олардың іс - әрекетін бақылау, балалардың диагностикаларының
нәтижелерімен және мінездемелерімен танысу.
Қазіргі оқу тәжірибесінде мектепке дейінгі және бастауыш мектеп оқуындағы
сабақтастықты жүзеге асыруда негізгі екі бағыттарын белгілеуге болады. Олардың біріншісі,
балалар дамуының темптерін көбейту және мектепке дейінгі мекемелердің мектептегі оқудың
талаптары мен ерекшеліктеріне жету міндеттерінен тұратын тәжірибеге сүйенеді.
Екінші, бастауыш мектепке дейінгі білімдер, іскерлік және дағдыларды дамыту
тактикасына негізделеді. Мұнда В. В. Давыдовтың белгілеуі бойынша, бастауыш мектеп
оларды жүйелейді және жалпылайды, оқуға, жазуға, санауға және т. б. үйретеді. Біздің
көзқарасымызша, бұл бағыт жан - жақты емес, бірақ біріншісіне қарағанда көп қаланады.
Жалпы алғанда оқытудағы сабақтастық ұғымы педагогикалық әдебиеттерде жүйелілік
принципінің тармағы ретінде қарастырылады. Әдіснамалық тұрғыдан алғанда сабақтастық
оқу - тәрбие процесіндегі өзіндік көрінісін сипаттайды, яғни ескінің жаңамен алмасуын,
жаңаның құрамында ескінің қолданыс табуын және оның жақсы жақтарын сақтай отырып
үйлесімді дамуынан, ілесе жалғасуын білдіреді. Сондықтан да оқытудағы сабақтастық оқыту
процесінің құмаларының бәріне тән атап айтқанда, оқытудың мақсаттары мен міндеттерінің,
мазмұны мен әдістерінің, құралдары мен ұйымдастыру формаларының арасындағы қажетті
байланыстарды білдіреді.
Ата- анамен біріге отырып баланы мектепке дайындау баланың сезімдік тәжірибесін
байыту, ретке келтіру. Барлық психикалық қасиеттерді дамыту. Ойлау операцияларын
қалыптастыруға даярлау.
Негізгі әрекеті: ойын әрекеті
Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндетті шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім, білік, дағдылар жайында түсінік беру,
оларды қалыптастыру, тиянақтау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді.
Ойынның міндеті; баланың қызығушылығын оятып, белсенділігін арттыру мақсатында
іріктеліп алынған нақты мазмұнмен анықталады. Дидактикалық ойындар - балалар үшін өзіне
тән жүру барысы, мақсаты, маңызы бар әрекет.Тиімді қолданылған ойын түрлері тірбиеші мен
ата -ананың түсіндіріп отырған материалын болашақ оқушылардың аса зор ілтипатпен
тыңдап, жемісті меңгеруіне ықпал етеді. Өйткені бастауыш сынып оқушылары жас
ерекшеліктеріне байланысты ойынға өте ынталы келеді.
Болашақ оқушыны психикалық тұрғыда дайындаудың нәтижесінде өзінің іс - әрекетін
басқара білуді, өзбетінше, ересек адамдар тәрізді жұмыс істей білуді сезіну. Жеке тұлғадағы
өзгеріс: Эмоционалды - жігердік аймақтың қалыптасуы. “Мен” феномені.
Ата- аналармен біріге отырып балаларды ммектепке дайындаудағы міндеттер:
- әлеуметтік ортада баланы қарым - қатынасқа даярлау;
- жеке тұлғалық, танымдық қасиеттерін дамыту;
- оқу еңбегін ұйымдастыруға дағдыландыру;
- оқуға қызығушылықтарын қалыптастыру;
- осы бағытта ата - аналармен әңгіме жүргізу;
- психологиялық зерттеулер қорытындысын оқу - тәрбие үрдісінде басшылыққа алу.
Баланы мектепке дайындауды жүзеге асырудағы тәрбиешінің әрекеттері:
- әрбір балаға педагогикалық - психологиялық карта бастау;
- оқыту мен тәрбиелеу үрдісін сын тұрғысынан ойлау бағдарламасының
философиясының негізінде ұйымдастыру;
- бастауыш сынып мұғалімдерін сынып сағаттарына шақыртып, таныстыру;
